Η κοινωνία μας επιτρέπει το «όχι» να τιμωρείται με δολοφονία και βιασμό

Της Αθηνάς Κάτσαρη*

Πολύς λόγος, άρθρα, γνώµες, λέγονται και ακούγονται τον τελευταίο καιρό για τα δύο περιστατικά στη Ρόδο και στην Κέρκυρα, µε δύο νεαρές κοπέλες να βρίσκουν σκληρό θάνατο. ∆ύο χαρακτηριστικά παραδείγµατα έµφυλης βίας. Τι σηµαίνει όµως έµφυλη βία; Εµφυλη βία ορίζεται κάθε διάκριση ή βλαπτική συµπεριφορά στραµµένη σε πρόσωπο µε βάση το βιολογικό ή κοινωνικό φύλο, µε σαφές στατιστικό προβάδισµα στα περιστατικά κατά των γυναικών. Στις δύο αυτές περιπτώσεις διάβασα πολλές φορές ότι ένα «όχι» οδήγησε την πρώτη στον βιασµό και τη δολοφονία και η µη συµµόρφωση στα «θέλω» του πατέρα της τη δεύτερη.

Η άρνηση των κοριτσιών λοιπόν βρέθηκε στο στόχαστρο και στις δύο περιπτώσεις. ∆ιαφωνώ µε την προσέγγιση. Εχουµε πει πολλά «όχι» στη ζωή µας κάποιοι από εµάς, οδηγηθήκαµε στον βιασµό ή τον θάνατο; Υπέστηµεν κάτι τέτοιο µόνο και µόνο επειδή αρνηθήκαµε να συνευρεθούµε ή να συµµορφωθούµε; Μάλλον όχι. Οταν κάποιος µας προσκαλεί στην ιδέα ότι ένα «όχι» οδηγεί σε µια τέτοια αποτρόπαια πράξη είναι σαν επίσης να προτείνει ότι πρέπει πάντα να λέµε «ναι» για να µην υποστούµε κάτι ανάλογο. ∆εν ήταν το «όχι» λοιπόν.

Τα κορίτσια αυτά ήρθαν αντιµέτωπα µε ανθρώπους που προφανώς είχαν µια συγκεκριµένη νοοτροπία και προσέγγιση απέναντι στη γυναίκα ως σύµβολο ή ακόµη και στον συνάνθρωπο γενικά. Η βία δεν έρχεται αυτόµατα σε όλους. Ηταν επιλογή και απόφαση να συµπεριφερθούν έτσι. Ηταν γυναικοκτονίες (=δολοφονία µιας γυναίκας από άνδρα λόγω του φύλου της). Τα «όχι» λοιπόν οφείλουµε να τα λέµε γιατί εκφράζουν τις ανάγκες µας, τα όριά µας, τις αντοχές µας. Αυτό που πρέπει να µας προβληµατίσει είναι γιατί οι δράστες κατέληξαν να προσεγγίζουν έτσι µια γυναίκα και τη ζωή γενικότερα. Γιατί η βία να είναι η επιλογή και η απάντηση. Γιατί διάλεξαν αυτό το µέσο ενώ υπάρχουν πολλά άλλα µέσα αλληλεπίδρασης. Γιατί να νοµίζουν ότι αυτές οι γυναίκες τούς χρωστάνε και όφειλαν να συµµορφωθούν στα «θέλω» τους. Μία πιθανή απάντηση, θα τολµήσω να πω, είναι η ύπαρξη µιας κοινωνίας που, όπως φαίνεται, είναι ακόµη γερά δοµηµένη πάνω στο πατριαρχικό µοντέλο. Η πατριαρχία είναι µια καλοκουρδισµένη µηχανή παραγωγής «προτύπων» που θεωρεί τη γυναίκα κατώτερο είδος µε συγκεκριµένο ρόλο µέσα στην κοινωνία και αποστολή να ικανοποιεί τον άνδρα καθότι του «ανήκει».

Το γυναικείο σώµα είναι ιδωµένο ως κτήµα από τον «πατριάρχη», µην αναγνωρίζοντας την αυτεξουσιότητα της γυναίκας. Ως εκ τούτου, ένα τέτοιο µοντέλο εντέλει γεννά τη βία στην πρώτη αντίσταση που συναντά. Οι παραδειγµατικές τιµωρίες των ενόχων, που πολλοί αναζητούν, θα φέρουν την πρόσκαιρη ανακούφιση µέρους της κοινωνίας µε την ιδέα ότι επήλθε δικαιοσύνη, µα σίγουρα αυτό δεν είναι µια ολοκληρωµένη λύση. Το πρόβληµα είναι βαθύτερο και σίγουρα όχι µεµονωµένο. Το να αποδίδουµε τίτλους-διαγνώσεις στους δράστες, που υποδηλώνουν ότι οι πράξεις τους είναι απλώς οι εξαιρέσεις, υποβαθµίζει το βάθος και την έκταση του προβλήµατος. Η έµφυλη βία δεν ξεφυτρώνει από το πουθενά σε εξαιρετικές περιπτώσεις· είναι παντού, είναι καθηµερινή και µας αφορά όλους και όλες. Οσο την προσπερνάµε και επαναπαυόµαστε σε µη κοινωνικές αλλαγές τόσο η µηχανή θα συνεχίζει να λειτουργεί καλολαδωµένη και ανενόχλητη, βαθιά ριζωµένη.

* Η Αθηνά Κάτσαρη είναι κλινική ψυχολόγος

Διαβάστε ακόμη

Εκεχειρία με... αστερίσκους στον Λίβανο: Το «αλλά» του Νετανιάχου, οι λόγοι που τον έκαναν να πει «ναι» και η νέα απειλή

Σειρά ιατρικών και διοικητικών παραλείψεων στο 424 Στρατιωτικό Νοσοκομείο - «Έψαχνα γιατρούς και δεν έβρισκα»

Μπάιντεν: Το Ισραήλ δεν ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο, αλλά ούτε και ο λαός του Λιβάνου

Τέμπη: «Κόκκινο» για το βίντεο της Λεπτοκαρυάς - Δεν πιστοποιείται η ώρα διέλευσης