Στα νηπιαγωγεία και τα σχολεία μπαίνει από τη νέα χρονιά ο «βασιλιάς των παιχνιδιών», το σκάκι

Μια ειδική δεξιότητα, ευχάριστη και δημιουργική, θα έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν από το Σεπτέμβριο με την έναρξη της νέας σχολικής  χρονιάς, οι μικροί μαθητές του νηπιαγωγείου και της Α΄ και Β΄ δημοτικού. Πρόκειται για το πρόγραμμα με τίτλο «Σκάκι και φαντασία» το οποίοι εγκρίθηκε από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής (ΙΕΠ) μετά από σχετική πρόταση της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας. Δάσκαλοι και νηπιαγωγοί εφόσον το επιθυμούν θα μπορούν να διδάξουν τα πρώτα βήματα στο σκάκι, ακόμη και αν δεν γνωρίζουν οι ίδιοι τις κινήσεις, χάρη στις απλές και αναλυτικές οδηγίες και εποπτικά μέσα που διαθέτουν τα σχετικά παρουσιάζουν τα προγράμματα.

Το πρόγραμμα αυτό αναμένεται να συνεχιστεί και για τους μαθητές του Γυμνασίου με τίτλο «Σκάκι, ένα εκπαιδευτικό και δημιουργικό παιχνίδι για όλους τους μαθητές Γυμνασίου» και αποτελεί μια απόπειρα παιδαγωγικής αξιοποίησης του σκάκι με στόχο την καλλιέργεια και ανάπτυξη των δεξιοτήτων του νου, όπως επίσης την ενίσχυση της δημιουργικότητας και της ενεργού εμπλοκής των μαθητών και μαθητριών του κάθε σχολικού τμήματος. Το σκάκι «μπαίνει» δυναμικά στο πρόγραμμα των επιπλέον μαθημάτων των νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων και τα παιδιά θα μπορούν να μάθουν να παίζουν μέσα από τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, χωρίς να χρειαστεί να ασχοληθούν με αυτό σαν παράλληλη δραστηριότητα εκτός μαθημάτων. Αν και για περισσότερα από 20 χρόνια υπάρχει η δυνατότητα να γίνονται μαθήματα στο σχολείο, παράλληλα με τα μαθήματά τους, είτε τα απογεύματα είτε τα Σάββατα, μέσω μεμονωμένων πρωτοβουλιών διευθυντών σχολείων ή συλλόγων κηδεμόνων, πλέον δίνεται θεσμικά η δυνατότητα για ένταξη στο ωρολόγιο πρόγραμμα.

Η ανακοίνωση της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας 

Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), ενέκρινε την πρόταση που κατέθεσε η ΕΣΟ, των δυο εκπαιδευτικών προγραμμάτων που εκπόνησε η Επιτροπή της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας ( ΕΣΟ)  για το Σχολικό Σκάκι. Τα δυο εκπαιδευτικά προγράμματα που είχαν κατατεθεί από τις 30/5/2022 αναρτήθηκαν χθες στη σελίδα του Ινστιτούτου.

• Το 1ο πρόγραμμα με κωδικό 553 έχει τίτλο «Σκάκι και φαντασία» και αφορά μαθητές και μαθήτριες Νηπιαγωγείο, Α΄ και Β΄ Δημοτικού.
• Το 2ο  έχει κωδικό 552 με τίτλο «Σκάκι, ένα παιχνίδι στρατηγικής και Μαθηματικών, ένα παιχνίδι για όλους!» και αφορά μαθητές και μαθήτριες των Δ΄, Ε΄ και Στ΄ τάξεων του Δημοτικού σχολείου. Τα εγκεκριμένα προγράμματα ανακοινώθηκαν στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ  Τα προγράμματα αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων των αντίστοιχων τάξεων. Είναι γνωστό από πολλές επιστημονικές μελέτες, ότι η εκμάθηση και ενασχόληση με το σκάκι έχει πολλά πλεονεκτήματα για τα παιδιά. Δεν είναι τυχαίο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πρωταθλητών μας στις μικρές ηλικίες, είναι παράλληλα άριστοι μαθητές στο σχολείο. Το όφελος που αναμένεται να προκύψει για τη νέα γενιά από την εισαγωγή του σκακιού στα σχολεία, είναι τεράστιο. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στο ΙΕΠ και στο Υπουργείο Παιδείας, που υιοθέτησαν τις προτάσεις της ΕΣΟ και ξεκινά η εκμάθηση του σκακιού στις μαθήτριες και στους μαθητές.

Τα οφέλη για τα παιδιά από την εκμάθηση Σκάκι

Το σκάκι θεωρείται άθλημα πνευματικής φύσεως, καθώς γυμνάζει το νου. Η παγκόσμια βιβλιογραφία αποτελείται από πάρα πολλούς τίτλους που αφορούν στη στρατηγική των κινήσεων κατά τη διάρκεια μιας παρτίδας. Η ένταξη στο ωρολόγιο πρόγραμμα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν αποσκοπεί στην ενδελεχή μάθηση ή την εντατική προπόνηση, αλλά στην εκμάθηση των βασικών κινήσεων. Τα παιδιά μέσα από την ενασχόληση με το σκάκι αναπτύσσουν την υπομονή τους, μαθαίνουν ότι δεν χρειάζεται να βιάζεται κανείς να παίρνει αποφάσεις, και ότι για να παίρνει αποφάσεις θα πρέπει να μελετά καλά τα δεδομένα. Δεδομένα, μάλιστα, που στο σκάκι είναι όλα επί τάπητος. Επίσης, το σκάκι μαθαίνει στα παιδιά ότι ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις αποφάσεις του: εάν χάσεις, αυτό οφείλεται στις αποφάσεις που πήρες. Επιπλέον, τους μαθαίνει ότι για να κερδίσεις πρέπει να δουλέψεις, να προπονηθείς. Η επιτυχία σου, στηρίζεται στη δουλειά σου και σε εσένα. Γι’ αυτό ξεκινήσαμε και από τις μικρές ηλικίες.

Η ιστορία του παιχνιδιού

Το σκάκι είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής, που παίζεται ανάμεσα σε δύο παίχτες. Πιστεύεται πως το σκάκι προήλθε από την Ινδία, πριν τον 7ο αιώνα. Η αξία των πεσσών καθορίστηκε στην Ισπανία τον 15ο αιώνα, ενώ οι κανόνες του παιχνιδιού οριστικοποιήθηκαν τον 19ο αιώνα. Σήμερα, το σκάκι παίζεται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ενώ νέοι τύποι του παιχνιδιού, που διαφέρουν από τον κλασσικό ως προς τους κανόνες ή / και ως προς το είδος της σκακιέρας, έχουν επίσης καταστεί σημαντικά δημοφιλείς. Ο πρώτος αναγνωρισμένος Παγκόσμιος Πρωταθλητής Σκακιού, Βίλελμ Στάινιτς, κέρδισε τον τίτλο του το 1886. Από το 1948, το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα άρχεται από τη Διεθνή Σκακιστική Ομοσπονδία (Federation Internationale des Echecs - FIDE), η οποία είναι επίσης υπεύθυνη για την απονομή διάφορων τίτλων της σκακιστικής κατάταξης. Ο μεγαλύτερος τίτλος στο σκάκι είναι αυτός του Διεθνή Γκρανμαίτρ, ο οποίος ισχύει εφ όρου ζωής. Αρκετοί σκακιστικοί οργανισμοί έχουν δικά τους συστήματα κατάταξης σε εθνικό επίπεδο, ενώ το σκάκι αναγνωρίζεται ως άθλημα από πολλά εθνικά σωματεία. Κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές άρχισαν να παίζουν σκάκι απέναντι σε ανθρώπους, με ολοένα αυξανόμενη επιτυχία.

Ο υπολογιστής Deep blue που αναπτύχθηκε από την εταιρεία IBM, έγινε ο πρώτος υπολογιστής που κατάφερε να νικήσει έναν Παγκόσμιο Πρωταθλητή, επικρατώντας του Γκάρι Κασπάροφ στον μεταξύ τους αγώνα που έλαβε χώρα το 1997. Έκτοτε οι υπολογιστές έχουν ξεπεράσει σε δύναμη τους ανθρώπους, και σήμερα χρησιμοποιούνται για την κατανόηση και εμβάθυνση της σκακιστικής θεωρίας. Το διαδικτυακό σκάκι έχει συμβάλλει σημαντικά στη δημοφιλία του αθλήματος, επιτρέποντας σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες παίχτες να διαγωνιστούν σε αυτό το παιχνίδι. Παλαιότερα το σκάκι το ονόμαζαν «παιγνίδι των Βασιλέων». Αυτό προέρχονταν από το γεγονός ότι αποτελούσε για μακρό χρόνο την κυρίαρχη ψυχαγωγία Βασιλέων, Παπών, Πριγκίπων, και γενικά του ανώτερου κλήρου, αυλικών, ευγενών και πλουσίων τόσο της Δύσης, όσο και της Ανατολής. Σήμερα το σκάκι χαρακτηρίζεται «βασιλιάς των παιγνιδιών» ως το δυσκολότερο, επιστημονικότερο και ωραιότερο. Η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE), το 1970 είχε ήδη στη δύναμή της 70 εθνικές σκακιστικές ομοσπονδίες και κάθε δύο χρόνια διοργανώνει «Σκακιστικές Ολυμπιάδες», στις οποίες η Ελλάδα μετέχει από το 1950. Τους ισχυρότερους σκακιστές και σκακίστριες που λαμβάνουν μέρος στα διεθνή τουρνουά σκακιού και εθνικά πρωταθλήματα αποκαλούν «μαιτρ» και «γκρανμαίτρ» (εξέχοντες μαιτρ).

Γενικά οι έμπειροι σκακιστές μέχρι και οι ερασιτέχνες, που μελέτησαν τους κανόνες του παιγνιδιού και λαμβάνουν μέρος σε αγώνες, κατατάσσονται σε παίκτες Α΄, Β΄ και Γ΄ κατηγορίας. Γενικά ως σπορ αποτελεί ένα συναρπαστικό τρόπο δοκιμής των πνευματικών δυνάμεων των παικτών που παίζουν με ίσους όρους εφαρμόζοντας με ακρίβεια και επιδεξιότητα τους κανόνες του παιγνιδιού. Στην ουσία το σκάκι είναι ένα στρατιωτικό παιγνίδι ίσων δυνάμεων που διεξάγεται «επί χάρτου» (σκακιέρας). Εκτός από Βασιλείς και Πάπες, σημαντικοί λάτρεις του παιγνιδιού αυτού υπήρξαν εξέχουσες προσωπικότητες των Γραμμάτων, Επιστημών και Τεχνών μεταξύ των οποίων ο Θερβάντες, ο Βολταίρος, ο Ντιντερό, ο Γκαίτε, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος κ.α. Το σημαντικότερο του παιγνιδιού αυτού δεν είναι τόσο η νίκη επί του αντιπάλου, όσο η ποιότητα της νίκης. Ο ενθουσιασμός έγκειται στις κινήσεις εκείνες που αποβλέπουν σε επόμενες κινήσεις επί σχεδίου, οι έξυπνοι συνδυασμοί, οι λεπτοί ελιγμοί κλπ που εκτιμώνται στη «σκακιστική σκέψη» ίσως με μεγαλύτερη απόλαυση που δίνουν τα «στατικά» βιβλία, πίνακες ζωγραφικής, και άλλα καλλιτεχνικά έργα. Εξ αυτού οι ωραιότερες παρτίδες που έχουν σημειωθεί τυπώνονται σε βιβλία και περιοδικά του είδους, με αναλύσεις και άλλες δυνατότητες, χαρίζοντας ένα ιδιαίτερο θαυμασμό αυτών. Γενικά το σκάκι καλλιεργεί και αναπτύσσει σπουδαία προτερήματα όπως πειθαρχία, διαπαιδαγώγηση της θέλησης και της αντοχής, ανάπτυξη μνημονικού, ετοιμότητα, εξυπνάδα, λογική σκέψη, κλπ ή όπως έλεγαν παλαιότερα «το ακόνισμα του μυαλού». Οι «Γκρανμαίτρ» ομολογούν ότι ο παίκτης σκακιού πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά τόσο την ιστορία του σκακιού όσο και τη θεωρία των κανόνων του, εφαρμόζοντας έτσι απόλυτα το «Χωρίς θεωρία του είδους δεν υφίσταται σκέψη περί του είδους».