Το φαινόµενο του µπούµερανγκ

Το άρθρο στο περιοδικό «Science» του πρώην πρύτανη της Σχολής ∆ηµόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, δρ Χάρβεϊ Φάινµπεργκ, ξύπνησε µνήµες από µία από τις µεγαλύτερες πανδηµίες των τελευταίων αιώνων: τη φυµατίωση. Ο Αμερικανός καθηγητής επικαλείται Κινέζους επιστήµονες οι οποίοι εντόπισαν µόρια του COVID-19 στον αέρα, σε χώρους όπου το νοσηλευτικό προσωπικό βγάζει τις προστατευτικές στολές. Το ενδεχόµενο ο θανατηφόρος ιός να µεταφέρεται από την οµιλία ή την αναπνοή θύµισε σε πολλούς την «αρρώστια των φτωχών και των αδυνάµων».

Από το 1800 έως το 2000, η φυµατίωση σκότωσε 1 δισεκατοµµύριο ανθρώπους. Χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, για το 80% αυτών που αρρώσταιναν ισοδυναµούσε µε θανατική ποινή. Πώς έφτασε, όµως, από κύρια αιτία θανάτου στα τέλη του 19ου αιώνα, να αποτελεί µόνο ένα µικρό ποσοστό των θανατηφόρων µολύνσεων; Tι µπορούµε να µάθουµε από τη φυµατίωση και τον τρόπο που εξαφανίστηκε στις πιο πλούσιες χώρες µετά τη δεκαετία του ’50;

Σήμερα οι προσπάθειές µας στη µάχη κατά του COVID-19 επικεντρώνονται σε µεγάλο βαθµό στη µείωση της µετάδοσης µε την κοινωνική αποµάκρυνση και µε την παροχή νοσοκοµειακής περίθαλψης στους σοβαρά άρρωστους. Οµως, όπως ανακάλυψαν οι επιστήµονες µε τη φυµατίωση, το µυστικό δεν είναι να βάζουµε την καθηµερινή µας ζωή σε µακροχρόνια καραντίνα, αλλά να την κάνουµε προοδευτικά ασφαλέστερη στις κοινότητες όπου ζουν και εργάζονται οι άνθρωποι.

Τη φυματίωση σταµάτησαν η καινοτοµία στη διάγνωση, η προληπτική θεραπεία, αλλά κυρίως η στρατηγική σε τρεις άξονες: «αναζήτηση, θεραπεία, πρόληψη». Οι υγειονοµικές και τοπικές Αρχές στον δυτικό κόσµο ιχνηλατούσαν τις επαφές των ασθενών και έψαχναν για να εντοπίσουν εκείνους που είχαν νοσήσει από σπίτι σε σπίτι. Η «αναζήτηση» σήµαινε εξέταση από γιατρό και µια προσπάθεια για «θεραπεία», πρώτα µε φαγητό, ανάπαυση και βασική νοσηλευτική φροντίδα, αργότερα µε φάρµακα. Σε συνδυασµό µε κοινωνική και οικονοµική στήριξη, απελευθερώθηκαν εκείνοι που είχαν νοσήσει από την ανάγκη να συνεχίσουν να εργάζονται για να στηρίξουν τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους, εξαπλώνοντας την ασθένεια.

Κι όμως, η στρατηγική «αναζήτηση, θεραπεία και πρόληψη», που σταµάτησε τη φυµατίωση στον δυτικό κόσµο, δεν επεκτάθηκε ποτέ στις πιο φτωχές χώρες. Τι θα γίνει αν σήµερα κάνουµε το ίδιο και µε τον κορονοϊό; Αργά ή γρήγορα ο COVID-19 θα φτάσει στη φαβέλα Ροσίνια του Ρίο ντε Τζανέιρο, στην παραγκούπολη του Νταραβί της Βοµβάης και στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, θα εµφανιστεί στα βάθη της Ανατολίας και στους τεράστιους προσφυγικούς καταυλισµούς, θα βρεθεί εκεί όπου το κράτος απουσιάζει και οι άνθρωποι είναι ήδη θύµατα του υποσιτισµού και των προβληµάτων υγείας από την έλλειψη νερού.

Αν και αυτήν τη φορά αγνοήσουµε τους φτωχούς αυτού του κόσµου, τότε η πανδηµία θα επιστρέψει ως µπούµερανγκ και µαζί της θα έρθουν και όσοι θα έχουµε εγκαταλείψει στη µοίρα τους, στη δίνη αυτής της πρωτοφανούς υγειονοµικής και οικονοµικής κρίσης.●