Οι ΗΠΑ θα αλλάξουν αναπόφευκτα μετά το πέρας της πανδημίας του κορονοϊού

Γιατί θα αλλάξουν; Γιατί μετρούν ήδη τρείς κρίσεις που έχουν αποδείξει τις αδυναμίες της διεθνούς πολιτικής όπως εκείνη έχει διαμορφωθεί μετά τον Ψυχρό Πόλεμο

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 7 λεπτά ┋

Είμαστε στο 1/5 του 21ου αιώνα και ήδη υπάρχουν εξελίξεις οι οποίες είναι πραγματικά πρωτόγνωρες. Αν βάλουμε ως σημείο εκκίνησης το 2000, θα δούμε πληθώρα εξελίξεων οι οποίες τεκμηριώνουν επαληθευτικά τη βάσιμη θέση αρκετών ότι ζούμε σε μια ''νέα εποχή''.

Ο Θουκυδίδης έγραψε πως ο άνθρωπος εκπορεύεται από τρία αναλλοίωτα χαρακτηριστικά: τον φόβο, τη δόξα και το συμφέρον. Ωστόσο, τα μέσα αλλάζουν και έτσι επικρατεί σύγχυση σε σχέση με το αν αλλάζει η ανθρωπότητα. Στην πραγματικότητα, η ορθή λέξη για να περιγράψει τις διαφοροποιήσεις ανά εποχή είναι η εξέλιξη και όχι η αλλαγή.

Ο Όσβαλντ Σπένγκλερ διαπίστωσε πως η Ιστορία δεν κυλά ούτε με κυκλικό, ούτε με γραμμικό τρόπο. Η σπειροειδής τροχιά εξηγεί καλύτερα την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Με άλλα λόγια, γίνονται τα ίδια όμως με άλλα μέσα κάθε φορά. Κατά τραγική ειρωνεία, ο Σπένγκλερ έγραψε το έργο ''The Decline of the West''. Κάτι που αφορά τον δυτικό κόσμο και κυρίως την ηγέτιδα δύναμή του, τις ΗΠΑ οι οποίες θα αλλάξουν αναπόφευκτα μετά το πέρας της λαίλαπας της πανδημίας. Γιατί θα αλλάξουν; Γιατί συμπληρώθηκαν τρείς κρίσεις που απέδειξαν τις αδυναμίες της δομής της διεθνούς πολιτικής μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Η 11η Σεπτεμβρίου ήταν μια μέρα σταθμός για τη διεθνή πολιτική. Το απρόσβλητο της Αμερικής που της κατοχύρωναν οι δύο ωκεανοί και ήταν σημάδι του ''Πρόδηλου Πεπρωμένου'' της, κατέρρευσε σε μια απίστευτη τραγωδία. Από εκεί και μετά, οι ΗΠΑ ακολούθησαν μια πολιτική η οποία ήταν μεν φυσιολογική (τζακσονικού τύπου τιμωρία των εχθρών της Αμερικής), όμως πολέμησαν το σύμπτωμα και όχι το αίτιο. Οι ασύμμετρες απειλές και ο ισλαμικός φονταμενταλισμός δεν μπορούσαν να νικηθούν μέσα σε κράτη που, όσο αδύναμα και αν είναι, αποτελούν συμμετρικές δυνάμεις.

Το ΙΚ ήταν η απόδειξη των λανθασμένων πολιτικών των ΗΠΑ τις οποίες εγκαίρως αντιλήφθηκε ο πρόεδρος Ομπάμα. Το παρελθόν που κληρονόμησε ο Ομπάμα ήταν πολύ βαρύ με τον αντιαμερικανισμό να φουντώνει παγκοσμίως και ιδίως στον ισλαμικό και στον αραβικό κόσμο. Το ένα λάθος, οδήγησε μοιραία στο άλλο. Από τον παρεμβατισμό του Mπους του νεώτερου, φτάσαμε στην φοβική αδράνεια του περίφημου Οbama No Doctrine.

Η Αμερική έμοιαζε από την Αραβική Άνοιξη και μετά να έχει μια συμπεριφορά τύπου ''βλέποντας και κάνοντας''. Η έλλειψη σχεδιασμού ήταν φανερή. Λίγο πριν όμως, ο πρόεδρος Ομπάμα έμελλε να είναι αυτός που θα διαχειριζόταν όχι μόνο την κόπωση του αμερικανικού λαού από το Αφγανιστάν και το Ιράκ, αλλά και μια οικονομική κρίση που έστειλε το μήνυμα της αλλαγής πλεύσης σε ορισμένα κομμάτια της οικονομικής δραστηριότητας.

Τον Σεπτέμβριο του 2008, η Lehman Brothers σκόρπισε τον τρόμο πρώτα στις ΗΠΑ και μετά διεθνώς. Ουσιαστικά, η ΕΖ και η ΕΕ ουδέποτε συνήλθαν από αυτήν την κρίση. Η εταιρεία που παρείχε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, υπήρξε η κορυφή του παγόβουνου μιας κρίσης η οποία, όπως χαρακτηρίστηκε από Γερουσιαστές στις ΗΠΑ που συμμετείχαν σε προανακριτικές εξετάσεις στα περίφημα ''Golden Boys'', ήταν ''οικονομικό Las Vegas''.

Ωστόσο, δεν ήταν μόνο η κρίση που απέδειξε ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη καπιταλισμού. Αυτό οφείλουμε να το έχουμε στο νου καθώς πληθαίνουν οι αναφορές περί ''τέλους του καπιταλισμού''. Ο καπιταλισμός έχει αρκετές μορφές και διαφορετικές χώρες έχουν υιοθετήσει διαφορετικά είδη καπιταλισμού.

Ο πρόεδρος Ομπάμα προσπάθησε να βάλει κάποια θεμέλια ρυθμίσεων ώστε να μην υπάρχουν τέτοιες κρίσεις που σε περιόδους αλληλεξάρτησης μπορούν να κρατάνε για πολύ καιρό και να έχουν τρομακτικές συνέπειες. Το Obamacare με όλες του τις αδυναμίες ήταν μια αρχή για μια στροφή των ΗΠΑ.

Για πολλά χρόνια οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να τηρήσουν ευλαβικά κάτι που ονομάστηκε McWorld στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του 20αιώνα, όταν τα πάντα είχαν μια αισιόδοξη οπτική για την επόμενη μέρα του Ψυχρού Πολέμου. Το άνοιγμα των αγορών άλλων χωρών όπως η Κίνα έγινε προτεραιότητα για τις ΗΠΑ. Ο Μπους ο πρεσβύτερος, ως πρόεδρος, θυσίασε ουσιαστικά την επανεκλογή του στην Τιεν Αν Μεν. Προσπάθησε να κρατήσει ήπιος τόνους με την Κίνα η οποία προχώρησε σε μια σφαγή εναντίον των ίδιων της των πολιτών το 1989. Ο στόχος ήταν να μην διαταραχθούν οι οικονομικές σχέσεις ΗΠΑ και Κίνας. Ακόμη μια τραγική ειρωνεία: Οι ΗΠΑ εφάρμοσαν την πολιτική των ανοικτών θυρών σε μια χώρα που σήμερα αποδεικνύει ότι μπορεί περισσότερα και, πρωτίστως, φθηνότερα.

Ο περασμένος Μάρτης αποτελεί την τρίτη μεγάλη κρίση που πέρασαν (και περνούν) οι ΗΠΑ. Αυτήν τη φορά, η κρίση δεν ξεκίνησε από αμερικανικό έδαφος αλλά από κινέζικο. Η αμερικανική οικονομία σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, (πριν καν αγγίξει το ζενίθ της η πανδημία στην υπερδύναμη) μετρά τις πληγές της με 13 εκατομμύρια ανέργους. Το αμερικανικό σύστημα υγείας χρειάζεται χρηματοδότηση και αυτό σημαίνει πως η δομή της οικονομίας χρειάζεται να ξαναγίνει η υγεία.

Επίσης, αρκετές είναι οι πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες ο Λευκός Οίκος έχει γίνει αρένα πυγμαχίας ανάμεσα σε πολιτικούς επικοινωνιολόγους και σε επιστήμονες της υγείας. Αυτό αποδεικνύει ότι η Αμερική βρίσκεται σε μια περίοδο μεγάλης εσωστρέφειας τη στιγμή που θα πρέπει να δείξει διεθνώς ότι ηγείται.

Η πάλη μεταξύ των ΗΠΑ και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι φυσιολογική. Οι διεθνείς οργανισμοί, όπως τα κράτη, οι ομάδες, τα άτομα, υιοθετούν τις πολιτικές των κρατών που παρέχουν συλλογικά αγαθά. Η Κίνα σίγουρα θα αδράξει την ευκαιρία να διαδραματίσει ακόμη πιο σημαντικό ρόλο την επόμενη μέρα.

Τα μαθήματα για τις ΗΠΑ

Τα μεγάλα μαθήματα που οι ΗΠΑ μπορούν να αντλήσουν από αυτές τις τρείς κρίσεις που έχουν ήδη λάβει χώρα στα πρώτα είκοσι έτη του 21ου αιώνα, είναι πολύ σημαντικά και στοχεύουν στην αναζήτηση νέων ισορροπιών που να ανταποκρίνονται στη σημερινή δομή του διεθνούς συστήματος.

Το πρώτο -προς αναζήτηση- σημείο ισορροπίας συνιστά την αποδοχή του ότι η αλληλεξάρτηση, όπως έγραψε πρόσφατα το κορυφαίο think tank των ΗΠΑ CSIS, έχει πλέον ''οπλοποιηθεί'' (weaponization of interdependence). Πόση αλληλεξάρτηση συμφέρει τις ΗΠΑ και τον δυτικό κόσμο ευρύτερα;

Δεύτερον, οι ΗΠΑ χρειάζεται να βάλουν ταφόπλακα στον απομονωτισμό και σε όλες τις μορφές της ''Αμερικανικής εξαίρεσης'' (American Exceptionalism). Και οι τρείς αυτές κρίσεις απέδειξαν πως ο μονοπολικός κόσμος (ή ο μονο-πολυπολικός - υβριδικός κόσμος) έχει παρέλθει και οι ΗΠΑ πολιτεύονται σε έναν πολυπολικό κόσμο.

Τρίτον, οι ΗΠΑ οφείλουν να επανεξετάσουν τον τρόπο που θα ασκούν επιρροή σε πολυμερείς θεσμούς. Άλλοτε, η ηγετική παρουσία των ΗΠΑ στους πολυμερείς θεσμούς ήταν μαζί με το δολάριο και το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό, πηγή της αμερικανικής ισχύος.

Οι ΗΠΑ θα χρειαστεί να επαναδιεκδικήσουν την ηγετική τους θέση όπως ορίζει η ίδια η δομή του πολυπολικού συστήματος που αποτελεί μια ''κούρσα'' για ''πολλούς δρομείς''. Με άλλα λόγια, αυτό που γράφει ο Τσαρλς Κάπτσαν, πρώην σύμβουλος του προέδρου Κλίντον, είναι πως η Αμερική πρέπει να προχωρήσει στην υιοθέτηση μιας παγκόσμιας στρατηγικής η οποία θα στηρίζεται στον ισορροπημένο διεθνισμό. Όχι στον ακραίο παρεμβατισμό και στον μονομερισμό αλλά ούτε και στην επιστροφή σε ένα status ''απρόθυμης δύναμης''.

Διαβάστε ακόμη