Η βιαστική ανάγνωση μιας ομιλίας

Οι πρωτοετείς της Νομικής μαθαίνουν από το πρώτο εξάμηνο ότι το πολίτευμα της Ελλάδας είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία και διδάσκονται όσα το Σύνταγμα προβλέπει περί της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν όλα εξελιχθούν όπως δείχνουν τα πράγματα και η συνταγματική αναθεώρηση δεν προσκρούσει σε προεκλογικά αναχώματα, τα εγχειρίδια συνταγματικού δικαίου πιθανώς θα αναφέρονται στο μέλλον σε μια διαφορετική από την ισχύουσα διαδικασία εκλογής του ανώτατου άρχοντα της χώρας.

Η σχετική συζήτηση έχει ήδη ανοίξει, την αναθέρμανε μάλιστα με όσα είπε προχθές στην Κύπρο, σε συνέδριο για την Προεδρευόμενη και την Προεδρική Δημοκρατία, ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ο Πρόεδρος, κατέθεσε, όπως γράφαμε και χθες, την αντίρρησή του στην πιθανότητα να εκλέγεται ο αρχηγός του κράτους απευθείας από τον λαό, με το επιχείρημα ότι έτσι θα νοθευτεί ο χαρακτήρας του πολιτεύματος και θα εμπεδωθεί ένα ιδιότυπο καθεστώς διαρχίας. Επειδή, μάλιστα, στη δημόσια συζήτηση που χρόνια εξελίσσεται γύρω από αυτά τα ζητήματα εκφράζεται από μία πλευρά η άποψη ότι θα πρέπει να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες του Προέδρου, ο καθηγητής Παυλόπουλος απέρριψε και αυτό το ενδεχόμενο, υποστηρίζοντας ότι θα οδηγούσε σε μια συνταγματικώς προβληματική στροφή προς την κατεύθυνση της Προεδρικής Δημοκρατίας.

Πολλοί εξέλαβαν τις θέσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας ως μήνυμα προς την κυβέρνηση και την αξιωματική αντιπολίτευση, προκειμένου να μη συμπεριλάβουν στις αναθεωρητέες διατάξεις αυτές που σχετίζονται με την προεδρική εκλογή. Καθώς, μάλιστα, και στον ΣΥΡΙΖΑ και στη ΝΔ, έπειτα από μια περίοδο αμφιταλαντεύσεων, φαίνεται πως ωριμάζει η ιδέα αποσύνδεσης της προεδρικής εκλογής από τις πολιτικές εξελίξεις, η άποψη Παυλόπουλου διαβάστηκε σε πρώτο χρόνο ως θέση διατήρησης του σημερινού συνταγματικού status. Πρόκειται για ανάγνωση, αν όχι επιφανειακή, τουλάχιστον βεβιασμένη. Σύμφωνα με τα ισχύοντα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται από τη Βουλή με τις γνωστές πλειοψηφίες και διαδικασίες και αν δεν τελεσφορήσει η τρίτη ψηφοφορία εκλογής, στην οποία ο προτεινόμενος απαιτείται να συγκεντρώσει 180 ψήφους, προκηρύσσονται βουλευτικές εκλογές, όπως συνέβη και τον Δεκέμβριο του 2014, οπότε η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ απέτυχαν να εκλέξουν τον Σταύρο Δήμα. Η τάση που κυοφορείται τόσο στη ΝΔ, όπου για μια περίοδο κεντρικά στελέχη όπως η Ντόρα Μπακογιάννη, ο Δ. Αβραμόπουλος και ο Δ. Σιούφας είχαν ταχθεί υπέρ της εκλογής Προέδρου από τον λαό, όσο και στον ΣΥΡΙΖΑ, που πέρασε επίσης μια φάση εσωτερικών διαφωνιών, είναι να αποσυνδεθεί η διαδικασία εκλογής από τη διάλυση της Βουλής και τη διενέργεια βουλευτικών εκλογών. Σε περίπτωση που και η τρίτη ψηφοφορία αποβεί άκαρπη και κανείς εκ των υποψηφίων δεν συγκεντρώνει την απαιτούμενη πλειοψηφία, προτείνεται εκλογή Προέδρου από το εκλογικό σώμα, χωρίς να διακόπτεται ο βίος της κυβέρνησης.

Για να επανέλθουμε στις θέσεις Παυλόπουλου, όσοι έσπευσαν να διαβάσουν πίσω από την ομιλία του Προέδρου την ευθεία διαφωνία του σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ξεχνούν ότι ήταν ο ίδιος ο Προκόπης Παυλόπουλος που, το 2014, ως επικεφαλής επιτροπής για τη συνταγματική αναθεώρηση, είχε υιοθετήσει σχετική εισήγηση του Βαγγέλη Μεϊμαράκη και είχε προτείνει ένα πανομοιότυπο μοντέλο επί αδυναμίας εκλογής Προέδρου στην τρίτη ψηφοφορία.

Δημοψηφίσματα και λαϊκισμός

Συζητήσεις προκάλεσε και η αναφορά του Προέδρου της Δημοκρατίας στα δημοψηφίσματα, στη διεξαγωγή των οποίων εμφανίστηκε εξαιρετικά επιφυλακτικός. Οπως επεσήμανε στην ομιλία του, «η λήψη αποφάσεων υπό όρους άμεσης δημοκρατίας, ειδικώς ως προς ιδιαιτέρως κρίσιμα τεχνικά και εξειδικευμένα ζητήματα, εγκυμονεί συγκεκριμένους κινδύνους για τους κρατικούς θεσμούς και το κοινωνικό σύνολο και τροφοδοτεί ρεύματα υφέρποντος λαϊκισμού».

Αν και ο σχολιασμός αυτής της θέσης επικεντρώθηκε περισσότερο σε ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος και εκτιμήθηκε ως έμμεση απόρριψη κάθε πιθανότητας διεξαγωγής συμβουλευτικού δημοψηφίσματος για το Σύνταγμα, η αναφορά Παυλόπουλου έχει κατά πολύ ευρύτερο χαρακτήρα. Γιατί, ενώ είναι αλήθεια ότι ο Πρόεδρος έχει από το 2011 αρθρογραφήσει κατά των «συνταγματικών δημοψηφισμάτων» και ως καθηγητής έχει απορρίψει ως αντιδημοκρατική κάθε ιδέα δημοψηφισμάτων που αφορούν δικαιώματα, οι επιφυλάξεις που εκφράζει αφορούν περισσότερο τις εξελίξεις στην Ευρώπη.

Η εμπειρία του Βrexit

Πάγια θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας αποτελεί, άλλωστε, ότι οι δυνάμεις του ακροδεξιού λαϊκισμού και της ξενοφοβίας επιχειρούν να στηρίξουν τον αντιευρωπαϊσμό τους στις κοινωνικές αντιδράσεις που προκαλούν οι πολιτικές της λιτότητας και η απόσπαση των κοινοτικών οργάνων από τις ανάγκες των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Θεωρεί, συνεπώς, ότι «εργαλειοποιούν» τα δημοψηφίσματα και επιχειρούν μέσω αυτών να υπονομεύσουν την ευρωπαϊκή ιδέα, νομιμοποιώντας παράλληλα την αναβίωση του εθνικισμού.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις πολιτικής χρήσης δημοψηφισμάτων θεωρεί ο Πρ. Παυλόπουλος τόσο το δημοψήφισμα για το Βrexit που αποκολλά τη Βρετανία από την Ευρώπη όσο και το δημοψήφισμα που διενεργήθηκε επί Ρέντσι στην Ιταλία για τη συνταγματική αναθεώρηση και άνοιξε τον δρόμο στον ευρωσκεπτικισμό. Η άποψή του αυτή τον κάνει, μάλιστα, να απορρίπτει κάθε ιδέα πραγματοποίησης δημοψηφίσματος για το «Μακεδονικό», όπως ζητείται από διάφορες πλευρές 

Διαβάστε ακόμη

«Αστακός» με 5.500 αστυνομικούς η Αθήνα και ειδικό σχέδιο για ισραηλινούς στόχους: Με τη μεγάλη πορεία κορυφώνονται οι εκδηλώσεις για το Πολυτεχνείο

Χατζηδάκης: Ο κ. Σαμαράς επιδίωκε τη διαγραφή του - Δεν υπήρχε τρόπος να προχωρήσουμε

Σοβαρή καταγγελία: Θάνατος εργαζόμενης μητέρας ενώ ήταν σε τηλεργασία - Η εταιρεία αρνείται να δηλώσει εργατικό

Γαλλικά μέσα λένε ότι ο ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ έχει πέσει σε κώμα - Έντονη φημολογία στα social media