Μπούλινγκ στα σχολεία: Αυξάνονται καθημερινά τα κρούσματα βίας

Το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής κοινότητας και των γονέων προκάλεσε το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ του «Εθνους της Κυριακής», για το «μπούλινγκ» στα σχολεία με δεδομένο ότι καθημερινά αυξάνονται τα κρούσματα βίας. Προχτές, ήρθε στη δημοσιότητα, ένα ακόμη ανησυχητικό περιστατικό, αυτή την φορά στο ΕΠΑΛ της Πάτρας , όταν ένας μαθητής γρονθοκόπησε άγρια συμμαθητή του, ο οποίος κατέληξε στο νοσοκομείο με σοβαρά τραύματα στη γνάθο και χρειάστηκε να χειρουργηθεί.Τα απανωτά κρούσματα βίας έχουν θορυβήσει τόσο την εκπαιδευτική όσο και το υπουργείο Παιδείας, το οποίο από τη νέα σχολική χρονιά θα λάβει μέτρα για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας στα σχολεία .  

Όπως επισημαίνει ο κ. Λάμπρος Γιώργας, διευθυντής  1^ου λυκείου Παπάγου  «τα περιστατικά σχολικής βίας, είναι λιγότερα όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, δηλαδή όταν φοιτούν στο λύκειο. Αυτό συμβαίνει διότι τα μεγαλύτερα παιδιά  είναι περισσότερο ενημερωμένα και ευαισθητοποιημένα και συνήθως όταν υπάρχουν διαφορές λύνουν μεταξύ τους τα προβλήματα . Εμείς στο σχολείο μας συνηθίζουμε  όταν υπάρχει κάποιο περιστατικό να βάζουμε τα ίδια τα παιδιά σε ρόλο διαμεσολαβητή .Είναι ένας τρόπος ο οποίος αποδίδει πάρα πολύ καλά. Νομίζω ότι τα σχολεία πρέπει να εστιάζουν σε αυτό  και να το δοκιμάζουν ως ένα τρόπο διαχείρισης μιας κρίσης . Ασφαλώς και οι καθηγητές ξέρουν πως να αντιμετωπίσουν ένα περιστατικό  αλλά και τα ίδια τα παιδιά πρέπει να μπαίνουν στο «παιχνίδι» για την επίλυση μιας κρίσης».

Όπως τονίζει ο κ. Γιώργας «ο δυσκολότερος εκφοβισμός, ως προς την αντιμετώπιση του, είναι ο ηλεκτρονικός. Βέβαια και σ΄ αυτό παρεμβαίνουμε ζητώντας και τη συνδρομή των γονέων.  Οσον αφορά στους εκπαιδευτικούς  είναι ενημερωμένοι για το ζήτημα καθώς έχουν παρακολουθήσει -συνήθως με δική τους πρωτοβουλία- σχετικά σεμινάρια κλπ.  Γενικά οι εκπαιδευτικοί παροτρύνουν τα παιδιά να τους να τους ενημερώνουν όταν αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα ή όταν αντιλαμβάνονται ότι κάποιος συμμαθητής τους έχει πέσει θύμα βίας. Συνεπώς, τη διεύθυνση του σχολείου ενημερώνουν είτε τα ίδια τα παιδιά ,είτε οι γονείς, είτε οι καθηγητές. Θα μπορούσα να πω ότι σε γενικές γραμμές η εκπαιδευτική κοινότητα είναι ευαισθητοποιημένη σε περιστατικά βίας . Όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η αδιαφορία μπορεί να οδηγήσει σε τραγικές καταστάσεις».

Για το ίδιο θέμα ο κ. Αλέξης Κόπτσης, περιφερειακός διευθυντής εκπαίδευσης  Κεντρικής Μακεδονίας , επισημαίνει :« Σημασία έχει η πρόληψη των περιστατικών βίας και όχι η αντιμετώπισή τους . Έχοντας τόσα χρόνια, καταγράψει τη σχολική βία παρατηρώ ότι το 80%, οφείλεται στα γονεικά πρότυπα και μετά στη μη ικανοποίηση των αναγκών του μαθητή (αποδοχή από τους άλλους, προβολή, έλλειψη φίλων κλπ)  .  Το μεγαλύτερο ποσοστό των θυτών είναι αγόρια στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου και μετά του δημοτικού .Συνεπώς το σύγχρονο σχολείο πρέπει να ενδιαφερθεί όχι μόνο για τη διδασκαλία και τη μάθηση αλλά και για τα συναισθήματα του παιδιού. Να δημιουργεί ένα καλό ψυχολογικό κλίμα μέσα στην τάξη  αλλά μαζί να βάζει όρια  και κανόνες. Το σχολείο πρέπει να έχει κανονισμούς και μάλιστα από την πρώτη τάξη του δημοτικού . Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης έχουμε έξαρση της βίας στα σχολεία και σε αυτό ευθύνονται και οι γονείς ,οι οποίοι όχι μόνο δεν ξέρουν να χειρίζονται τα θέματα αυτά, αλλά είναι και οι ίδιοι βίαιοι”.

Οι βασικές μορφές εκφοβισμού

Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying), όπως και ο όρος «θυματοποίηση» (victimization) χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.

Σωματικός: φυσικός τραυματισμός ή απειλή τραυματισμού προς κάποιον. Εκδηλώνεται με σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές και κλοτσιές, τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και δαγκωνιές, περιορισμό του άλλου μέσω σωματικών πρακτικών.

Λεκτικός: συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας, χρήση παρατσουκλιών.
Εκφοβισμός με εκβιασμό: εκούσια απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων, η οποία συνοδεύεται από απειλές ή και τον εξαναγκασμό σε αντικοινωνικές πράξεις.
Έμμεσος ή κοινωνικός: προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση ή αγνόηση ατόμου, για άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους, διάδοση κακόβουλων φημών και ψευδών.
Ηλεκτρονικός: αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των υπηρεσιών MMS και SMS που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης, χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου ατόμου, αποκλεισμός του από μια δικτυακή ομάδα, κλήσεις στο κινητό του από άγνωστο νούμερο.
Ρατσιστικός: διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας.
Σεξουαλικός: υβριστικά σχόλια, σκίτσα και γκράφιτι με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανήθικες χειρονομίες, ανεπιθύμητο άγγιγμα, μέχρι και σοβαρές σεξουαλικές επιθέσεις.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

• Να παίρνουν στα σοβαρά αναφορές του παιδιού τους ή και του σχολείου για θέματα βίας.
• Να μη ρίχνουν την ευθύνη για τον εκφοβισμό στα θύματα και να  αποφεύγουν τις συμβουλές του τύπου «χτύπα αν σε χτυπήσουν» ή «κορόιδεψε αν σε κοροϊδέψουν»
• Να ενημερώνουν άμεσα το σχολείο και να ζητούν τη λήψη μέτρων
• Να αποφεύγουν να έρθουν σε επαφή με τους γονείς των θυτών ή και τους ίδιους τους θύτες
• Να δείχνουν υπομονή καθώς ούτε η επιθετική συμπεριφορά των θυτών, ούτε η παθητική συμπεριφορά των θυμάτων αλλάζουν εύκολα.
• Να ενθαρρύνουν το παιδί τους να ανακαλύψει τα ιδιαίτερα ταλέντα και ικανότητές του, ενισχύοντας έτσι την αυτοεκτίμησή του
• Να ελέγχουν το θυμό τους και να μην επιβάλλουν σωματικές τιμωρίες
• Να δείχνουν κατανόηση για τα προβλήματά των παιδιών και να αναζητούν  λύσεις από κοινού
• Εφόσον δεν ξέρουν πως ν΄ αντιμετωπίσουν το πρόβλημα ν΄ αναζητούν έγκαιρα τη βοήθεια ειδικών.