Πανελλήνιες 2022: Tα τρία βήματα για την σωστή επιλογή σπουδών στα ΑΕΙ - Τι πρέπει να προσέξουν οι μαθητές της Γ΄ λυκείου

Γιατί κάνουν λάθος επιλογές οι μαθητές;

Oπως τονίζει στο ethnos.gr o καθηγητής και Σύμβουλος Σταδιοδρομίας κ. Στράτος Στρατηγάκης, «είναι προφανές,  ότι όλα τα επιχειρήματα που ακούγονται για την εγκατάλειψη των σπουδών από τους φοιτητές, εδώ δεν ισχύουν. Το συμπέρασμα είναι, λοιπόν, ότι έκαναν λάθος επιλογή σπουδών, αφού τελικά εγκατέλειψαν τις σπουδές τους. Γιατί, όμως, έκαναν λάθος επιλογή σπουδών; Πολλοί και διαφορετικοί μπορεί να είναι οι λόγοι. Θα προσπαθήσουμε να τους ανιχνεύσουμε. Είναι όμως προφανές ότι δεν ήταν αυτή η επιθυμία τους για τις σπουδές τους. Άλλα κριτήρια επικράτησαν στην επιλογή, που τους εξέτρεψαν από την επιθυμία τους, που, προφανώς, ήταν κάποια άλλη, διότι αν ήταν η Νομική θα είχαν ολοκληρώσει τις σπουδές τους. Όταν ο υποψήφιος επιλέγει σπουδές πολλοί παράγοντες εμπλέκονται. Ας τους δούμε, γενικότερα με αφορμή τη Νομική Αθήνας: Το κύρος της σχολής και του πτυχίου στην κοινωνία: γιατρός μηχανικός και δικηγόρος ήταν το όνειρο για δεκαετίες, διατηρώντας ακόμη κάτι από την παλιά του αίγλη, αν και τώρα έχει αντικατασταθεί από το χρήμα όπως και αν μπορεί αυτό να αποκτηθεί. Υπάρχουν όμως πολλοί υποψήφιοι που θέλουν πτυχίο κύρους από Πανεπιστήμιο κύρους, παραβλέποντας τις επιθυμίες τους, κρύβοντας τις ανασφάλειές τους πίσω από το κύρος του πτυχίου.

Η εντύπωση του κόσμου ότι ο διαθέτων το συγκεκριμένο πτυχίο θα έχει καλές επαγγελματικές προοπτικές. Κοιτάζοντας κάποιους λίγους επιτυχημένους μεγαλοδικηγόρους (βάλτε ότι άλλο μεγάλο στη θέση των μεγαλοδικηγόρων, για να μιλάμε γενικότερα), ελπίζουν ότι θα γίνουν έτσι και αυτοί. Αυτό που πιστεύει ο πολύς κόσμος ότι μπορεί να έχει επαγγελματικές προοπτικές απέχει πολύ από την πραγματικότητα τις περισσότερες φορές. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πραγματικά τις επαγγελματικές προοπτικές του πτυχίου, διότι ο κόσμος μας αλλάζει πολύ γρήγορα και οι φετινοί υποψήφιοι θα κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην αγορά εργασίας περίπου το 2030. Ποιος ξέρει πως θα είναι ο κόσμος μας τότε, για να μπορέσουμε να προβλέψουμε τις επαγγελματικές προοπτικές ενός πτυχίου.

Οι απόψεις των σημαντικών άλλων, των γονέων, αλλά και γενικότερα του κοινωνικού περίγυρου μπορεί να στρέψουν τον υποψήφιο αλλού. Γονείς που νιώθουν μεγάλη ανασφάλεια και φοβούνται για την επιβίωση των παιδιών τους, στρέφουν πολλές φορές τα παιδιά τους προς την αναζήτησης μονιμότητας στην εργασία, που παλιά οδηγούσε γενικά στο Δημόσιο, ενώ τώρα στις σχολές ενστόλων. Άλλοι, πάλι, ωθούν στα παιδιά τους να ακολουθήσουν το δικό τους επάγγελμα, ανεξάρτητα αν τους αρέσει και τους ταιριάζει. Αυτό είναι πολύ έντονο στη χώρα μας. Βλέπουμε γιους πρωθυπουργών και βουλευτών, δικηγόρων, γιατρών και οδοντιάτρων αλλά και παιδιά σεισμολόγων και μετεωρολόγων. Δεν είναι κακό να ακολουθούν το επάγγελμα της οικογένειας? είναι κακό, όμως, αν δεν τους ταιριάζει και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αποτυχία. Σημαντικοί άλλοι που πιστεύουν ότι γνωρίζουν την αγορά εργασίας στρέφουν υποψηφίους προς την πληροφορική, για παράδειγμα, διότι έχει μεγάλη ζήτηση εργαζομένων, δίχως να κοιτάζουν αν το παιδί ενδιαφέρεται γι’ αυτό. Άλλοι κοιτάζουν αυτό που συμβαίνει σήμερα στην αγορά εργασίας και νομίζουν ότι έτσι θα είναι τα πράγματα για πάντα. Παραβλέπουν ότι ο κόσμος μας αλλάζει με ιστορικά πρωτοφανείς ταχύτητες και, συνεπώς, δεν γνωρίζουμε ποια επαγγέλματα θα υπάρχουν το 2030 που θα βγουν στην αγορά εργασίας οι σημερινοί υποψήφιοι.

Πώς πρέπει να κάνουν τις επιλογές σπουδών τα παιδιά;

Η επιλογή σπουδών έχει κανόνες παρά το γεγονός ότι ζούμε σε μια εποχή που τα πάντα μεταβάλλονται με τρομερή ταχύτητα ενώ διαρκώς εμφανίζονται νέα επαγγέλματα τα οποία δεν είχαμε καν φανταστεί. Στο πλαίσιο αυτό οι κανόνες συνοψίζονται στα εξής σημεία:

1. Tο πιο σημαντικό κριτήριο στην επιλογή σπουδών, είναι η πραγματική επιθυμία. Αυτό που θέλει να σπουδάσει το παιδί, αν είναι πράγματι η δική του επιθυμία και όχι κάποιου άλλου, είναι το ασφαλέστερο κριτήριο για την επιλογή σπουδών. Το επάγγελμα που θα ασκήσει στον εργασιακό του βίο δεν θα είναι μοναδικό. Οι περισσότεροι σημερινοί υποψήφιοι θα αλλάξουν πολλά επαγγέλματα στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, καθώς η οικονομία και οι ανάγκες της αλλάζουν ταχύτατα. Το επάγγελμα που θα ασκήσει εξαρτάται όχι μόνο από τις σπουδές του, αλλά και από τις δεξιότητες που απέκτησε συνολικά, αλλά και από την τύχη, που σίγουρα παίζει το ρόλο της στη σταδιοδρομία του ανθρώπου. Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι τώρα επιλέγουν κυρίως τις σπουδές τους. Ας επιλέξουν τις σπουδές που τους αρέσουν πραγματικά, ώστε να έχουν αυξημένες πιθανότητες να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Έτσι κι αλλιώς είναι πολύ δύσκολο να επιλέξει κάποιος επάγγελμα στα 18, περίοδο που εξερευνά και ανακαλύπτει τον εαυτό του, που αλλάζει συνεχώς. Πολύ λίγοι είναι ξεκάθαροι στο τι θέλουν να κάνουν στη ζωή τους σ’ αυτή τη φάση.  Το επάγγελμα θα έρθει αργότερα και η αντιστοιχία σπουδών και επαγγέλματος είναι πιο χαλαρή από κάθε άλλη εποχή. Αυτό σημαίνει ότι όλο και μεγαλύτερο ποσοστό  ανθρώπων άλλο σπουδάζουν και αλλού εργάζονται, καθώς η εκπαίδευση δεν προλαβαίνει να ακολουθήσει τις ανάγκες της οικονομίας. 

2. Οι ικανότητες σε συγκεκριμένα μαθήματα είναι το δεύτερο κριτήριο επιλογής. Είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά της Γ΄λυκείου πριν δηλώσουν κάποια σχολή να ξέρουν ποια μαθήματα θα παρακολουθήσουν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Και αυτό είναι κάτι εύκολο να το δουν μπαίνοντας στην ηλεκτρονική σελίδα κάθε τμήματος ή σχολής. Είναι απολύτως αυτονόητο ότι εάν τα μαθήματα δεν τους αρέσουν ή δεν έχουν την ικανότητα να τα παρακολουθήσουν και να έχουν καλές επιδόσεις ότι δεν θα καταφέρουν ποτέ να πάρουν το πτυχίο τους. Και άλλωστε τι νόημα έχει να διαβάζεις κάτι που ούτε σου αρέσει ούτε το….καταλαβαίνεις; Σε αυτή την περίπτωση η αποτυχία είναι δεδομένη το ίδιο και η ταλαιπωρία.

3.  Οι τάσεις της αγοράς εργασίας είναι ο τρίτος κανόνας. Μελέτες από διεθνείς φορείς δίνουν μια εικόνα για το πως κινείται η αγορά εργασίας αλλά το πολύ για μια δεκαετία καθώς οι αλλαγές που συντελούνται σε αυτόν τον τομέα είναι τεράστιες. Για παράδειγμα μια από τις τελευταίες μελέτες αναφέρει ότι οι νέοι πρέπει να στρέψουν τη προσοχή τους κυρίως σε επαγγέλματα της κατηγορίας STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) σε συνδυασμό με επαγγέλματα που σχετίζονται με τη πράσινη μετάβαση και την υγειονομική περίθαλψη.