Τρεις ερωτήσεις και απαντήσεις για τις οικονομικές συνέπειες του κορονοϊού

Σε πρόσφατο διαδικτυακό μάθημα για την ελληνική οικονομία, οι φοιτητές μου, μου έθεσαν τρία ερωτήματα σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού. Αξίζει να τα μεταφέρω εδώ.

Ερώτημα πρώτο: Θα είναι μεγάλες οι απώλειες στην οικονομία της χώρας; Ναι, οι απώλειες θα είναι μεγάλες σε ένταση. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το ακριβές μέγεθος της ύφεσης λόγω του ότι η υγειονομική κρίση δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από -3% έως -10% του ΑΕΠ για όλο το 2020. Αυτό δεν είναι περίεργο. Αρχικά είχαμε μια μεγάλη διαταραχή στη ζήτηση λόγω των διεθνών και ευρωπαϊκών προβλημάτων του κορονοϊού. Όμως με το κλείσιμο των επιχειρήσεων προκειμένου να αποφευχθούν οι συναθροίσεις και η μετάδοση του υιού, η διαταραχή πέρασε στην προσφορά. Η αντιμετώπιση της κρίσης από την ελληνική πολιτεία ήταν πρώτα να προστατευτούν οι ανθρώπινες ζωές. Στη συνέχεια, υπήρξαν μέτρα στήριξης της οικονομίας ώστε αυτή να παραμείνει όρθια μέχρι να τελειώσει η κρίση. Η καραντίνα προστατεύει τις ανθρώπινες ζωές, όμως βλάπτει την οικονομία. Για να αντισταθμιστεί η απώλεια της παραγωγής, η κυβέρνηση παρείχε περίπου ισόποση ρευστότητα και προγράμματα στήριξης στους θιγόμενους.

Ερώτημα δεύτερο: Θα είναι μεγαλύτερες οι οικονομικές απώλειες στην Ελλάδα σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης; Ναι, για τέσσερις λόγους: (α) Το 39% του ελληνικού ΑΕΠ παράγεται από τρεις τομείς, τον τουρισμό, το εμπόριο και τις μεταφορές, που εξαρτώνται όχι μόνο από εμάς αλλά και από τους άλλους. Ακόμη και αν εξασθενίσει η υγειονομική επίδραση του κορωνοϊού στις αρχές Μαΐου στη χώρα μας, δεν είναι σίγουρο ότι αυτό θα συμβεί την ίδια εποχή στις άλλες χώρες π.χ. στην Αμερική, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ιταλία και στη Γαλλία. (β) Οι τράπεζες δεν έχουν αναρρώσει πλήρως από την προηγούμενη οικονομική κρίση. Οι μετοχές τους καταποντίστηκαν και δεν πρόλαβαν να εφαρμόσουν το σχέδιο ΗΡΑΚΛΗΣ ενώ κινδυνεύουν με νέα κόκκινα δάνεια εάν η υγειονομική κρίση παραταθεί για πολύ. (γ) Το ελληνικό δημόσιο είναι ήδη υπερ-χρεωμένο, η ανεργία είναι υψηλή και η από-επένδυση της οικονομίας δεν έχει θεραπευτεί. (δ) Οι ξένες επενδύσεις στην καλύτερη περίπτωση θα παγώσουν προσωρινά ενώ κάποιες θα αποσυρθούν.

Ερώτημα τρίτο: Ποιος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει τις οικονομικές απώλειες; Η διάρκεια της υγειονομικής κρίσης είναι ο καθοριστικός παράγοντας για την εν συνεχεία ανόρθωση της οικονομίας. Η διάρκεια έχει διττή σημασία: (α) Δεν θα μπορεί το κράτος να στηρίζει συνεχώς την οικονομία, γιατί θα εξαντλούνται τα αποθέματά του. Η δημοσιονομική απώλεια (λιγότερα έσοδα και περισσότερες δαπάνες) ανέρχεται σε περίπου €5 δισ. το μήνα. Αυτή μπορεί να καλυφθεί από τα τρέχοντα αποθεματικά για περίπου 2-2,5 μήνες, δηλαδή μέχρι τις 15 Ιουνίου. Μετά θα αναγκαστεί η κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει μέρος του μαξιλαριού των €37 δισ. Οι αρχές Μαΐου επομένως, είναι το κομβικό σημείο που η οικονομία, εφόσον μερικώς επανέλθει θα μπορέσει σταδιακά και μέσα στο 2021 να επανακτήσει τις χαμένες δυνάμεις της. Σε αυτήν την περίπτωση θα επαληθευτεί η ρήση του Φρίντιχ Νίτσε: «ότι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό».