Δημόσια εκπαίδευση: Στα ύψη οι δαπάνες των γονιών για φροντιστήρια, ιδιαίτερα

Στα ύψη έχουν εκτοξευθεί οι δαπάνες των Ελλήνων για τα φροντιστήρια των παιδιών, τα ιδιαίτερα μαθήματα, τις ξένες γλώσσες εκτός σχολείου, αλλά και για υπηρεσίες παιδαγωγών, παιδοκόμων και μπέιμπι σίτερ, σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας με τίτλο «Το Δημόσιο Σχολείο στην Ελλάδα-Όψεις και Τάσεις μιας Αναδυόμενης Ιδιωτικοποίησης».

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η δημόσια εκπαίδευση είναι η βασική αιτία της εκτόξευσης των δαπανών των Ελλήνων για «σκιώδη» εκπαίδευση, δηλαδή για όλες τις μαθησιακές δραστηριότητες τις οποίες θα μπορούσε να παρέχει το δημόσιο σχολείο. Ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό, ανεπάρκεια της δημόσιας εκπαίδευσης να καλύψει τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών, της πληροφορικής, των καλλιτεχνικών μαθημάτων αλλά και η δυσκολία των Πανελλαδικών Εξετάσεων, οδηγούν στην ιδιωτικοποίηση της ελληνικής εκπαίδευσης, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Η μελέτη παρουσιάστηκε από τα δύο κορυφαία συνδικαλιστικά όργανα των εκπαιδευτικών, την ΟΛΜΕ και τη ΔΟΕ, παρουσία του πρώην υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου, της υφυπουργού Παιδείας Σοφίας Ζαχαράκη και της τομεάρχου Παιδείας του ΚΙΝΑΛ Χαράς Κεφαλίδου.

Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας, ποσοστό περίπου 57% συμφωνούν πως η έλλειψη εμπιστοσύνης των γονέων στα δημόσια σχολεία ανήκει στους παράγοντες που οδηγούν στην ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με την έρευνα, στη χώρα μας εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια όλο και εντονότερα μια «σκιώδης» ιδιωτική εκπαίδευση που τείνει να υποκαταστήσει τη δημόσια εκπαίδευση, παρά τη σημαντική μείωση των ιδιωτικών δαπανών εκπαίδευσης που είχαμε τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης.

Παρ' όλα αυτά, το ποσοστό των δαπανών αυτής της σκιώδους εκπαίδευσης (υπηρεσίες φροντιστηρίων, ιδιαίτερα, ξένες γλώσσες, παιδαγωγοί, μπειμπι σίτερς, φροντιστήρια μαθητών δημοτικού κ.λπ.) αποτελούν ποσοστό 34,7%, επί των δαπανών για δημόσια εκπαίδευση, ενώ το σύνολο των ιδιωτικών δαπανών σκιώδους εκπαίδευσης στην Ελλάδα αποτελεί το 40,1% των συνολικών δαπανών της ιδιωτικής εκπαίδευσης.

Όπως προκύπτει από τα ευρήματα της έρευνας, οι εκπαιδευτικοί ανησυχούν σοβαρά πλέον για τη διαφαινόμενη «αποικιοποίηση» της δημόσιας εκπαίδευσης από κοινωνικές πρακτικές που εδραιώνουν διαρκώς μια τάση προς την ιδιωτικοποίηση.

Προκύπτει, λοιπόν, ότι στην Ελλάδα η δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση είναι διαχρονικά χαμηλότερη -κατά μέσο όρο περίπου 20%- από την αντίστοιχη άλλων χωρών τής Ε.Ε.

Είναι σαφές πως το χαμηλό επίπεδο δημόσιας δαπάνης προκαλεί υψηλότερο επίπεδο ιδιωτικών δαπανών. Πράγματι, στην Ελλάδα η ιδιωτική δαπάνη για την εκπαίδευση είναι σχεδόν τριπλάσια από την αντίστοιχη άλλων χωρών τής Ε.Ε.  Αυτό συνεπάγεται δυσβάσταχτο οικονομικό κόστος για την ελληνική οικογένεια.

Προβληματισμός στους εκπαιδευτικούς

Σε ερωτηματολόγιο που περιλαμβάνει η έρευνα προς τους εκπαιδευτικούς μπορεί να ανιχνεύσει κανείς τη γνώμη τους για το πόσο πολύ οδηγούν οι διάφορες καταστάσεις της δημόσιας εκπαίδευσης στην ανάδυση μιας ευρύτερης ιδιωτικοποίησης.

Τα βασικότερα στοιχεία που οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί «δείχνουν» ως αιτίες της ιδιωτικοποίησης είναι η υποχρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης και η αδυναμία της Πολιτείας να καλύψει επαρκώς τις ανάγκες της, η «φετιχοποίηση» της εισαγωγής στα ΑΕΙ, η δυσκολία των Πανελλαδικών, η ανεπάρκεια της δημόσιας εκπαίδευσης σε ξένες γλώσσες, πληροφορική και καλλιτεχνικά, και η αποδυνάμωση της ενισχυτικής διδασκαλίας και της πρόσθετης διδακτικής στήριξης.

• Η ανεπάρκεια σε διδακτικό προσωπικό είναι ένα από τα σημαντικά προβλήματα τα οποία οξύνθηκαν κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, εξαιτίας των απολύσεων, των συνταξιοδοτήσεων και ταυτόχρονα του περιορισμού των νέων προσλήψεων. Ποσοστό 31,5% συμφωνεί και ποσοστό 17,9% συμφωνεί απόλυτα πως ο παράγοντας «ανεπάρκεια σε διδακτικό προσωπικό» οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση.
• Η ανεπάρκεια υλικοτεχνικής υποδομής, εξάλλου, είναι κοινός τόπος για όσους ασχολούνται και συμμετέχουν στη δημόσια εκπαίδευση.  Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευτικοί απάντησαν πως συμφωνούν με τη δήλωση σε ποσοστό 41,3%, ενώ ποσοστό 25,1% συμφωνεί απόλυτα.
• Ο θεσμός των Πανελλαδικών Εξετάσεων αποτελεί ένα από τα σημαντικά λειτουργικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ελληνικό εκπαιδευτικό οικοδόμημα. Στη δήλωση για τη σημασία της λειτουργίας των πανελλαδικών εξετάσεων ως παράγοντα που οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση ποσοστό που αγγίζει σχεδόν το 60%  δηλώνει ότι συμφωνεί. 
• Η σχέση με τους γονείς αποτελεί, όπως ήδη έχει αναφερθεί, έναν ακόμη σημαντικό παράγοντα της ιδιωτικοποίησης της ελληνικής εκπαίδευσης.  Ποσοστό 36,9% και 20,5% συμφωνούν και συμφωνούν απόλυτα πως η έλλειψη εμπιστοσύνης των γονέων στα δημόσια σχολεία ανήκει στους παράγοντες που οδηγούν στην ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
• Η «φετιχοποίηση» της εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα αποτελεί, σύμφωνα με τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών έναν σημαντικό παράγοντα που οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση.
• Η αδυναμία της πολιτείας να καλύψει με αποτελεσματικό τρόπο τις ανάγκες της δημόσιας εκπαίδευσης αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα ιδιωτικοποίησης, θέση με την οποία συμφωνεί ποσοστό 42,7% των εκπαιδευτικών.
• Υψηλή συμφωνία υπήρξε και στη θέση πως η υποχρηματοδότηση αποτελεί παράγοντα που συμβάλλει στην ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
• Η θέση πως σημαντικό παράγοντα ιδιωτικοποίησης αποτελεί η έλλειψη καθορισμένων ορίων και κανόνων στη λειτουργία της δημόσιας εκπαίδευσης βρίσκει  σύμφωνους το σχεδόν  52% των εκπαιδευτικών.
• Η θέση πως η αποδυνάμωση της ενισχυτικής διδασκαλίας και της πρόσθετης διδακτικής στήριξης αποτελεί παράγοντα προς την ιδιωτικοποίηση βρίσκει σύμφωνους τους εκπαιδευτικούς σε ποσοστό 39,7%. Με τη θέση αυτή συμφωνεί απόλυτα και το 26,7%.
• Οι ξένες γλώσσες και η πληροφορική αποτέλεσαν ανέκαθεν βασικά εφόδια γνώσης και δεξιότητας, αλλά και σημαντική φροντίδα της οικογένειας ώστε να αποτελέσουν μέρος του μορφωτικού κεφαλαίου του μαθητή. Οι γονεϊκές στρατηγικές επιχειρούν την απόκτηση του εφοδίου-διαπιστευτηρίου αυτού στο πλαίσιο είτε του δημόσιου σχολείου είτε του φροντιστηρίου. Άρα, κάθε πιθανή «ανεπάρκεια της δημόσιας εκπαίδευσης να καλύψει τις εκπαιδευτικές ανάγκες για τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών, της πληροφορικής και των καλλιτεχνικών μαθημάτων» μπορεί να αποτελέσει παράγοντα προς την ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευτικοί της έρευνας συμφώνησαν με την παραπάνω θέση σε ποσοστό 63,1%,
• Η ανεπάρκεια της δημόσιας εκπαίδευσης να δημιουργήσει ένα δυναμικό πλαίσιο αθλητικών δραστηριοτήτων μπορεί να αποτελέσει οδηγό προς την ιδιωτικοποίηση, θέση που αποτέλεσε άξονα απόλυτης συμφωνίας για ποσοστό 25,7% των εκπαιδευτικών του δείγματος.

Την έρευνα εκπόνησαν οι Γιάννης Καμαριανός, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Αργύρης Κυρίδης, καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Νίκος Φωτόπουλος, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, και Δημήτρης Χαλκιώτης, σύμβουλος στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.