Έρευνα ΑΠΘ για το ελληνικό ποδόσφαιρο: Ένας στους τρεις πιστεύει ότι έπαιξε σε στημένο αγώνα

Ένας στους τρεις αθλητές είχε υποψίες ότι κάποιο παιχνίδι που είχε παίξει ήταν στημένο ή ήξερε ότι έχει στηθεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο τα τελευταία χρόνια δείχνει νέα έρευνα του ΑΠΘ.

Σε αυτήν συμμετείχαν 100 αθλητές ηλικίας 25-26 ετών από όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες και μίλησαν για περιστατικά που βίωσαν τα τελευταία 5-6 χρόνια στο ελληνικό ποδόσφαιρο. 

«Οι αθλητές έχουν γνώση και υποψίες για πολλά παιχνίδια και αυτό το νούμερο που θα μπορούσε να περιγράψει την πραγματικότητα είναι ένα ποσοστό 30-40% των ποδοσφαιριστών το οποίο μας δήλωσε ότι γνώρισαν ή είχαν υποψίες ότι παιχνίδια στήνονταν. Αυτό δείχνει και το μέγεθος του προβλήματος» δήλωσε στο ethnos.gr ο Συντονιστής του ερευνητικού προγράμματος για τα στημένα παιχνίδια, Αν. Καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του ΑΠΘ, Βασίλειος Μπαρκούκης. Σύμφωνα με τον ίδιο το ποσοστό είναι αντίστοιχο και σε άλλες χώρες της Νοατιανατολικής Ευρώπης όπως στη Ρουμανία και την Βουλγαρία. «Ειδικά για τη χώρα μας αυτό αγγίζει ένα 30-35%».

Όπως εξηγεί ο κ. Μπαρκούκης μέσα από το πρόγραμμα γίνεται αντιληπτό ότι οι ποδοσφαιριστές θεωρούν ότι είναι πιο πιθανό και πιο μεγάλο πρόβλημα το ντόπινγκ στο ποδόσφαιρο ενώ, παραδόξως, είναι πιο εξοικειωμένοι με τα περιστατικά χειραγώγησης αγώνων και ενδεχομένως να το θεωρούν κάτι αποδεκτό μέσα στο άθλημά τους.

Πολιτικά κίνητρα σε Βουλγαρία-Ρουμανία-Επιχειρηματικά στην Ελλάδα

Από την έρευνα του ΑΠΘ προκύπτει ότι είναι διαφορετικό το είδος της διαφοράς και της διαπλοκής σε κάθε χώρα. Όπως εξηγεί ο κ. Μπαρκούκης στη Βουλγαρία και την Ρουμανία, χώρες που ζήσαν κουμουνιστικά καθεστώτα, φάνηκε ότι η διαφθορά προερχόταν και ήταν συνδεδεμένη με την πολιτική ζωή του τόπου. Αντίθετα, στην Ελλάδα που δεν έζησε κάποιο κουμμουνιστικό καθεστώς, η διαφθορά ήταν συνδεδεμένη με επιχειρηματικά συμφέροντα. «Στην χώρα μας υπάρχουν επιχειρηματίες οι οποίοι βρήκανε διέξοδο μέσα από το ποδόσφαιρο είτε για να ξεπλύνουν χρήματα, είτε για να κερδίσουν χρήματα με αθέμιτους τρόπους. Δεν εμπλέκονταν τόσο έντονα η πολιτική, ενώ, αντίθετα, στις άλλες χώρες του ερευνητικού έργου στη Ρουμανία και την Βουλγαρία οι ιθύνοντες των συλλόγων που εμπλέκονταν στο ποδόσφαιρο ήταν και ισχυρά μέλη του κόμματος που κυβερνούσε την χώρα, άνθρωποι που εμπλέκονταν στην πολιτική ζωή της χώρας».

Δεν στήνουν πλέον αποτελέσματα αγώνων αλλά ποντάρουν σε κίτρινες κάρτες, κόρνερ και άλλα επιμέρους κομμάτια του ματς

Όπως εξηγεί ο καθηγητής του ΑΠΘ, υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να στηθούν τα παιχνίδια. Η τάση στα ελληνικά γήπεδα δεν είναι να στήνουν το αποτέλεσμα του αγώνα. «Γίνεται και αυτό, βέβαια, αλλά σε ένα μεγάλο βαθμό ειδικά, όταν οι παίκτες, στήνουν παιχνίδια, αυτό αφορά επιμέρους κομμάτια του αγώνα. Για παράδειγμα πόσες κίτρινες κάρτες θα βγουν σε ένα παιχνίδι, πόσα κόρνερ θα βγουν σε ένα παιχνίδι. Οπότε δεν επηρεάζουν τόσο το αποτέλεσμα, στοιχηματίζουν και στήνουν κομμάτια του παιχνιδιού».

«Παράγοντες πιέζουν ποδοσφαιριστές να στήσουν ματς για να μπορέσουν να πληρωθούν μετά»

Σύμφωνα με την έρευνα του ΑΠΘ, πολλές φορές ένας επιχειρηματίας που στήνει ένα παιχνίδι δεν απευθύνεται στους παίκτες, αλλά πάει κατευθείαν στον διαιτητή. «Υπάρχουν περιπτώσεις που οι ίδιοι οι παίκτες στήνουν ένα παιχνίδι μεταξύ τους. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι παράγοντες της ομάδας στήνουν ένα παιχνίδι. Πολλοί παράγοντες πιέζουν τους ποδοσφαιριστές να στήσουν ένα παιχνίδι για να μπορέσουν να τους πληρώσουν μετά. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί αναδεικνύει πως η κακή οικονομική διαχείριση των ομάδων, μπορεί να οδηγήσει σε χειραγώγηση αγώνων»

Στήνουν παιχνίδια όχι για οικονομικό όφελος αλλά για να παραμείνουν στην κατηγορία φιλικές ομάδες 

Χειραγώγηση αγώνων παρατηρείται σε όλες στις κατηγορίες. «Έχουμε ακούσει περιστατικά χειραγώγησης αγώνων και σε μικρές κατηγορίες που το όφελος δεν είναι οικονομικό. Εκεί στήνεται ένας αγώνας για να κερδίσει πόντους και να παραμείνει στην κατηγορία μια ομάδα που έχει φιλικές σχέσεις με την αντίπαλη ομάδα. Στις υψηλές κατηγορίες το κίνητρο είναι κατά βάση οικονομικό, στις πιο μικρές κατηγορίες είναι θέσεις κατάταξης και θέσεις στο πρωτάθλημα ή φιλικές σχέσεις» τονίζει ο κ. Μπαρκούκης.

Δεν υπάρχει μηχανισμός αναφοράς παρατυπιών- Δεν ξέρω κάποιον να έχει τιμωρηθεί μέχρι σήμερα

Παρά το μέγεθος του προβλήματος δύσκολα κάποιος αθλητής θα έμπαινε στη διαδικασία να αναφέρει αυτές τις παρατυπίες και να κάνει αυτές τις καταγγελίες αναγνωρίζει ο καθηγητής του ΑΠΘ. Ένας σημαντικός λόγος γι αυτό είναι η απουσία μιας πλατφόρμας που θα εξασφαλίσει την ανωνυμία των αθλητών και θα έχει τα εχέγγυα ότι θα μελετηθεί η καταγγελία. Έχει ανακοινωθεί από το το υπουργείο αθλητισμού η πλατφόρμα καταγγελιών και χειραγώγηση αγώνων Ε.Π.ΑΘΛ.Α. «Γίνεται μια προσπάθεια να στηθεί αυτή η πλατφόρμα και εκτιμούμε ότι έτσι θα αυξηθούν και οι καταγγελίες, βοηθώντας στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Δεν ξέρω κάποιον να έχει τιμωρηθεί μέχρι σήμερα». Σημειώεται ότι η  ΕΠΑΘΛΑ έχει ξεκινήσει ήδη την επεξεργασία στοιχείων από τους αξιολογητές, τις στοιχηματικές εταιρίες και τις εταιρίες αναλύσεων στοιχηματισμού.  Συνολικά έχουν κατατεθεί 29 αναφορές ύποπτων προς χειραγώγηση αγώνων έχουν τεθεί υπόψιν της και εξ αυτών, 4 ύποπτοι προς χειραγώγηση αγώνες έχουν διαβιβαστεί από την ομάδα της Ε.Π.ΑΘΛ.Α στον αρμόδιο Εισαγγελέα για περαιτέρω διερεύνηση. 

Δύσκολη η απόδειξη ότι ένα παιχνίδι στήθηκε

Εκτός, όμως, από την έλλειψη μηχανισμού το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα που εντοπίζεται στην χειραγώγηση αγώνων είναι ότι δεν μπορεί να αποδειχθεί εύκολα όπως γίνεται στο ντόπινγκ. Στο ντόπινγκ υπάρχει το δείγμα ούρων και αίματος που δίνει ο αθλητής και είναι μια αδιάψευστη μαρτυρία αν χρησιμοποίησε ή όχι μια απαγορευμένη ουσία. Αντίθετα, «στα στημένα παιχνίδια ακόμη και στο Κοριόπολις που είχε εμπλακεί και η ΕΥΠ πάλι δεν μπόρεσε να τιμωρηθεί κάποιος.  Όποτε φανταστείτε τι αξία έχει η μαρτυρία ενός αθλητή να μιλήσει για στημένα και να έχει και κάποια στοιχεία όπως κάποια ηχογράφηση. Θα μπορούσαμε να δούμε κάποιους να τιμωρούνται και αυτό θα συμβάλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου» προσθέτει ο Συντονιστής του ερευνητικού προγράμματος για τα στημένα παιχνίδια. 

Εργαλείο αναφορών

Σύμφωνα με τον κ. Μπαρκούκη, οι πιο σοκαριστικές μαρτυρίες που καταγράφηκαν στην έρευνα ήταν «ότι δέχτηκα κακοποίηση, το είπα στον προπονητή μου, αλλά δεν έγινε τίποτα.  Δέχτηκα προσφορές για χειραγώγηση αγώνα αλλά δεν είχα κάποιο αξιόπιστο όργανο για να το καταγγείλω και να διαχειριζόταν σωστά την καταγγελία. Θεωρούσαν τα στημένα μάλλον φυσιολογικό και αποδεκτή συμπεριφορά είτε έτσι γιατί θα πληρώνονταν, είτε γιατί θα κάνε χάρη σε έναν φίλο, σε έναν γνωστό. Αντίθετα, το ντόπινγκ στην Ελλάδα δεν είναι υψηλού κινδύνου». 

Μαρτυρίες ποδοσφαιριστών που φιλοξενούνται στην έρευνα  

Ενδεικτικό είναι ότι στην έρευνα του ΑΠΘ γίνεται αναφορά τόσο για το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στο ελληνικό ποδόσφαιρο το λεγόμενο «Κοριόπολις» όσο και για μεμονωμένα περιστατικά. Συγκεκριμένα, γίνεται λόγος, μεταξύ άλλων, για αγώνα μεταξύ δύο συλλόγων της ελληνικής Superleague που έστησαν οι ιδιοκτήτες. Οι ιδιοκτήτες ζήτησαν από τους ποδοσφαιριστές του ενός συλλόγου να χάσουν με σκορ 3-0. Ποδοσφαιριστής αποκάλυψε τα παραπάνω στις αρχές και δήλωσε στον Εισαγγελέα ότι το παιχνίδι στήθηκε. Οι σύλλογοι κρίθηκαν αθώοι από την πειθαρχική επιτροπή της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας σχετικά με τις καταγγελίες για στημένους αγώνες, παρά τις δηλώσεις του καταγγέλλοντος.

«Διόρθωσαν τον αποτέλεσμα για… στοιχηματικούς σκοπούς»

Άλλη περίπτωση είναι το στήσιμο ενός αγώνα δύο ελληνικών ποδοσφαιρικών συλλόγων το 2015, με αποτέλεσμα τη νίκη με 2-1 της διοργανώτριας ομάδας. Ο προπονητής της φιλοξενούμενης ομάδας που έχασε τον αγώνα αποκάλυψε ότι δέχτηκε πίεση για να μην χρησιμοποιήσει κάποιους παίκτες στην αρχική ενδεκάδα. Την υπόθεση αυτή αποκάλυψε η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών που κατέγραψε τηλεφωνικές συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων του ποδοσφαίρου. Οι αστυνομικές αρχές ξεκίνησαν έρευνα και οι εμπλεκόμενοι παράγοντες σε αυτή την υπόθεση στημένων αγώνων κατηγορήθηκαν με αυστηρές κυρώσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι ιδιοκτήτες των δύο συλλόγων, ο προπονητής και άλλοι δώδεκα αξιωματούχοι κατηγορήθηκαν ότι φέρεται ότι «διόρθωσαν το αποτέλεσμα ενός αγώνα για στοιχηματικούς σκοπούς». Αν και το άρθρο 27 του Κώδικα Δεοντολογίας της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας προβλέπει κυρώσεις για χειραγώγηση αγώνα, ωστόσο δεν έχει εκδοθεί οριστική ετυμηγορία ακόμη.

«Αν και υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις διαφθοράς στο ελληνικό ποδόσφαιρο, συνήθως αυτοί που ευθύνονται δεν τιμωρούνται»

Αν και τα κακώς κείμενα στο ελληνικό ποδόσφαιρο είναι γυμνά δια οφθαλμού ο κ. Μπαρκούκη καταλήγει ότι δεν είναι τόσο άσχημη η εικόνα του όσο νομίζει κάποιος. «Γιατί συνήθως κοιτάμε στο σπίτι μας και δεν βλέπουμε τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο. Και αυτό που έδειξε η έρευνά μας είναι ότι αντίστοιχα περιστατικά διαφθοράς υπάρχουν και σε άλλες χώρες τουλάχιστον με παρόμοια κουλτούρα και κοντά στη γεωγραφική περιοχή με μας. Το ζήτημα της διαφθοράς δεν είναι σε χειρότερη μοίρα από ότι είναι στις άλλες χώρες. Αυτό που υπολειπόμαστε είναι οι δομές σε αντίθεση με άλλες χώρες που υπάρχουν δομές και νόμοι οι οποίοι να  εφαρμόζονται και να βλέπουμε ανθρώπους να τιμωρούνται και στην Ελλάδα. Αν και υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις διαφθοράς στο ελληνικό ποδόσφαιρο, συνήθως αυτοί που ευθύνονται δεν τιμωρούνται. Και παρά το γεγονός ότι υπάρχει εθνική νομοθεσία στον τομέα της ακεραιότητας του ποδοσφαίρου, οι νόμοι δεν εφαρμόζονται πλήρως και επαρκώς. Η Εθνική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου είναι ανεξάρτητος οργανισμός και η εθνική αθλητική νομοθεσία δεν ισχύει για το ποδόσφαιρο. Επίσης, δεν υπάρχει επίσημος εθνικός φορέας που να παρακολουθεί το έργο της Ομοσπονδίας, κάτι που μάλιστα αφήνει ανεξέλεγκτη την Ομοσπονδία. Επιπλέον, ο ρόλος κάθε οργανισμού στον αγώνα για ακεραιότητα στο ποδόσφαιρο δεν είναι καλά καθορισμένος. Η Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία δεν ασκεί επαρκή έλεγχο στα σωματεία. Η έλλειψη ελέγχου της Ομοσπονδίας και τα πολλά περιστατικά ατιμώρητων παραβατών μπορεί επίσης να εξηγήσουν την απουσία υποθέσεων καταγγελίας».

Η εκπαίδευση ως θεραπεία

Θεραπεία στο πρόβλημα, σύμφωνα με τον Μπαρκούκη είναι η επένδυση στην εκπαίδευση. «Είναι σημαντικό να μάθουν οι αθλητές τις συνέπειες που έχει η χειραγώγηση αγώνων τόσο για το άθλημα όσο και για τους ίδιους, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση του φαινομένου».

Η Ελλάδα αριθμεί συνολικά 40 επαγγελματικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους, 106 ημιερασιτεχνικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους και περίπου 2.200 ερασιτεχνικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Υπάρχουν περίπου 40.000 ποδοσφαιριστές, μεταξύ των οποίων περίπου 1.000 έχουν επαγγελματική ιδιότητα. Περίπου 35.000 ποδοσφαιριστές αγωνίζονται σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Επίσης, το γυναικείο πρωτάθλημα περιλαμβάνει 61 ερασιτεχνικές ομάδες και υπάρχουν 3 ερασιτεχνικά πρωταθλήματα.

Εταίροι του προγράμματος είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας, η Εθνική Ακαδημία Αθλητισμού Vasil Levski στη Σόφια της Βουλγαρίας, και τέσσερις μη πανεπιστημιακοί φορείς: το Play Fair Code στη Βιέννη της Αυστρίας, ο Κώδικας Ευ Αγωνίζεσθαι στην Αθήνα, το Ινστιτούτο Διεθνών Στρατηγικών Σχέσεων στο Παρίσι της Γαλλίας και η Ρουμανική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία.