Πανελλήνιες 2022: Γιατί οι σπουδές στην Ειδική Αγωγή είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για την επαγγελματική σταδιοδρομία στο δημόσιο

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα αυξήθηκε κατακόρυφα το ενδιαφέρον πολλών μαθητών να σπουδάσουν στον κλάδο της Ειδικής Αγωγής αλλά και σε απόφοιτους Παιδαγωγικών κυρίως τμημάτων να αναζητήσουν μεταπτυχιακή εξειδίκευση σε τομείς της Ειδικής Εκπαίδευσης.

Και δεν είναι καθόλου παράδοξο το γεγονός της αύξησης της ζήτησης, μιας και ο κλάδος της Ειδικής Αγωγής αποτελεί, ίσως, τον πιο ασφαλή δρόμο για την επαγγελματική αποκατάσταση στο δημόσιο τομέα. Χαρακτηριστικά την τελευταία 7ετία οι απόφοιτοι των τμημάτων του Βόλου (Παιδαγωγικό Ειδικής Αγωγής) και Θεσσαλονίκης (Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής) από την πρώτη χρονιά της αποφοίτησης τους απορροφώνται σε ποσοστά που αγγίζουν πάνω από το 95% ως αναπληρωτές στη δημόσια Εκπαίδευση. Είναι όμως σημαντικό οι ενδιαφερόμενοι να έχουν μια σαφή εικόνα των σπουδών και των αρμοδιοτήτων που αναλαμβάνουν οι επαγγελματίες του κλάδου, μιας και το να είσαι παιδαγωγός Ειδικής Αγωγής μπορεί να αποτελεί μία μεγάλη καθημερινή πρόκληση, παράλληλα όμως είναι συναισθηματικά και ηθικά ανταποδοτικό καθώς βοηθάς μαθητές με επιβεβαιωμένες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες-με ή χωρίς αναπηρία- να ενταχθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και γενικότερα στο κοινωνικό σύνολο ως ένα μη εξαρτημένο αλλά παράλληλο παραγωγικό μέλος του. 

Τι είναι η ειδική αγωγή

Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση είναι το σύνολο των εκπαιδευτικών υπηρεσιών που παρέχονται σε μαθητές με επιβεβαιωμένες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες με ή χωρίς αναπηρία για τα θέματα της Δυσλεξίας, των Μαθησιακών Δυσκολιών, των Διάχυτων Εκπαιδευτικών Αναγκών, της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής, του Συνδρόμου Άσπεργκερ, του Αυτισμού, των ατόμων με προβλήματα όρασης και ακοής, του συνδρόμου Down αλλά και της χαρισματικότητας. Ειδικότερα, ο Ειδικός Παιδαγωγός σε πολλές περιπτώσεις συγκεντρώνει τις προσπάθειες του να βελτιώσει και να αναπτύξει δεξιότητες όπως η ανάγνωση, η γραφή, η κατανόηση κειμένου, η συγκέντρωση της προσοχής, η λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, η επικοινωνία κ.ά. Παράλληλα, ένα μέρος της εργασίας του περιλαμβάνει την επικοινωνία και τον συντονισμό με άλλα άτομα που εμπλέκονται στην ευημερία του παιδιού-μαθητή, συμπεριλαμβανομένων των γονέων, των κοινωνικών λειτουργών, των σχολικών ψυχολόγων, των εργοθεραπευτών και των φυσιοθεραπευτών, των διευθυντών σχολείων και άλλων δασκάλων, ώστε να διασφαλίζεται ότι καλύπτονται όλες οι ανάγκες του.

Χώροι εργασίας 

Όπως υπογραμμίζει στο ethnos.gr o Σύμβουλος Επαγγελματικής Σταδιοδρομίας κ. Κωνσταντίνος Κότιος, οι απόφοιτοι μπορεί να διδάσκουν στην προσχολική, πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τα καθήκοντα τους ποικίλλουν ανάλογα με το εργασιακό τους περιβάλλον, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μαθητών. Εργάζονται σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα σε Ειδικά Σχολεία,  σε σχολεία Γενικής Εκπαίδευσης (ως συνοδοί), σε Νοσοκομεία, Δομές Κοινωνικής Μέριμνας, Κέντρα Φροντίδας ΑμεΑ, σε Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής & Ένταξης, σε Κέντρα Λογοθεραπείας, σε Δομές Κοινωνικής Μέριμνας, Νοσοκομεία Παίδων κ.ά.

Σπουδές Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα

Στη χώρα μας σπουδές στην ειδική αγωγή προσφέρονται στο τμήμα Παιδαγωγικό Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο τμήμα Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ακολουθώντας την κατεύθυνση “Εκπαίδευση Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες”. Οι απόφοιτοι των τμημάτων εργάζονται ως Δάσκαλοι (και από τα 2 τμήματα) ή Νηπιαγωγοί Ειδικής Αγωγής (από το τμήμα του Βόλου). Στόχος των τμημάτων είναι η πολύπλευρη και άρτια κατάρτιση επιστημόνων και εκπαιδευτικών που θα κληθούν να στελεχώσουν τις δομές που απευθύνονται σε παιδιά με ειδικές ανάγκες, έναν τομέα με πολλές απαιτήσεις και έντονους ρυθμούς ανάπτυξης στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια (Τα ποσοστά απορρόφησης των αποφοίτων και των 2 ειδικοτήτων στον δημόσιο τομέα, είναι τα υψηλότερα από όλους τους κλάδους Εκπαιδευτικών και αγγίζουν το 95% τα τελευταία 5 χρόνια).

Επαγγελματικές Προοπτικές 

Ο ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου και οι όλο και περισσότερες απαιτήσεις και γνώσεις αναφορικά με τις ανάγκες των μαθητών καθιστούν τις επαγγελματικές προοπτικές κάτι παραπάνω από ευοίωνες καθώς όλοι σχεδόν οι απόφοιτοι εργάζονται είτε ως αναπληρωτές στην Δημόσια Εκπαίδευση είτε στον ιδιωτικό τομέα. Η θέση τους στους πίνακες για διορισμό ενισχύεται από την κτήση ενός μεταπτυχιακού τίτλου ή ενός διδακτορικού. 

Από την άλλη, να τονιστεί ότι στους πίνακες διορισμού, τα τελευταία χρόνια βρίσκονται και οι απόφοιτοι Παιδαγωγικών Τμημάτων (Δασκάλων και Νηπιαγωγών) με μεταπτυχιακή εξειδίκευση στους τομείς της Ειδικής Αγωγής και ειδική πρακτική άσκηση.

Εξειδικεύσεις στην Ελλάδα

Σημαντικό στοιχείο για την μελλοντική τους εξέλιξη είναι η μεταπτυχιακή εξειδίκευση σε νέους κλάδους που προκύπτουν από την καθημερινή πρακτική και τις ανάγκες που δημιουργούνται.  Ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα που καλύπτει ένα πολύ σημαντικό κενό στην Ελληνική πραγματικότητα είναι το μεταπτυχιακό πρόγραμμα ειδίκευσης στη Συμβουλευτική Ψυχολογία και τη Συμβουλευτική στο τμήμα του Βόλου. Είναι πλέον διαπιστωμένη η ανάγκη για οργανωμένη παροχή κατάλληλων συμβουλευτικών υπηρεσιών, καθώς επίσης και ότι πολλοί επιστήμονες στο χώρο της εκπαίδευσης, της υγείας και της ψυχολογίας δεν έχουν, στο πλαίσιο των βασικών σπουδών τους, κατάλληλα ευαισθητοποιηθεί και συνειδητοποιήσει το συμβουλευτικό τους ρόλο και την ποιότητα που αυτός προσδίδει στο λειτούργημά τους, αλλά και όταν έχουν αυτή τη συνειδητοποίηση συχνά υστερούν σημαντικά σε γνώσεις για να ανταποκριθούν ουσιαστικά και αποτελεσματικά σε αυτόν το ρόλο. Από την άλλη, περαιτέρω εξειδίκευση (Επιστήμες των Διαταραχών της Επικοινωνίας στο τμήμα της Θεσσαλονίκης) σε διεπιστημονικούς τομείς (Λογοπαθολογία, Γλωσσολογία, ΩΡΛ/Ακοολογία, Νευρολογία/Νευροεπιστήμες, Μαθησιακές Γλωσσικές δυσκολίες, Αναπτυξιακή/γνωστική ψυχολογία, Ψυχοπαθολογία και Ειδική Παιδαγωγική) όπως το πεδίο των προβλημάτων λόγου, ομιλίας, φωνής, κατάποσης, επικοινωνίας κ.ά. μπορεί να εμβαθύνει στην καλύτερη διαγνωστική αξιολόγηση των προβλημάτων λόγου, ομιλίας φωνής, κατάποσης και επικοινωνίας  σε άτομα, παιδιά και ενηλίκους, στην πρόληψη, θεραπεία και αποκατάσταση των προβλημάτων λόγου, ομιλίας φωνής, κατάποσης και επικοινωνίας σε άτομα, παιδιά και ενηλίκους και  στην ενισχυτική καλλιέργεια της γλώσσας, της ομιλίας και της επικοινωνίας (λεκτικής και μη λεκτικής) στο σχολικό πλαίσιο μέσα από ειδικά προγράμματα. Ευκαιρίες δημιουργούνται, επίσης, σε τομείς όπως η Διαπολιτισμικότητα και η Εκπαίδευση Ενηλίκων, η οποία λόγω των συνεχών εξελίξεων στην αγορά εργασίας γίνεται ολοένα και δημοφιλέστερη, καθώς πλέον η ανάγκη για εκπαίδευση αφορά όλες της ηλικίες. Παράλληλα η τεχνολογία έχει κάνει την είσοδο της στην εκπαιδευτική διαδικασία, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη ζήτηση για αποφοίτους που θα ασχοληθούν με τις νέες τεχνολογίες μάθησης.