Πανεπιστήμιο Αθηνών: Οι πέντε υποψήφιοι πρυτάνεις μιλούν στο Έθνος

Οι υποψηφιότητες για τον πρυτανικό θώκο «κλείδωσαν» προχτές και οι πανεπιστημιακοί, που θα διεκδικήσουν τη θέση έχουν ήδη λάβει θέση... μάχης. Αλλωστε μιλάμε για το αρχαιότερο και σημαντικότερο ίδρυμα της χώρας και η συγκεκριμένη θέση, είναι -αν μη τι άλλο- περιζήτητη τόσο για τη δύναμη, που παρέχει στον κάτοχο της, όσο και για το «πρεστίζ», το οποίο δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο.

Και όπως στις υπόλοιπες εκλογικές αναμετρήσεις, έτσι και στο πανεπιστήμιο, δεν λείπουν οι υπόγειες συμμαχίες των υποψηφίων, οι αντιπαραθέσεις, οι «ετερόκλητοι συνασπισμοί», οι πολιτικές φιλοδοξίες και φυσικά η στήριξη από τα πολιτικά κόμματα. Σε κάθε περίπτωση, όμως όλοι οι υποψήφιοι είναι άνθρωποι με κύρος μέσα στο πανεπιστήμιο, οι οποίοι έχουν κάνει σπουδαία διαδρομή ο καθένας στον τομέα του και έχουν προσφέρει έργο στην πανεπιστημιακή κοινότητα και στην κοινωνία.

Υποψήφιοι είναι ο νυν πρύτανης Θάνος Δημόπουλος, και οι καθηγητές Στάθης Ευσταθόπουλος, Ευθύμιος Λέκκας, Ναπολέοντας Μαραβέγιας και Μαρίζα Φουντοπούλου. Και οι πέντε αν και τους χωρίζουν πολλά, συμφωνούν ότι αυτή τη στιγμή το ίδρυμα υποφέρει από την υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση αλλά και τις συνεχείς κρατικές παρεμβάσεις, παρά τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτοδιοίκηση του.

Το ΕΘΝΟΣ ζήτησε τη γνώμη και το πέντε υποψηφίων πρυτάνεων σε δύο βασικά ερωτήματα. Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα του ιδρύματος και πως οι ίδιοι οραματίζονται το μέλλον του.

Αθανάσιος Δημόπουλος, νυν πρύτανης, καθηγητής ιατρικής

Το 2015 το ΕΚΠΑ βρισκόταν εν μέσω της βαθιάς οικονομικής κρίσης στη χώρα μας, που επηρέασε κάθε τομέα του, ενώ ταυτοχρόνως «βίωνε» τις συνέπειες της διαθεσιμότητας του διοικητικού προσωπικού, που είχε οδηγήσει στην κατάρρευση της λειτουργίας του. Κινηθήκαμε με συγκεκριμένο σχέδιο και ταυτόχρονα αντιμετωπίσαμε τα πολύ σοβαρά προβλήματα που υπήρχαν, προσπαθώντας να αποκαταστήσουμε τις διαδικασίες και να σταθεροποιήσουμε την εύρυθμη λειτουργία του Πανεπιστημίου, να ολοκληρώσουμε και να προγραμματίσουμε έργα υποδομής, να οργανώσουμε τα οικονομικά και να αναπτύξουμε την εξωστρέφεια, τη διεθνή αναγνώριση και το κοινωνικό έργο του ΕΚΠΑ.

Σήμερα, με ρεαλιστικό σχέδιο και μεθοδικά με συγκεκριμένες προτάσεις και έργα, πρέπει να ενισχύσουμε τις δράσεις, περαιτέρω, εμπέδωσης των ακαδημαϊκών αρχών και του ακαδημαϊκού ύφους και ήθους που υπηρετήσαμε, την περαιτέρω ανάπτυξη της διεθνούς διάστασης και της εξωστρέφειας, την προώθηση επιπλέον νομοθετικών ρυθμίσεων για απλοποίηση και συντόμευση των διαδικασιών του ΕΛΚΕ, την επιτάχυνση όλων των δράσεων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Το ΕΚΠΑ πρέπει να συνεχίσει την αναπτυξιακή πορεία του σταθερά και δυναμικά, ενισχύοντας το ανθρώπινο δυναμικό του και ιδιαιτέρως το ερευνητικό στίγμα του διεθνώς, έτσι ώστε να συνεχίσει να προσελκύει πόρους, πέρα από την τακτική χρηματοδότηση.

Όπως το 1837 το Πανεπιστήμιο Αθηνών συνέβαλε καθοριστικά στη συγκρότηση του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, έτσι και σήμερα το όραμα είναι το ΕΚΠΑ να συμμετέχει στην αναγκαία ανασυγκρότηση της χώρας, με έμφαση στην υψηλού επιπέδου, εξειδικευμένη γνώση για τους φοιτητές, καθώς και στην προώθηση της έρευνας, βασικής και εφαρμοσμένης, κάτι που ήδη αναδεικνύεται στις διεθνείς κατατάξεις των Πανεπιστημίων. Με συντονισμένα και σταθερά βήματα, λοιπόν, στοχεύουμε στη συνεχή βελτίωση του ΕΚΠΑ.

Αυτήν την προσπάθεια μπορούμε μαζί συλλογικά, να την ενισχύσουμε, ιδιαιτέρως τώρα που υπάρχουν για το ΕΚΠΑ οι δυνατότητες για τη διεύρυνση των προγραμμάτων σπουδών του, ξενόγλωσσων και ελληνικών, σε αντικείμενα που ανταποκρίνονται στις μελλοντικές εξελίξεις στην επιστήμη, τον πολιτισμό και την οικονομία. Παράλληλα, είναι αναγκαία η εξασφάλιση μεγαλύτερης χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό, η αύξηση των αποδοχών των εργαζομένων και η διεκδίκηση νέων θέσεων προσωπικού όλων των κατηγοριών.

Βασικοί στόχοι είναι: η αναβάθμιση των διοικητικών υπηρεσιών, η ανέγερση νέων κτιρίων, η επιτάχυνση των μελετών για τα σημαντικότερα από αυτά και η βελτίωση των ήδη υπαρχόντων κτιρίων και της υλικοτεχνικής υποδομής, η επιπλέον ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας των μελών ΔΕΠ από τον ΕΛΚΕ, η δημιουργία τεχνοβλαστών και η προώθηση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας μέσα από το νεοσύστατο κέντρο Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, καθώς και η περαιτέρω ανάπτυξη της διεθνούς διάστασης και της εξωστρέφειας του Πανεπιστημίου.

Ευθύμης Λέκκας, Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας &
Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών

Υποστελέχωση, υποχρηματοδότηση, άκρατη και ανούσια γραφειοκρατία, εσωστρέφεια, μηδενική ασφάλεια, κατάρρευση δομών και υποδομών συνθέτουν σήμερα ένα εφιαλτικό σκηνικό λειτουργίας στο ΕΚΠΑ.

Παράλληλα ένα συνονθύλευμα νόμων, διατάξεων και εσωτερικών εγκυκλίων δυσχεραίνουν το εκπαιδευτικό, ερευνητικό και διοικητικό έργο σε όλα τα επίπεδα. Για παράδειγμα, για την τραγελαφική επανίδρυση των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών απαιτήθηκε γραφειοκρατική απασχόληση τουλάχιστον 5 μηνών μεγάλου αριθμού επιστημόνων και διοικητικών στελεχών, για την πρόσληψη νέου ερευνητή απαιτούνται διαδικασίες διάρκειας 10 και πλέον μηνών, ενώ για την προμήθεια ενός απλού αναλωσίμου υλικού, ατέρμονη γραφειοκρατία 5 μηνών.

Τα μέλη των πανεπιστημιακών οργάνων λοιδορούνται και προπηλακίζονται από άτομα άσχετα με το πανεπιστημιακό περιβάλλον, ενώ παράλληλα έχει απαξιωθεί η λειτουργία της Συγκλήτου, κορυφαίου οργάνου του Πανεπιστημίου. Η Πρυτανική Αρχή, απόλυτα ταυτισμένη με τις επιταγές του Υπουργείου, χωρίς να λάβει καμία απόφαση θεσμικών οργάνων, χρησιμοποιεί το ΕΚΠΑ ως κερκόπορτα για την επιβολή του καταστροφικού για την Ανωτάτη Παιδεία θεσμικού πλαισίου που ψηφίζεται στη Βουλή. Σε αντίθεση με άλλα μεγάλα Ανώτατα Ιδρύματα (ΑΠΘ, ΕΜΠ, Πανεπιστήμιο Πατρών) που απέρριψαν το θεσμικό αυτό πραξικόπημα σε συνεδριάσεις Συγκλήτων, η Πρυτανική Αρχή του ΕΚΠΑ διαπράττει με τη στάση της ένα ιστορικό ατόπημα, ακυρώνοντας έτσι την κορυφαία συνταγματική επιταγή της ανεξαρτησίας και του αυτοδιοίκητου των ΑΕΙ.

Η βελτίωση του επιπέδου της παρεχόμενης εκπαίδευσης, η διασύνδεση της επιστήμης με την κοινωνία, η ενθάρρυνση της έρευνας και της καινοτομίας, η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός των υποδομών, η εξωστρέφεια και ταυτόχρονα η διαφύλαξη του δημόσιου, ανοιχτού, αυτοδιοικούμενου και δημοκρατικού χαρακτήρα του Πανεπιστημίου αποτελούν τους κύριους στόχους μου για το μέλλον του Ιδρύματος.

Η Πρυτανική Αρχή διοικεί και διεκδικεί. Το ΕΚΠΑ πρέπει να έχει κυρίαρχο ρόλο, όχι μόνο στα θέματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, αλλά συνολικά της Παιδείας στη χώρα μας. Πεποίθησή μου είναι ότι ο Πρύτανης πρέπει να υπηρετεί το Πανεπιστήμιο και όχι μέσα από αυτό να τροφοδοτεί και να =υποστηρίζει τις φιλοδοξίες του.

Οι επιτυχείς κατατάξεις του Πανεπιστημίου Αθηνών σε λίστες αξιολόγησης αποτελούν τον καρπό ενός σκληρού αγώνα των μελών ΔΕΠ, αποδεικνύοντας πρωτίστως την υπευθυνότητά τους απέναντι στην κοινωνία και τις δυνατότητες του ελληνικού επιστημονικού δυναμικού.

Με τη δυναμική αυτή, εξελίσσουμε με συντονισμένη και συλλογική προσπάθεια, ένα ιστορικό Ίδρυμα σε ένα σύγχρονο, αδέσμευτο, αυτοδιοικούμενο, ισχυρό Πανεπιστήμιο, ικανό να ανταποκριθεί στις ανάγκες των καιρών. Ένα Πανεπιστήμιο που θα αποτελέσει πρότυπο, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς.

Ναπολέοντας Μαραβέγιας, καθηγητής της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών

Παρά τις προσπάθειες που έγιναν τα τελευταία χρόνια, το Πανεπιστήμιό μας αντιμετωπίζει άμεσα προβλήματα που συνδέονται κυρίως με τη δημόσια χρηματοδότηση, τη διοίκησή του και την παρέμβαση του Κράτους.

Η εξωτερική εικόνα των εγκαταστάσεων του, λόγω έλλειψης δημόσιας χρηματοδότησης, είναι απωθητική για τους φοιτητές, τους επισκέπτες και την ελληνική κοινωνία.

Η εικόνα αυτή βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τις ακαδημαϊκές επιδόσεις των καθηγητών και των φοιτητών μας, όπως φαίνεται από τις επιτυχίες τους σε διεθνές επίπεδο και από το γεγονός ότι οι πτυχιούχοι μας, που μαζικά μεταναστεύουν στα χρόνια κρίσης, είναι περιζήτητοι στις χώρες της Ευρώπης.

Είναι επίσης γεγονός ότι το Πανεπιστήμιό μας δέχεται περισσότερους φοιτητές από αυτούς που μπορεί να εκπαιδεύσει, επειδή η Πολιτεία αυξάνει αυθαίρετα και διαχρονικά τον αριθμό τους. Επιπλέον, παρεμβαίνει με υπερβολικά λεπτομερείς ρυθμίσεις στον τρόπο λειτουργίας του Πανεπιστημίου, παρά τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτοδιοίκησή του.

Αποτέλεσμα των παραπάνω, είναι η συνολική δημόσια χρηματοδότηση ανά ενεργό φοιτητή να είναι η χαμηλότερη σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το Πανεπιστήμιο που οραματίζομαι πρέπει να προσαρμοσθεί στις ανάγκες της σημερινής εποχής και να αποκτήσει σύγχρονες μεθόδους διοίκησης με αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα, διαφάνεια και λογοδοσία στην κοινωνία.

Για να γίνει αυτό, χρειάζεται κατάλληλη στελέχωση των υπηρεσιών του και επιμόρφωση του προσωπικού του, το οποίο προσπαθεί, με πολλές ελλείψεις, να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του.

Ταυτόχρονα, η αξιοκρατία και η αξιοποίηση του έμψυχου δυναμικού του Πανεπιστημίου μας, πρέπει να αποτελεί απαραίτητο όρο για να ανταγωνισθεί με αξιώσεις τα ομοειδή Ιδρύματα της χώρας μας και του εξωτερικού.

Καθώς η δημόσια χρηματοδότηση μπορεί να είναι ανεπαρκής και στο μέλλον, το Πανεπιστήμιο πρέπει να αντλεί πόρους από την εκμετάλλευση της μεγάλης περιουσίας του και την αξιοποίηση των ευρεσιτεχνιών και των πατεντών, με παράλληλο ενδιαφέρον για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες που δεν έχουν παρόμοιες δυνατότητες.

Το Πανεπιστήμιο που οραματίζομαι, πρέπει να μεριμνά συνεχώς ώστε να υπάρχουν καλλίτερες συνθήκες φοίτησης, βελτίωση των αμοιβών της πανεπιστημιακής κοινότητας και εξασφάλιση ευπρεπών κτηριακών εγκαταστάσεων για την εργασία του προσωπικού του και για τη στέγαση των φοιτητών του.

Πρέπει να αντιστέκεται στους κυβερνητικούς και κομματικούς «εναγκαλισμούς» και απερίσπαστο και προστατευμένο από εξωπανεπιστημιακές παρεμβάσεις, να επιτελεί με ηρεμία το διδακτικό και ερευνητικό του έργο.

Τέλος, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών πρέπει να έχει λόγο στην Εκπαιδευτική και Πολιτιστική ζωή της χώρας ξαναβρίσκοντας το ρόλο του ως «Τέμενος των Μουσών».

Στάθης Ευσταθόπουλος ,καθηγητής στην Ιατρική Σχολή, πρόεδρος ΠΟΣΔΕΠ

Το Πανεπιστήμιό μας βρίσκεται σε μια πολύ κρίσιμη καμπή της 180ετούς ιστορίας του. Τα προβλήματα του είναι πολυάριθμα και πολυσύνθετα. Ο στενός εναγκαλισμός και η εξάρτηση από το Υπουργείο Παιδείας είναι τεράστιο. Ασφαλώς είναι η διαχείριση των ερευνητικών κονδυλίων με ένα πλαίσιο νόμων, εγκυκλίων και διαδικασιών που έχει παραλύσει τη λειτουργία του ΕΛΚΕ. Η ασφάλεια, η φύλαξη, η καθαριότητα, οι γερασμένες υποδομές που μένουν χωρίς συντήρηση. Η ανοχή της ανομίας στους χώρους του Πανεπιστημίου. Και βέβαια είναι τα πιεστικά προβλήματα του ανθρώπινου δυναμικού του, οι χαμηλές αποδοχές, η υποστελέχωση και τα προβλήματα της καθημερινότητας. Για όλα αυτά χρειάζεται ένας Πρύτανης με όραμα, αφοσιωμένος πλήρως στην επίτευξη των στόχων, που θα εργάζεται για το Πανεπιστήμιο και όχι το αντίστροφο.

Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι το αρχαιότερο αλλά και σημαντικότερο Ίδρυμα του ελληνικού κράτους. Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσει πρώτα το ίδιο, να αξιοποιήσει τις δυνάμεις του και να βγεί από τη δίνη της παρακμής στην οποία έχει περιέλθει τα τελευταία χρόνια.

Το δικό μου όραμα είναι ένα Πανεπιστήμιο ηγέτης στην κοινωνία, συνδιαμορφωτής της πολιτικής στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση και όχι εκτελεστής πολιτικών αποφάσεων. Πανεπιστήμιο με ποιότητα και διεθνή αναγνώριση που συνδυάζει ισοβαρώς εκπαίδευση και έρευνα, δίνει τη δυνατότητα στα μέλη  και τους φοιτητές του να διακριθούν και επιβραβεύει την αριστεία. Πανεπιστήμιο σε διασύνδεση και άμεση συνέργεια με την κοινωνία και την οικονομία. Πανεπιστήμιο με Αξιοκρατία, Αξιολόγηση, Διαφάνεια και Κοινωνική Λογοδοσία.

Το δικό μου όραμα είναι να διεκδικήσω και να πετύχω, μαζί με ολόκληρη την κοινότητα, την αυτονομία του Πανεπιστημίου μας. Να σπάσουμε τις αλυσίδες που μας έχει βάλει η πολιτεία, να ανοίξουμε τα φτερά μας, να απελευθερώσουμε τις τεράστιες δυνάμεις που υπάρχουν. Ασφαλώς η αυτονομία για να είναι ουσιαστική δεν αρκεί να είναι μόνο θεσμική, αλλά πρέπει να είναι και οικονομική. Δε θέλουμε κρατική επιχορήγηση. Θέλουμε καταβολή του κόστους των υπηρεσιών που μας ζητάει η πολιτεία. Επιπλέον, θέλουμε την ανεξαρτησία μας να ανοίξουμε κι άλλες πηγές χρηματοδότησης. Με τα κονδύλια που θα φέρουμε στοχεύουμε να στηρίξουμε την ανάπτυξη του Ιδρύματος μας, να χρηματοδοτήσουμε έρευνα, νέα διδακτορικά, να κρατήσουμε τους νέους ερευνητές μας στη χώρα μας, και τόσα άλλα.

Το δικό μου όραμα είναι επίσης να στηρίξουμε το ανθρώπινο δυναμικό του Πανεπιστημίου μας, που εργάζεται με αυταπάρνηση κάτω από αντίξοες συνθήκες. Συνθήκες υποστελέχωσης, με τεράστια καθημερινά προβλήματα, με προβληματικές υποδομές, με αίσθημα ανασφάλειας και με φαινόμενα βίας και ανομίας. Και βέβαια με χαμηλές αποδοχές που αξιακά δε θα έπρεπε να αποδέχεται κανείς και κυρίως η ελληνική κοινωνία.

Μαρία-Ζωή Φουντοπούλου, Καθηγήτρια Μεθοδολογίας της Διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών

Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οφείλω να ομολογήσω ότι το πρώτο πρόβλημα του Πανεπιστημίου μας είναι «οι μακροχρόνιες ιδεοληπτικές αγκυλώσεις», που δεν επιτρέπουν στο Ίδρυμα να λειτουργήσει ευέλικτα και αποτελεσματικά. Και είναι, επίσης, γεγονός ότι η μακρά περίοδος της κρίσης επισυσσώρευσε νέα προβλήματα, όπως το ασφυκτικό νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας, η υπαγωγή της λειτουργίας και διαχείρισης των οικονομικών σε ένα στενό δημόσιο λογιστικό σύστημα μνημονιακού χαρακτήρα, η κρατική υποχρηματοδότηση, η συνεχώς μειούμενη στελέχωση του Ιδρύματος, οι νέες, δυσχερείς συνθήκες που προκύπτουν από καταστάσεις, όπως η απορρόφηση των ΑΤΕΙ.

Επιπροσθέτως, προβλήματα προκύπτουν από θέματα εσωτερικής οργάνωσης και λειτουργίας του Πανεπιστημίου, όπως η καθυστέρηση επικαιροποίησης του Εσωτερικού Κανονισμού και του Οργανισμού, η αδυναμία εξεύρεσης και αξιοποίησης ιδίων οικονομικών πόρων, η μη σύνδεση με την αγορά εργασίας, η λειτουργική ανεπάρκεια των συνθηκών της καθημερινότητας της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Το όραμά μου για ένα ΕΚΠΑ_ζωντανό-Πανεπιστήμιο επικεντρώνεται σε τρεις κύριους άξονες, οι οποίοι στοχεύουν στην όσο το δυνατόν λιγότερο επιζήμια επίδραση των εξωτερικών προσδιοριστικών της λειτουργίας του ΕΚΠΑ παραγόντων και στην εσωτερική διαχείριση των παραμέτρων λειτουργίας του με έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα.

Οι άξονες αυτοί είναι:

• η διοικητική και οικονομική αναδιοργάνωση και λειτουργία,
• η περαιτέρω υποστήριξη της έρευνας και επιστημονικής παραγωγής ως στοιχείων που θα λειτουργήσουν ενισχυτικά για τη διασύνδεση του ΕΚΠΑ με την αγορά εργασίας και τη βελτιούμενη εθνική και διεθνή προβολή του έργου του και
• η υιοθέτηση αρχών ανθρωποκεντρικής άσκησης διοίκησης. 

Η διασφάλιση της ομαλής και σύννομης λειτουργίας των συλλογικών διοικητικών οργάνων, η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, η αλληλεπίδραση με την αγορά εργασίας, η άρση εσωτερικών, ιδίων αποφάσεων και διαδικασιών γραφειοκρατικού τύπου, η ισότιμη για όλες τις Σχολές ενίσχυση της έρευνας, η αναζήτηση κινήτρων και επιβράβευσης για τα μέλη του Πανεπιστημίου είναι μερικά μόνο από όσα περιλαμβάνονται στο όραμά μου. Ένα όραμα που δεν υπόκειται σε συμφέροντα, σε συνδικαλιστική δράση ή σε κάθε είδους «βαρίδια», αλλά απορρέει από τη διάθεση για δουλειά, συνεργασία, προσφορά στο ΕΚΠΑ και στους ανθρώπους του!

Το Πανεπιστήμιό μας χρειάζεται πράγματι όραμα. Και μαζί με αυτό συλλογική δουλειά, πίστη στην αποστολή του και διαφύλαξη της ακαδημαϊκής φυσιογνωμίας του από όλους μας. Αυτό πράττω 22 χρόνια τώρα και θα συνεχίσω να πράττω και από τη θέση της Πρυτάνεως!