Δεύτερη ζωή δεν έχει - Ευκαιρία για περισυλλογή

Οι λοιμοί είναι συνδεδεμένοι με την ιστορία της ανθρωπότητας… Από τις μυθολογικές επιδημίες μέχρι τον λοιμό που αποδεκάτισε τους Αθηναίους στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και από τον μεσαιωνικό «Μαύρο Θάνατο» μέχρι την επιδημία της ισπανικής γρίπης στις αρχές του 20ού αιώνα και το AIDS, οι πάνδημες ασθένειες καθορίζουν την κίνηση του κόσμου.

Επηρεάζουν πολιτική, οικονομία, ιδέες, πεποιθήσεις, νοοτροπίες. Δοκιμάζουν αντοχές και τον ορθολογισμό μας. Και, βέβαια, παράγουν αριστουργήματα: Από τον Σοφοκλή μέχρι τον Βοκκάκιο και από τον Ίψεν μέχρι τον Καμί και τον Μαρκές. Η ασθένεια και η διαχείρισή της λειτουργεί ως λυδία λίθος, ως το σημείο μηδέν, όπου τα πάντα τίθενται υπό αμφισβήτηση. Δεν είναι μόνο η σκιά του θανάτου που μας τρομάζει στις πανδημίες, είναι αυτό το συναίσθημα βαριάς πνιγμονής, η επιβεβαίωση με ολοκληρωτικό τρόπο της κοινής ανθρώπινης μοίρας που παύει να είναι θεωρητικό σχήμα, αλλά μετατρέπεται σε ζώσα, ζοφερή πραγματικότητα.

Όλα αυτά, λοιπόν, παλιά όσο οι Πυραμίδες, δεν είναι πρωτόφαντα για την ανθρωπότητα. Τι μας τρομάζει, λοιπόν, τόσο πολύ πέρα από την αρχέγονη μεταφυσική αγωνία; Η αντίθεση με τον προηγηθέντα εφησυχασμό μας… Ας μην κρυβόμαστε, για δεκαετίες ζήσαμε στο προφυλαγμένο καταφύγιο της ευδαίμονος Εσπερίας. Χτίσαμε τις ζωές μας στην απόλυτη βεβαιότητα ενός στέρεου, μη ανατρέψιμου μέλλοντος. Και εδώ που τα λέμε δεν είχαμε και άδικο. Ο σύντομος 20ός αιώνας μάς κληροδότησε δύο παγκοσμίους πολέμους, αλλά και μια εντυπωσιακή πρόοδο της επιστήμης που έμοιαζε αήττητη.

Και επίσης και ο 19ος αιώνας και ο 20ός μας πλούτισαν με επαναστάσεις, διεκδικήσεις, πισωγυρίσματα, με τη θηριώδη πίστη στο αύριο και με τη συγκλονιστική στιγμή όπου η «βρώμικη πλέμπα» έγινε λαός και ο υπήκοος πολίτης. Βέβαια, αυτά δεν ήταν σημαντικά ή επιθυμητά για όλους, αλλά όλοι επωφελήθηκαν… Και από τα εργασιακά δικαιώματα και από τα δημόσια συστήματα Υγείας και Παιδείας και από τους δημοκρατικούς θεσμούς… Και μετά ήρθε η Θάτσερ και ο Φρίντμαν και η TINA και η ευδαιμονία του άγριου καπιταλισμού, όπου «δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα», και η παντοδυναμία των οικονομικών δεικτών. Και ξεχάσαμε… Οχι όλοι, βέβαια…

Η Αριστερά δεν ξέχασε. Μέσα από διαφορές, συγκρούσεις, διασπάσεις, λάθη και ήττες συνέχισε επίμονα να προτάσσει τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Γιατί -εκτός των άλλωναυτό απαιτούσε η λογική. Ουδείς παραμένει ευτυχής σε μια δυστυχισμένη κοινωνία. Πραγματικά χαίρομαι που ο πρωθυπουργός μίλησε για ανθρώπους που είναι πάνω από αριθμούς (όταν το έλεγε η Αριστερά, κάγχαζαν) και δεν επέλεξε το μοντέλο του επικίνδυνου Μπόρις Τζόνσον. Χαίρομαι -και διασκεδάζω- ακούγοντας ακραιφνείς νεοφιλελεύθερους να ομνύουν στον δημόσιο χαρακτήρα της Υγείας. Χαίρομαι που επικράτησε η λογική και -έστω και με καθυστέρηση- ανεστάλησαν οι θείες λειτουργίες, γιατί αυτό απαιτεί η επιστήμη.

Και χαίρομαι που ο πρωθυπουργός, παρά τη φήμη που τον συνοδεύει, είναι τελικά τυχερός να έχει μια υπεύθυνη αντιπολίτευση. Δεν ξέρω ποια θα είναι η κατάληξη αυτής της περιπέτειας, αυτό που ξέρω, όμως, είναι ότι θα πρέπει να δούμε όλοι και όλες τι είδους κοινωνία θέλουμε από την αρχή. Και το δίλημμα δεν είναι περίπλοκο: Ή ο νόμος της ζούγκλας, όπου επιβιώνει -στην κυριολεξία, χωρίς όμως και αυτό να είναι σίγουρο- ο ισχυρότερος… Ή η αλληλεγγύη (όχι η φιλανθρωπία), τα δικαιώματα και η ελευθερία… Και αυτή τη φορά ας είμαστε πιο προσεκτικοί…