Η τραγωδία των Τεμπών εξακολουθεί να κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή και σχεδόν ένα μήνα μετά το μαζικά συλλαλητήρια και τα όσα ακολούθησαν. Πέραν των ποσοστών των κομμάτων, στη δημοσκόπηση της Metron Analysis που παρουσιάστηκε στο κεντρικό δελτίο του MEGA, 7 στους 10 ερωτηθέντες «βλέπουν» προσπάθεια για συγκάλυψη των ευθυνών από την κυβέρνηση. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την Alco, το 72% απάντησε θετικά στο ερώτημα αν, «δύο χρόνια μετά το δυστύχημα στα Τέμπη θεωρείτε ότι έγινε από την κυβέρνηση προσπάθεια συγκάλυψης». Δεν είναι τυχαίο, πως στη δημοσκόπηση της Metron Analysis, μέσα σε έναν μήνα, στην ερώτηση για τα πέντε σημαντικότερα προβλήματα της χώρας η κρίση των θεσμών από το 5% του Ιανουαρίου έφθασε στο 12%. Πρώτη με ποσοστό 27% παραμένει η ακρίβεια και δεύτερη με 21% η οικονομία.
Για ποιο λόγο έχει χαθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς; Ο δικηγόρος Αντύπας Καρίπογλου γράφει στο Ethnos Weekend για την όξυνση της θεσμικής κρίσης στην Ελλάδα.
«Οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς όταν τους βλέπουν να λειτουργούν»
* Γράφει ο Αντύπας Καρίπογλου, δικηγόρος
Δε νομίζω ότι υπάρχει κάποιος που αμφισβητεί ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς έχει διαταραχθεί στη χώρα μας. Ασφαλώς αυτό οφείλεται σε έναν βαθμό στη γενικότερη κρίση που περνά η φιλελεύθερη δημοκρατία σε ολόκληρη τη Δύση, όμως, στην Ελλάδα σήμερα βρισκόμαστε σε μια όξυνση αυτής της θεσμικής κρίσης με αφορμή, αλλά όχι μοναδική αιτία την υπόθεση του δυστυχήματος των Τεμπών. Η κύρια αιτία αυτής της όξυνσης είναι ο τρόπος που η εκτελεστική εξουσία αντιμετωπίζει τα αντίβαρά της.
Οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς όταν τους βλέπουν να λειτουργούν και η βασική λειτουργία των θεσμών είναι η εξισορρόπηση των αντιθέσεων και ο έλεγχος της εξουσίας, ιδίως από τη Δικαιοσύνη. Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία ο πολίτης έχει εκχωρήσει στην εκτελεστική εξουσία το δικαίωμα να λαμβάνει αποφάσεις στο όνομά του με την προϋπόθεση ότι αυτή δεν είναι ανεξέλεγκτη, ότι τα θεσμικά αντίβαρά της θέτουν τα όρια μέσα στα οποία αυτή μπορεί να κινηθεί και την ελέγχουν όταν αυτή τα ξεπερνά. Η αιτία της παρούσας θεσμικής κρίσης βρίσκεται ακριβώς στην πεποίθηση που, δικαιολογημένα κατά την γνώμη μου, έχουν διαμορφώσει οι πολίτες ότι οι θεσμοί δεν έχουν αυτήν την ανταγωνιστική σχέση μεταξύ τους αλλά ότι συνεργάζονται αποκλείοντάς τους, ότι δεν ελέγχεται ο τρόπος με τον οποίο εκτελείται η εντολή τους και χρησιμοποιείται η εξουσιοδότησή τους. Και, δυστυχώς, η εξουσία αντιμετωπίζει αυτήν την αυξανόμενη έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών σε θεσμούς όπως η κυβέρνηση και Δικαιοσύνη με τον εντελώς λάθος τρόπο.
Κατηγορεί τους πολίτες επειδή μειώνεται η εμπιστοσύνη τους και τους καλεί να μην αντιδρούν, γιατί «πρέπει» να της έχουν εμπιστοσύνη. Όμως, οι πολίτες δεν έχουν κανένα «καθήκον» να εμπιστεύονται τους θεσμούς, αντιθέτως έχουν καθήκον να τους αμφισβητούν και να αντιδρούν όταν αντιλαμβάνονται ότι δεν επιτελούν τον ρόλο τους και είναι η εξουσία και οι θεσμοί που έχουν την υποχρέωση, που «πρέπει» να εμπνεύσουν την εμπιστοσύνη. Σήμερα ζούμε μια αντιστροφή των ρόλων. Ο ελεγχόμενος, ο οποίος είναι εξ ορισμού αυτός που πρέπει να κερδίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών, κατηγορεί τους πολίτες γιατί δεν του τη χαρίζουν χωρίς να φέρνουν αντιρρήσεις. Αν συνεχιστεί αυτό, και πολύ φοβάμαι ότι με την παρούσα εξουσία θα συνεχιστεί, η θεσμική κρίση θα οξυνθεί πολύ περισσότερο. Ο πολίτης, όταν χάνει την εμπιστοσύνη τους στους θεσμούς επειδή θεωρεί την εξουσία ανέλεγκτη έχει αυτοδύναμο δικαίωμα να αντιδράσει, φυσικά μέσα στο πλαίσιο της φιλελεύθερης δημοκρατίας και ειδικότερα στο πλαίσιο του Συντάγματος.
Το να έρχονται λοιπόν οι θεσμοί, η εκτελεστική εξουσία, η κοινοβουλευτική πλειοψηφία και η Δικαιοσύνη και να εγκαλούν τους πολίτες ότι αντιδρώντας μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, όπως για παράδειγμα ασκώντας το συνταγματικό δικαίωμα του συνέρχεσθαι, υπονομεύουν τους θεσμούς είναι ο ορισμός του «φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης». Και οι φωνές αυτές καθόλου δε θα αμβλύνουν την αντίδραση του νοικοκύρη. Οι πολίτες με την αντίδρασή τους δεν υπονομεύουν τους θεσμούς, η αντίδρασή τους υπάρχει ακριβώς επειδή οι θεσμοί δεν πείθουν, όπως οφείλουν, ότι επιτελούν το καθήκον τους. Οι πολίτες είναι αυτοί που σήμερα ζητούν να σταματήσει η έκπτωση των θεσμών, ώστε να μπορούν να τους έχουν εμπιστοσύνη και η κυβέρνηση είναι αυτή που ζητά να την αφήσουν ανενόχλητη να συνεχίσει τις εκπτώσεις. Ο καθένας καταλαβαίνει ποιος από τους δυο υπονομεύει τους θεσμούς.
