Η ευκαιρία για τη Βόρεια Ελλάδα να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης

Σε ένα ρευστό διεθνές περιβάλλον, η ενέργεια ανακηρύσσεται σε πρωτεύον ζήτημα και λειτουργεί ως καταλύτης εξελίξεων σε πολλά επίπεδα. Λαμβανομένου δε υπόψη ότι η ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι στενά συνδεδεμένη με την διεθνή σκηνή, οι διεθνείς εξελίξεις επηρεάζουν άμεσα την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Σήμερα η Ευρώπη είναι εξαιρετικά ευάλωτη λόγω της ενεργειακής της εξάρτησής από ένα προμηθευτή (Ρωσία με σχεδόν 40%), γεγονός που φέρνει την ασφάλεια εφοδιασμού στο προσκήνιο της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής πολιτικής. Η πανδημία του SARS-CoV 2, πέραν της σοβαρής οικονομικής αναταραχής με άγνωστες συνέπειες για το μέλλον, επέφερε στον τομέα της ενέργειας υπερπροσφορά σε σχέση με τη ζήτηση, ανατρέποντας τα μέχρι τώρα δεδομένα.

Το ζήτημα της καθαρής ενέργειας, κρίθηκε πιο επιτακτικό από ποτέ, με κύριο όραμα της Ευρώπης, ένα ενιαίο ενεργειακό δίκτυο, όπου όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε καθαρή ενέργεια και μάλιστα σε λογικές τιμές. Προς αυτή την κατεύθυνση η Ευρώπη έθεσε ως κύριο στόχο τη την διαφοροποίηση των ενεργειακών οδών, των προμηθευτών με συνάρτηση των τιμών και των ίδιων των ενεργειακών προϊόντων. Υπό αυτές τις συνθήκες, σε συνδυασμό και με τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο η αναδιανομή ρόλων μεταξύ των παικτών της αγοράς ενέργειας  είναι αναπόφευκτη. 

Τώρα λοιπόν είναι η ώρα η Ελλάδα να διαδραματίσει έναν ηγετικό ρόλο στην ενεργειακή σκακιέρα, αξιοποιώντας τις ενεργειακές της δυνατότητες, στα πλαίσια των τριών αυτών αξόνων. Ειδικότερα, η Βόρεια Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής και γεωπολιτικής της θέση στον ενεργειακό χάρτη των Δυτικών Βαλκανίων δύναται να μετατραπεί σε ένα δυνατό παίκτη, που θα αναλάβει τη διοχέτευση πηγών ενέργειας και στους βόρειους γείτονές μας. Οι υποδομές όχι μόνο υπάρχουν αλλά εξελίσσονται με ταχύτατους ρυθμούς. Η κατασκευή σημαντικών αγωγών φυσικού αερίου, με σκοπό την αύξηση της ασφάλειας του εφοδιασμού και την  διαφοροποίηση των πηγών έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή. O Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (ΤΑΡ), οποίος διασχίζει την βόρεια Ελλάδα, και συνδέει τη χώρα μας με την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα, θα εξέλθει στη στεριά στη νότια Ιταλία για να συνδεθεί με το ιταλικό δίκτυο φυσικού αερίου, θα μεταφέρει αζέρικο φυσικό αέριο από την Κασπία στην Ευρώπη.

Ως γνωστόν περί τα 10 δισεκατομμύρια κ.μ φυσικού αερίου το χρόνο (bcma) της αρχικής δυναμικότητας ευθείας ροής του ΤΑΡ έχουν ήδη δεσμευθεί βάσει μακρόχρονων συμφωνιών/συμβάσεων μεταφοράς αερίου. Ο Συνδετήριος αγωγός φυσικού αερίου Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας ( (ITGI) είναι αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από το πεδίο Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν στις αγορές της Ευρώπης μέσω Ελλάδας και Ιταλίας. Εισέρχεται στην Ελλάδα (σύνορα των Κήπων) από την Τουρκία και αφού διασχίζει το Ιόνιο Πέλαγος καταλήγει στο Οτράντο της Ιταλία. Ο αγωγός φυσικού αερίου IGB έχει σχεδιαστεί για να συνδέσει με το ελληνικό εθνικό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου στην Κομοτηνή και με το βουλγαρικό εθνικό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου στην της πόλης Stara Zagora. Το έργο αποτελεί βασικό μέρος της στρατηγικής για ενοποίηση των αγορών φυσικού αερίου, η οποία περιλαμβάνει έργα διασύνδεσης Βουλγαρία-Ελλάδα, Βουλγαρία-Ρουμανία, Ρουμανία– Ουγγαρία. Ένα έργο για το οποίο πολύς λόγος έχει γίνει, ιδίως μετά την υπογραφή της «Συμφωνίας των Πρεσπών» είναι και ο αγωγός φυσικού αερίου Θεσσαλονίκης-Σκοπίων, έναν κάθετο άξονα, με τον οποίο η Β. Ελλάδα θα αποτελεί τον κύριο τροφοδότη φυσικού αερίου της αγοράς της γειτονική μας χώρας (Βόρεια Μακεδονία).

Ο αγωγός θα προσφέρει θεωρητικά προοπτικές να συνεχιστεί η όδευση προς τη Σερβία και την Κεντρική Ευρώπη. Παράλληλα η δημιουργία της πλωτής πλατφόρμας επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU), στην Αλεξανδρούπολη, αποτελεί άλλο ένα ισχυρό όπλο στην «ενεργειακή φαρέτρα» της περιοχής, δημιουργώντας εξαιρετικές προοπτικές για νέες επενδύσεις και συνεργασίες καθοριστικής σημασίας για την ίδια την εθνική μας ασφάλεια, καθώς πέραν της σύνδεσής τους με όλους τους ανωτέρω αγωγούς, δύναται αν μεταφέρει αέριο ακόμη και από την ανατολική Μεσόγειο (μέσω του East Med) στην Κεντρική Ευρώπη Το έργο αυτό έρχεται μάλιστα σε μια εξαιρετική συγκυρία.

Η τιμή του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), το οποίο ως γνωστόν μεταφέρεται μόνο δια θαλάσσης είναι σήμερα πολύ ανταγωνιστική, λόγω της υπερπροσφοράς σε σχέση με τη ζήτηση, που ενισχύθηκε με την υπερπαραγωγή του αμερικάνικου σχιστολιθικού αερίου (shale gas). Η ανάγκη διαφοροποίησης των προμηθευτών παροχής φυσικού αερίου, που επιτυγχάνει η προμήθεια LNG, παρέχει συγκριτικά πλεονεκτήματα και δυναμική στις χώρες με ανάπτυξη ανάλογων υποδομών, ενώ ταυτόχρονα παρέχεται η δυνατότητα σε χώρες παραγώγους, (Κατάρ, Αλγερία και Αμερική) να εισέλθουν στην Ευρωπαϊκή αγορά μέσω της Β. Ελλάδος, η οποία πλέον καθίσταται κόμβος διαμετακόμισης του LNG στην Κεντρική Ευρώπη.

Αναφορικά δε με τη χώρα μας αυτό έρχεται σε μια περίοδο λήξης των μακροχρόνιων συμβολαίων παροχής φυσικού αερίου από την Νιγηρία (2021) και την Αλγερία (2024) αντίστοιχα. Η εισαγωγή LNG στην Ελλάδα το α΄ εξάμηνο του 2020 σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με το 2019, ανερχόμενη σε 1,9 δισ. κυβικά μέτρα, ενώ το 50% των συνολικών εισαγωγών LNG προήλθε από τις ΗΠΑ, σηματοδοτώντας το ξεκίνημα μίας νέας συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα με έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές παγκοσμίως. Υπενθυμίζεται στο σημείο αυτό ότι το φυσικό αέριο είναι το μόνο καύσιμο που μπορεί να «συνδεθεί» με τις ΑΠΕ, όταν αυτές παύουν να παράγουν λόγω των καιρικών συνθηκών, γεγονός καίριας σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση σε πιο καθαρή ενέργεια, κατά τις δεσμεύσεις της «Συνθήκης του Παρισιού».

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, στο μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής, το μερίδιο του λιγνίτη έχει καλυφθεί κυρίως από μονάδες φυσικού αερίου και από ΑΠΕ. Στα πλαίσια της μετάβασης στις ΑΠΕ, η Β. Ελλάδα και πάλι κατέχει σημαντικό μερίδιο στις επενδύσεις. Μόνο το 2019 χορηγήθηκαν από τη ΡΑΕ άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, συνολικής ισχύος 723,84 MW. Ενώ η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ με πρώτη ύλη τα πάσης φύσεως απόβλητα ή απορρίμματα, είναι μια από τις καυτές επιχειρηματικές δραστηριότητες αυτή τη στιγμή στη Βόρεια Ελλάδα, με δύο από τις συνολικά επτά μονάδες (Πεντάλοφο, Κολχικό), να βρίσκονται σε φάση πλήρους λειτουργίας.

Το σύνολο των παραπάνω έργων διαμορφώνουν ένα ισχυρό πλαίσιο μετασχηματισμού της χώρας και δη της Βορείου Ελλάδος σε ενεργειακό κόμβο (hub) των Δυτικών Βαλκανίων και της Ε.Ε. εν γένει, με την προοπτική τροφοδοσίας της με ποσότητες φυσικού αερίου της τάξης των 40bcma. Όπως έχει λεχθεί στο παρελθόν «Στην αγορά η προοπτική αλλάζει την πραγματικότητα» και είναι η ώρα επιτέλους για την Βόρεια Ελλάδα να αξιοποιήσει τις «πολλά υποσχόμενες» προοπτικές της. 

Διαβάστε ακόμη

Ποια ονόματα ακούγονται για την Προεδρία της Δημοκρατίας - Τι θα μετρήσει στην απόφαση του Μαξίμου

Μαγδεμβουργο: Στη φυλακή ο δράστης της επίθεσης – Οι ακροδεξιές θεωρίες και οι προειδοποιήσεις

Πρύτανης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστήμιου: Νέα προπτυχιακά προγράμματα μέσα στο 2025

Η Σημασία των Μιτοχονδρίων στην Αναγεννητική Ιατρική: Ιστορία και Σύγχρονες Θεραπείες