Η τουρκική υποκρισία κοστίζει ζωές εντός και εκτός των συνόρων

Υποκριτικά κινούμενη έναντι όλων - εταίρων και συμμάχων, πολιτικών αντιπάλων και απλών ψηφοφόρων - όχι μόνο στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό, η τουρκική ηγεσία επιμένει να καιροσκοπεί, με τον κίνδυνο ωστόσο αυτός ο επίμονος τουρκικός καιροσκοπισμός, ειδικά σε περιόδους πρωτοφανούς κρίσης όπως είναι η τρέχουσα, να αποβεί… θανατηφόρος.

Κατεστραμμένες ζωές εντός και εκτός των συνόρων, νεκροί από (κορονο)ιούς αλλά και από πυρά, ευνουχισμένοι θεσμοί, επιλεκτικές αποφυλακίσεις, συλλήψεις όσων τολμούν να επικρίνουν τον «αρχηγό» και μια οικονομία στο χείλος της κατάρρευσης… Κάπως έτσι διαμορφώνονται τα δεδομένα σήμερα, αρχές Απριλίου του 2020, στην Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (ενός Ερντογάν που, ειρήσθω εν παρόδω, χτίζει παράλληλα και ένα νέο προεδρικό μέγαρο κοντά στη λίμνη Βαν στα ανατολικά της χώρας), με την τουρκική ηγεσία να πλειοδοτεί σε υποκρισία έναντι όλων…  

«Η Τουρκία έχει καταφέρει να κρατήσει τον κορονοϊό μακριά… όχι από τύχη… αλλά επειδή αντελήφθη από πολύ νωρίς τις διαστάσεις της παγκόσμιας απειλής με αποτέλεσμα να δράσει πιο γρήγορα από άλλες χώρες… Είκοσι έξι κράτη έχουν μάλιστα απευθυνθεί στις τουρκικές Αρχές ζητώντας συμβουλές για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορονοϊού, μεταξύ αυτών η Ιταλία, το Ιράν και η Νότιος Κορέα»… Όχι, δεν πρόκειται για κάποιο κακόγουστο ή καυστικά ειρωνικό αστείο. Όλα τα παραπάνω τα «έλεγε» το τουρκικό κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Anadolu στις 7 Μαρτίου, για να τα αναπαραγάγουν στην πορεία και άλλα φιλικά προς το τουρκικό καθεστώς Μέσα το ίδιο Σαββατοκύριακο (ενδεικτικό το σχετικό δημοσίευμα «Turkey leading example in fight against coronavirus» της Daily Sabah στις 8 Μαρτίου).  

Πράγματι, πίσω στα τέλη της πρώτης εβδομάδας του Μαρτίου, η Τουρκία ξεχώριζε ως η μοναδική από τις «μεγάλες» οικονομίες της υφηλίου, αλλά και ως η μοναδική από τις χώρες με πληθυσμό άνω των 50 εκατομμυρίων, που δεν είχε αναφέρει… ούτε ένα κρούσμα κορονοϊού. Όλα αυτά, βέβαια, θα άλλαζαν στην πορεία, από τις 11 Μαρτίου - οπότε η Τουρκία ανακοίνωσε επισήμως το πρώτο κρούσμα COVID-19 - και έπειτα. «Η Τουρκία είναι καλύτερα εξοπλισμένη (σ.σ. από άλλες χώρες) απέναντι στον κορονοϊό», επέμενε το (επίσης κρατικό) TRT World στις 16 Μαρτίου, επικαλούμενο στοιχεία (ψευδή όπως θα αποδεικνυόταν μερικές ημέρες αργότερα) σχετικά με τις μονάδες εντατικής θεραπείας που είναι αναλογικά περισσότερες στην Τουρκία σε σύγκριση με άλλες χώρες.  

Στις 17 Μαρτίου θα ακολουθούσε, ωστόσο, ο πρώτος επιβεβαιωμένος θάνατος από τον κορονοϊό. Τρεις εβδομάδες μετά, με το ημερολόγιο στον τοίχο να δείχνει πια 10 Απριλίου, οι νεκροί στην Τουρκία έχουν ξεπεράσει τους 900 (αν και ο τουρκικός ιατρικός σύλλογος εκτιμά ότι ίσως να είναι και περισσότεροι) και τα κρούσματα τα 42.000, με την πατρίδα του Ερντογάν να ξεχωρίζει και πάλι… αυτήν τη φορά όμως κατέχοντας μια αρνητική πρωτιά: ως η χώρα με τον ταχύτερο ρυθμό εξάπλωσης του κορονοϊού παγκοσμίως.

«Θα μπορούσε το ξέσπασμα του κορονοϊού να εκλογικεύσει την Τουρκία;», διερωτάται χαρακτηριστικά ο ακαδημαϊκός Γκιοκάν Μπατζίκ. Κρίνοντας πάντως από τις μέχρι τώρα δηλώσεις του Ερντογάν και των συν αυτώ παρατρεχάμενων, η μοναδική «λογική» που εξακολουθεί να κυριαρχεί πίσω στην Άγκυρα ορίζοντας την τύχη της χώρας και των πολιτών της είναι εκείνη της διατήρησης της εξουσίας με κάθε μέσο (ακόμη και με κατάφορα ψεύδη).

Βαριές οι ελλείψεις σε ιατρούς και νοσηλευτές

Ο ίδιος ο Ερντογάν και οι κορυφαίοι υπουργοί του επιμένουν να διατυμπανίζουν πόσο καλά προετοιμασμένη είναι η Τουρκία απέναντι στην πανδημία.     Αυτό που ξεχνούν να πουν είναι ότι η Τουρκία έχει σήμερα λιγότερους (κατά κεφαλήν) ιατρούς και λιγότερους νοσηλευτές από κάθε άλλη χώρα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ενώ ακόμη και οι τουρκικές μονάδες εντατικής θεραπείες δεν είναι αναλογικά τόσο πολλές όσο ήθελε να μας παρουσιάσει το TRT World.

«Η Ιταλία, εάν συγκριθεί με την Τουρκία, έχει δυόμιση φορές περισσότερους ιατρούς και νοσηλευτές ανά χίλια άτομα πληθυσμού», δηλώνει ο Έμρα Άλτιντις, καθηγητής βιολογίας στο Boston College, μιλώντας στο New Yorker. Σύμφωνα μάλιστα με τον Άλτιντις, η Τουρκία δεν έχει αναλογικά λιγότερους ιατρούς και νοσηλευτές μόνο από την Ιταλία αλλά και… από κάθε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ. Προχωρώντας ακόμη παραπέρα, ο πάλαι ποτέ βουλευτής του αντιπολιτευόμενου κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Αϊκάν Ερντεμίρ, έρχεται να μας υπενθυμίσει μέσα τις σελίδες του ForeignPolicy τους… 15.000 εργαζόμενους του κλάδου της υγείας που «απέλυσε» ο Ερντογάν ως «γκιουλενιστές» μετά το πραξικόπημα του 2016, τα στρατιωτικά νοσοκομεία στα οποία ο Τούρκος πρόεδρος έβαλε λουκέτο κ.ά.

Κι όμως, παρά την κρίση του κορονοϊού, η τουρκική ηγεσία επιμένει να πορεύεται στον δρόμο της προκλητικής εξυπηρέτησης ιδιοτελών συμφερόντων, έναν δρόμο που έχει η ίδια άλλωστε χαράξει εντός αλλά και εκτός των συνόρων. Σε ακριβώς αυτό το πλαίσιο, και αψηφώντας τις περί του αντιθέτου επανειλημμένες προτάσεις των ειδικών (αλλά και τις δημόσια εκπεφρασμένες ανησυχίες κορυφαίων αξιωματούχων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη δραματικά ραγδαία εξάπλωση του ιού στην Τουρκία), ο πρόεδρος Ερντογάν αρνείτο επίμονα να θέσει τη χώρα σε καθολικό lockdown… αφήνοντας παράλληλα τον ιό να εξαπλώνεται. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η τουρκική οικονομία δεν θα μπορούσε στην παρούσα φάση να αντέξει ένα καθολικό lockdown, πράγμα που ισχύει βέβαια και για την τουρκική πολιτική ηγεσία.

«Κανένα πρόβλημα» από τη μία, έρανοι από την άλλη

Κι όμως, έως και μόλις πριν από τρεις εβδομάδες, ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών (και γαμπρός του Ερντογάν), ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, έβγαινε ανοιχτά (στο κρατικό Anadolu) και διεμήνυε ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για την τουρκική οικονομία, υπογραμμίζοντας μάλιστα στον αντίποδα ότι η χώρα πρόκειται να «πιάσει» το 2020 μια ανάπτυξη κοντά στο 5%, όπως ήταν άλλωστε και ο στόχος… προ κορονοϊού.            Λίγα 24ωρα αργότερα ωστόσο, θα ερχόταν ο ίδιος ο Ερντογάν να κηρύξει πανεθνικό έρανο για τη στήριξη των χαμηλών εισοδημάτων, προσφέροντας ο ίδιος επτά προεδρικούς μισθούς και καλώντας παράλληλα την αστική τάξη της Τουρκίας να ακολουθήσει το παράδειγμά του.

Λειτουργώντας κομματικά, ο Τούρκος πρόεδρος και ηγέτης του ισλαμοσυντηρητικού (πλέον ισλαμοεθνικιστικού) Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) θα έσπευδε ωστόσο παράλληλα να απαγορεύσει/υπονομεύσει κάθε δημοτική πρωτοβουλία εράνου ή συγκέντρωσης χρημάτων και βοήθειας σε εκείνους τους δήμους που ελέγχονται από την κεμαλική αντιπολίτευση όπως είναι η Κωνσταντινούπολη (με δήμαρχο τον Εκρέμ Ιμάμογλου) και η Άγκυρα (με δήμαρχο τον προερχόμενο από τους εθνικιστές Μανσούρ Γιαβάς). Ενδεικτικό της κωματώδους κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η τουρκική δημοκρατία και το γεγονός ότι από τους 59 δημάρχους που είχε εκλέξει δημοκρατικά το φιλοκουρδικό HDP στις εκλογές του 2019 πλέον έχουν απομείνει στη θέση τους μόλις… 19, με τους υπολοίπους να έχουν καθαιρεθεί και αντικατασταθεί από διορισμένους από την κεντρική κυβέρνηση ημετέρους.   

Επιμένοντας… κομματικά, το καθεστώς Ερντογάν θα προετοίμαζε (λόγω κορονοϊού) και ένα σχέδιο για την αποσυμφόρηση των φυλακών, από το οποίο όμως αποκλείονται όλοι οι… πολιτικοί κρατούμενοι. Με άλλα λόγια, υπάρχουν πραγματικοί εγκληματίες που πρόκειται να αφεθούν ελεύθεροι πρόωρα (αρκεί να έχουν εκτίσει το ήμισυ της ποινής τους)… και δημοκρατικά εκλεγμένοι πολιτικοί (όπως είναι για παράδειγμα ο κρατούμενος από το 2016 Σελαχατίν Ντεμιρτάς του φιλοκουρδικού HDP) που θα συνεχίσουν να σαπίζουν πίσω από τα σίδερα δίπλα σε καταξιωμένους δημοσιογράφους (όπως ο Αχμέτ Αλτάν), συγγραφείς, επιχειρηματίες (όπως ο Οσμάν Καβαλά) και άλλους… φερόμενους ως εχθρούς του καθεστώτος, ενός καθεστώτος το οποίο από την πλευρά του δεν σταματά άλλωστε ούτε στιγμή να… εφευρίσκει «εχθρούς», πλέον με αφορμή και την πανδημία του κορονοϊού.

Lockdown στην ενημέρωση

Περισσότεροι από 229 άνθρωποι έχουν συλληφθεί/διωχθεί τις τελευταίες εβδομάδες στην Τουρκία, μεταξύ αυτών και επιφανείς δημοσιογράφοι (ο Χαλκ Αϊγκούν του Halk TV, ο Φατίχ Πορτακάλ του τουρκικού Fox ενάντια στον οποίο κατατέθηκε μηνυτήρια αναφορά κ.α.), με την κατηγορία ότι «διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις σχετικά με τον κορονοϊό υπονομεύοντας το έργο της κυβέρνησης». Το lockdown στην ελεύθερη ενημέρωση είναι άλλωστε ένας τομέας στον οποίο ο Ερντογάν ειδικεύεται παλαιόθεν. Εξού και η κατάταξη της Τουρκίας ψηλά στη λίστα με τις χώρες που φυλακίζουν δημοσιογράφους.          

Το καθεστώς Ερντογάν ωστόσο ειδικεύεται παράλληλα και σε έναν άλλο τομέα: εκείνον της… εργαλειοποίησης των κρίσεων, είτε πρόκειται για κρίσεις μεταναστευτικές είτε για κρίσεις υγειονομικού χαρακτήρα.

Η Τουρκία ως… ευεργέτης των Βαλκανίων

Σε ακριβώς αυτό το πλαίσιο, αν και πληγωμένη βαριά η ίδια από την εξάπλωση του κορονοϊού στο εσωτερικό, η Άγκυρα τολμά παράλληλα να παριστάνει τον ευεργέτη στο εξωτερικό, σε μια προσπάθεια προφανώς να ενισχύσει το προφίλ της διεθνώς αλλά και να επεκτείνει/ενδυναμώσει την επιρροή της, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Οζάν Ντεμιρτζάν μέσα από τις σελίδες της γερμανικής Handelsblatt, στο πλαίσιο άρθρου με τίτλο «Τι μας λέει η τουρκική βοήθεια προς άλλες χώρες για την εξωτερική πολιτική του Ερντογάν». Τι κι αν είναι πρόκειται για βοήθεια που είναι στην πράξη μόνο «συμβολική» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, η τουρκική προπαγανδιστική μηχανή σπεύδει από την πλευρά της να την υπερτονίσει.

Ενδεικτικά ως προς αυτό, και τα πρόσφατα (9 Απριλίου) τιτιβίσματα του εκπροσώπου του AKP (και άλλοτε υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, υπεύθυνου για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την ΕΕ) Ομέρ Τσελίκ.

«Άφησαν τα Βαλκάνια μόνα τους. Όμως η Τουρκία είναι εκεί. Μοναδικός στόχος ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών ήταν η μείωση της επιρροής της Τουρκίας στα Βαλκάνια. Καμία τους δεν εμφανίστηκε όταν τα Βαλκάνια την χρειάστηκαν σχετικά με την επιδημία του ιού. Η Τουρκία, από την άλλη πλευρά, μεταφέρει βοήθεια στις βαλκανικές χώρες την πιο δύσκολη ώρα… Η Τουρκία καταδεικνύει ότι αποτελεί την εγγύηση της ευρωπαϊκής γεωγραφίας. Χωρίς την Τουρκία, η Ευρώπη δεν μπορεί να ορισθεί», θα διεμήνυε ο Τσελίκ μέσα από ένα μπαράζ τιτιβισμάτων, διαφημίζοντας την αποστολή τουρκικής βοήθειας σε Ιταλία, Ισπανία, Σερβία, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Κόσοβο.

Είναι πραγματικότητα εντυπωσιακό το πως η τουρκική ηγεσία μπορεί μέσα στην ίδια πρόταση από τη μία πλευρά να προσβάλλει σκαιά την ΕΕ και τους Ευρωπαίους (ως ανίκανους να στηρίξουν τα Βαλκάνια ή ακόμη και τον ίδιο τους τον εαυτό) και από την άλλη να δηλώνει η ίδια «εγγυητής της ευρωπαϊκής γεωγραφίας».

Ο Τσαβούσογλου θυμήθηκε την ανάγκη για «ειρήνη»

Αλγεινή εντύπωση προκαλούν ωστόσο και όσα έχει διαμηνύσει ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, μέσα από την αρθρογραφία του στον ξένο Τύπο, μια αρθρογραφία η συχνότητα της οποίας έχει μάλιστα αυξηθεί σημαντικά το τελευταίο διάστημα. «Απευθύνουμε έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να αποτραβηχτεί από όλες τις συγκρούσεις, να σταματήσει τις εχθροπραξίες και να επιδιώξει σοβαρά το διάλογο και τη συμφιλίωση... Οι γεωπολιτικές αντιπαλότητες και οι πολιτικές καταγγελίες δεν έχουν νόημα όταν ο κόσμος μάχεται για την ίδια του την υγεία», υποστηρίζει ο κ. Τσαβούσογλου στο πλαίσιο άρθρου του που δημοσιεύτηκε στους Washington Times στις 2 Απριλίου, για να αναπαραχθεί στην πορεία και από μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου (στην ιταλική Il Messaggero επί παραδείγματι).  

Ποιος είναι όμως εκείνος που απευθύνει τώρα έκκληση να σταματήσουν οι εχθροπραξίες;

Ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας

• που έχει εισβάλει στρατιωτικά στη Συρία (το Συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα καταγγέλλει αγριότητες εκ μέρους υποστηριζόμενων από την Τουρκία ενόπλων στο Αφρίν)
• που κάνει πόλεμο στο Βόρειο Ιράκ
• που στέλνει όπλα, μισθοφόρους και στρατιωτικούς συμβούλους στη Λιβύη κατά παραβίαση του εμπάργκο και των αποφάσεων της διεθνούς κοινότητας (πρόσφατο δημοσίευμα των Times του Λονδίνου αναφέρεται σε ένα Airbus A300-600 που κάνει σχεδόν καθημερινά το ταξίδι Κωνσταντινούπολη-Μισράτα, ενώ ενδεικτικό είναι και το δημοσίευμα του BBC Africa για τα πλοία-φαντάσµατα της Τουρκίας που μεταφέρουν βαρύ οπλισμό στη Λιβύη συνοδεία τουρκικών φρεγατών - αξιοσημείωτο και το γεγονός ότι οι εχθροπραξίες θα κλιμακώνονταν εντός της Λιβύης μετά τις 25 Μαρτίου, με τις υποστηριζόμενες από την Τουρκία δυνάμεις να εξαπολύουν επιθέσεις κατά του Χάφταρ)
• που διατηρεί κατοχικά στρατεύματα στην Κύπρο, ένα κράτος-μέλος της ΕΕ
• και που έως και πριν από μερικές ημέρες «βομβάρδιζε» τα ελληνική σύνορα με πέτρες, δακρυγόνα, σφαίρες και ορδές εργαλειοποιημένων μεταναστών, εκβιάζοντας την Ευρώπη.

Προβληματικά όλα τα παραπάνω, όχι μόνο για την Ελλάδα και την Ευρώπη αλλά και για την ίδια την Τουρκία και τους πολίτες της… που «θυσιάζονται» στον βωμό της υποκρισίας, της μεγαλομανίας και των ιδιοτελών σουλτανικών μεθοδεύσεων.