Το φόβητρο της µετανάστευσης

Στον απόηχο των «Κίτρινων Γιλέκων» και του Brexit, η προσπάθεια του ΟΗΕ να καταλήξει σε µια κοινή διακήρυξη για τη διαχείριση των µεταναστευτικών ροών και τα εµπόδια που συνάντησε αποκαλύπτουν τις µεγάλες αντιθέσεις που διαπερνούν τις χώρες της ∆ύσης και τα στρατηγικά αδιέξοδα της διεθνούς κοινότητας. Το σκηνικό µοιάζει εκρηκτικό: την ίδια ώρα που οι ευρωπαϊκές κοινωνίες αρνούνται την παράταση της λιτότητας και διεκδικούν µια βιώσιµη καθηµερινότητα, οι δυνάµεις του ακροδεξιού λαϊκισµού επιχειρούν να κεφαλαιοποιήσουν την κοινωνική αντίδραση και να εµφανισθούν ως οι µόνοι αξιόπιστοι αντίπαλοι των νεοφιλελεύθερων εµµονών.

Πρόκειται για τις ίδιες δυνάµεις που υποδαυλίζουν την αντιµεταναστευτική υστερία και επενδύουν στον πιο ακραίο εθνικισµό, απειλώντας να κατεδαφίσουν ό,τι έχτισαν οι σύγχρονες κοινωνίες έπειτα από δύο παγκόσµιους πολέµους.

Ο κίνδυνος δεν είναι πια θεωρητικός. Το ακροδεξιό περιθώριο που δηλητηρίαζε επί χρόνια τις κοινωνίες µε τον µολυσµατικό ιό της ξενοφοβίας φοράει πλέον κοστούµι, αποζητά κοινωνική νοµιµοποίηση και, όπως την κατακτά, εισβάλλει δυναµικά στην κεντρική σκηνή.

Το πρώτο βήµα ήταν η είσοδος των ακροδεξιών µορφωµάτων στα ευρωπαϊκά Kοινοβούλια, το δεύτερο και αποφασιστικό η συµµετοχή τους σε κυβερνήσεις συνεργασίας. Η πιο ζοφερή προοπτική παραµένει, ωστόσο, ο έλεγχος των διεθνών θεσµών από τη ∆ιεθνή του εθνικιστικού παροξυσµού, κατεύθυνση στην οποία συµβάλλει η παρουσία του Ντόναλντ Τραµπ στην ηγεσία των Ηνωµένων Πολιτειών και οι αποσταθεροποιητικές πολιτικές που επιβάλλει.

Η διάσκεψη του Μαρακές αποτελεί πλήρη απόδειξη των αλλαγών που έχουν πλέον συντελεστεί: στη συµπλήρωση εβδοµήντα χρόνων από την υπογραφή της οικουµενικής διακήρυξης για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, ο Οργανισµός Ηνωµένων Εθνών αδυνατεί ουσιαστικά να καταλήξει σε έναν κοινό οδικό χάρτη για τη µετανάστευση, καθώς οι απουσίες που καταγράφηκαν σχετικοποιούν τη σηµασία της κοινής διακήρυξης που εκδόθηκε.

Ο γενικός γραµµατέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες (φωτογραφία) κάλεσε τις χώρες «να µην υποκύψουν στον φόβο ή στα ψευδή αφηγήµατα για τη µετανάστευση», οι αρνήσεις όµως να ρυθµιστεί µε µια παγκόσµια συµφωνία ένα παγκόσµιο πρόβληµα, όπως η µετανάστευση, υπογραµµίζουν την ισχύ του φόβου και των ψευδών εξιστορήσεων.

Παρά την έκκληση του Γκουτέρες, τόσο οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και το Ισραήλ όσο και οι περισσότερες χώρες µε κυβερνήσεις της «νέας ∆εξιάς» (Αυστρία, Ουγγαρία, Τσεχία, Πολωνία και καµιά δεκαριά ακόµα) δεν δείχνουν διατεθειµένες να επικυρώσουν κανένα σύµφωνο και προσανατολίζονται να απέχουν από την τελική ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 19 Δεκεµβρίου.

Η πρώτη πράξη της άτακτης υποχώρησης στα εδάφη ενός ακραίου συντηρητισµού δείχνει να έχει ολοκληρωθεί. Θα ακολουθήσει στις ευρωεκλογές του Μαΐου η επόµενη, οπότε και η ∆ιεθνής της «νέας ∆εξιάς» θα διεκδικήσει τον έλεγχο των ευρωπαϊκών θεσµών, υπό τα βλέµµατα της σαστισµένης ευρωπαϊκής ελίτ, που νιώθει να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια της.