Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα των ιδρυτών του Ευρωπαϊκού Οράματος

Οι έντονες δημοσιοποιημένες διαφωνίες της τελευταίας Συνόδου Κορυφής, σχετικά με την έκδοση ευρωομολόγων ως βασικό μέσο για την κοινή αντιμετώπιση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης που προκαλεί η πανδημία του κορονοϊού, επανέφεραν στο προσκήνιο τα υπαρξιακά προβλήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ουσιαστική διαφορά της σημερινής κρίσης με την αντίστοιχη της προηγούμενης δεκαετίας είναι η  διαφαινόμενη σημαντική αρνητική επίδραση της στο σύνολο των χωρών μελών, με άγνωστη διάρκεια και ένταση. Αυτή τη φορά δεν υπάρχουν “καλοί και κακοί”, “συνετοί και άσωτοι”, ενώ την ίδια στιγμή αντιευρωπαϊκές, εθνικιστικές δυνάμεις με σημαντική θέση στο πολιτικό γίγνεσθαι αρκετών χωρών “απειλούν” να εκμεταλλευτούν προς όφελος τους, τη δυστοκία στην λήψη αποφάσεων και το έλλειμμα κοινής αντίληψης για το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Οι πολιτικές ηγεσίες βόρειων χωρών δεν πρέπει να λησμονούν ότι γενεσιουργός αιτία του ιστορικού εγχειρήματος της δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποτέλεσαν οι τραγικές συνέπειες που προκάλεσαν οι δυο παγκόσμιοι πόλεμοι, που ξεκίνησαν από την ήπειρο μας. Ιστορικά, θεωρείται ευτύχημα ότι λίγα χρόνια μετά την λήξη του Β’ Παγκόσμιου πολέμου συνυπήρχαν λαμπρές πολιτικές προσωπικότητες από διαφορετικές χώρες, οι οποίες με αποφασιστικότητα και όραμα παραμέρισαν τις διαφορές, τις αντιπαλότητες, τις διαφωνίες, τα στερεότυπα και έβαλαν τα θεμέλια για ένα μέλλον ειρηνικής συνύπαρξης, συνεργασίας και αλληλεγγύης για τους λαούς της Ευρώπης.

Σήμερα δεν μπορεί να παραχθεί αξιόπιστο αποτέλεσμα χωρίς κοινές λύσεις και σίγουρα χωρίς την παρουσία του συνόλου των χωρών που απαρτίζουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ούτε φυσικά έχουν θέση ρητορικές του τύπου “να μην γίνουμε Ιταλία ή Ισπανία” σε συνέχεια των αντίστοιχων πριν λίγα χρόνια “να μην γίνουμε Ελλάδα ή Κύπρος”. Όλες οι χώρες αποτελούν μέρη του κοινού μας σπιτιού και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζονται από το σύνολο των δημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων.

Η κοινή πορεία αναγκαστικά εμπεριέχει συμβιβασμούς λόγω των διαφορετικών χαρακτηριστικών αρκεί αφενός να δίνονται ουσιαστικές λύσεις και αφετέρου να μην επικρατούν ωφελιμιστικές τάσεις και τιμωρητικές διαθέσεις. Η έκδοση των ευρωομολογών σίγουρα αποτελεί την ιδανική λύση, ωστόσο δεν είναι η μοναδική.

Ως ενδεχόμενη λύση θα μπορούσε να εξετασθεί η έκδοση από τον ESM ενός κοινού ομολόγου μακροπρόθεσμης διάρκειας που θα αναλογεί σε ένα συγκεκριμένο ποσοστό του ΑΕΠ της Ευρωζώνης πχ. 2%, με την κάθε χώρα να αναλαμβάνει το κόστος αποπληρωμής του μέρους που θα της αναλογεί. Αυτό θα συνέβαλε στην συγκράτηση του κόστους αναχρηματοδότησης των δανειακών υποχρεώσεων των χωρών μελών και τον περιορισμό μετεξέλιξης της κρίσης σε νέα κρίση δημόσιου χρέους, ενώ να υπογραμμισθεί ότι αυτή η λύση δεν περιλαμβάνει αμοιβαιοποίηση του χρέους.

Εναλλακτικά ανάλογη έκδοση θα μπορούσε να αναληφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού (υπενθυμίζεται η αποτυχημένη, επί του θέματος, σύνοδος κορυφής του Φεβρουαρίου), με τα κράτη μέλη να προχωρούν από την δική τους πλευρά με πιο αποφασιστικά βήματα στην ενίσχυση της δημοσιονομικής ενοποίησης. Το συνολικό μέγεθος αυτής της έκδοσης θα πρέπει να προσεγγίζει το 3% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, προκειμένου να δοθούν περισσότερα κονδύλια στα ήδη υπάρχοντα προγράμματα και να χρηματοδοτηθούν τόσο τα συστήματα υγείας όσο και η καθιέρωση ενός πανευρωπαϊκού ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για τους ευρωπαίους πολίτες.

Στο σκέλος των υποδομών και της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και της ¨πράσινης¨οικονομίας η περαιτέρω ενεργοποίηση της EIB και του EIF, συνδυαστικά με τις εγγυήσεις των κρατών μελών, θα  πρέπει να θεωρείται δεδομένη.  

Στις παραπάνω μορφές ομολόγων ο ρόλος της ΕΚΤ είναι σημαντικότατος, καθώς θα μπορεί να αγοράζει από την δευτερογενή αγορά μέρος των επιμέρους εκδόσεων κάνοντας χρήση των πρόσφατων αλλά και παλαιότερων αποφάσεων της (QE, Pandemic Emergency Purchace Programme, OMT).

Λύσεις υπάρχουν, αρκεί να επικρατήσει σύνεση, πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης. Η σημερινή κρίση μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία ενδυνάμωσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος αρκεί να διδαχθούμε από το παράδειγμα των εμπνευσμένων ιδρυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.