Πριν πέσει το ώριμο φρούτο

Eιναι θεμα χρονου να μετατοπιστεί πλειοψηφικά η κοινή γνώμη εναντίον της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Ολοι ευχόμαστε να μη συμβεί αυτό εξαιτίας ενός εθνικού ατυχήματος στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο ή εξαιτίας μιας ανθρωπιστικής τραγωδίας στους ήδη απάνθρωπους προσφυγικούς καταυλισμούς. Ευχόμαστε επίσης να μη συνεχίσει την κατρακύλα της η οικονομία, διότι αφορά τις ζωές και ψυχές όλων.

Ακόμη όμως κι αν δεν συμβούν απευκταία ατυχήματα, σύντομα η κοινωνία της κρίσης θα αναζητήσει εναλλακτικές πολιτικές λύσεις. Η προφανής, μάλλον η μόνη, εναλλακτική είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, που κυβέρνησε πρωτάρης σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο και πέτυχε τη σταθεροποίηση της χώρας.

Είναι έτοιμος να κυβερνήσει πάλι; Προτού απαντήσει ο ίδιος, πρέπει να δούμε ποιες είναι οι απαιτήσεις της νέας ιστορικής περιόδου: Η χώρα πορεύεται χωρίς μνημόνια μεν, αλλά σε κρίση ενδημική και δομική πια, με βαριά τη σκιά του χρέους, με αποδιαρθρωμένο παραγωγικό ιστό σε αναιμική ανάπτυξη, με κρίση αντιπροσώπευσης, και κυρίως με έναν λαό γερασμένο, απαισιόδοξο, με πληγωμένη αυτοπεποίθηση.

Η υπαρκτή Αριστερά στην Ελλάδα της κρίσης, πρώτα απ’ όλα, πρέπει να κατανοήσει τα πεδία αναγκών στα οποία θα δοκιμαστεί ως κυβέρνηση, γεωπολιτικά, παραγωγικά, θεσμικά. Και να αποσαφηνίσει ποια κοινωνικά στρώματα εκπροσωπεί. Οι πολλοί εναντίον των λίγων δεν αρκεί· οι πολλοί πρέπει να ορισθούν, χωρίς παλαιά γυαλιά, με βαθιά ενσυναίσθηση του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και, κυρίως, με κατανόηση των ρηγματώσεων που επέφερε η κρίση και επιφέρουν εξακολουθητικά ο μετασχηματισμός της εργασίας και η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.

Οι σημερινοί «πολλοί» της κρίσης, που αναζητούν διάσωση-επιβίωση, είναι οι «μη προνομιούχοι» του Ανδρέα Παπανδρέου, που αναζητούσαν κοινωνική άνοδο και ευημερία; Μπορεί η Αριστερά να περιορίσει την κοινωνική δικαιοσύνη στη διάσωση μόνο των «πολύ φτωχών» και να παραμερίσει τα οράματα της κοινωνικής κινητικότητας και της καθολικής ευημερίας για όλους; Δηλαδή τις κινητήριες δυνάμεις της κοινωνικής Αριστεράς ήδη από τη δεκαετία του ’60, που αναδύθηκαν με νικηφόρο πολιτική έκφραση τη δεκαετία του ’80; Οχι, δεν μπορεί να τα εγκαταλείψει ως πρόταγμα και πρόγραμμα. Οχι, δεν μπορεί να ξεμπερδεύει με το σχετλιαστικό «μεσαιοταξίτες» για την ελληνική μεσαία τάξη, το απέραντο πλήθος των μικρομεσαίων μη προνομιούχων με τις ποικίλες αυτοαναγνωρίσεις και αυτοτοποθετήσεις. Ούτε μπορεί να συνεχιστεί μια πολιτική επιδομάτων ανθρωπιστικής διάσωσης ως πολιτική κοινωνικής ανάπτυξης.

Βεβαίως η ηγεμονική πλοήγηση στη νέα κοινωνική γεωγραφία έχει μεγάλες δυσκολίες. Πρώτη, η οικονομική δυσχέρεια της υπέρχρεης Ελλάδας. Δεύτερη, η πίεση εξ Ανατολών, που δυνητικά απειλεί με ρήξεις το πολιτικό σύστημα. Τρίτη δυσκολία, η ασαφής, τουλάχιστον, θέση αυτής της χώρας στη νέα γεωοικονομία: Δεν μπορεί πια να πορεύεται μόνο με τουρισμό, real estate, δανεισμό και κοινοτικές εισροές.

Η Δεξιά, άπληστη και αυτάρεσκη, έτοιμη για διομολογήσεις και πλιάτσικο, τροφοδοτεί τα μικροδίκτυά της από τα ταμεία της πτωχευμένης χώρας, και δεν νοιάζεται ή δεν είναι ικανή να αρθρώσει άλλο πολιτικό σχέδιο, άλλο λόγο. Απέναντι σε αυτήν την εθνική ακηδία, η Αριστερά υποχρεούται, αφενός, να καταδεικνύει τα τερατώδη ελλείμματα και την εν τω βάθει μισανθρωπία της Δεξιάς, η οποία σήμερα ωθεί την κοινωνική πλειοψηφία στον Καιάδα της γυμνής ζωής και του αυταρχισμού, τίποτε λιγότερο. Και πρέπει, αφετέρου, να μιλά όχι με όρους του ’60 και του ’80, με όρους ΕΔΑ και ΠΑΣΟΚ, αλλά με τους όρους και το λεξιλόγιο του 2020.

Η Αριστερά του 21ου αιώνα για να υπάρχει οφείλει να προτείνει νέες έννοιες, νέο λεξιλόγιο, νέες πρακτικές, που θα εκφράζουν λυσιτελώς τη διψασμένη κοινωνία, και θα ανανοηματοδοτούν την ίδια την Αριστερά. Και να το κάνει με τρόπο λαϊκό, μαζικό, ευφάνταστο. Τώρα. Πριν από τη φθορά του άλλου. Οταν το φρούτο πέσει, ώριμο ή σάπιο, μπορεί να είναι αργά για όλους.