Η... αμφιλεγόμενη Χρυσή Μπάλα στη δίνη της μεγάλης κόντρας μεταξύ Ρεάλ Μαδρίτης και UEFA

Tο 2018 το γαλλικό περιοδικό France Football απολογήθηκε στον Aντρές Ινιέστα, επειδή δεν του απένειμε ποτέ τη Χρυσή Μπάλα! Σε ένα άρθρο του με τίτλο «Συγγνώμη Αντρές», ο διευθυντής σύνταξης, Πασκάλ Φερέ, χαρακτήρισε αυτό το γεγονός «δημοκρατική ανωμαλία»...

Έγραψε, μεταξύ άλλων: «Ο Ινιέστα απέδειξε ότι ο εγκέφαλος αποτελεί τον απαραίτητο μυ στο επίπεδο των πρωταθλητών. Είναι ο καλύτερος αναμορφωτής αυτού του αθλήματος. Η πλειοψηφία των συγχρόνων του, του έκαναν δύσκολη τη ζωή, αλλά αυτός μας ψυχαγώγησε για περισσότερα από 15 χρόνια, κάνοντας απλό το δύσκολο. Χωρίς καμία άσχημη, κακοπροαίρετη σκέψη, μόνο με αυτή του να ζει το παιχνίδι. Το ταλέντο του Ινιέστα είναι ότι εφευρίσκει για το καλό των υπόλοιπων. Χωρίς αυτόν, ο Μέσι θα είχε κουραστεί πολύ πιο σύντομα στη Μπαρτσελόνα. Ο αλτρουισμός του είναι το στοιχείο που του στέρησε ακόμα μεγαλύτερη αναγνώριση. Πρόκειται για… ανωμαλία ότι ένας παίκτης τέτοιας ποιότητας δεν κατέκτησε ποτέ τη Χρυσή Μπάλα. Μεταξύ των μεγάλων απουσιών στη λίστα των νικητών, η δική του είναι η πιο οδυνηρή».

Μια... ανωμαλία, λοιπόν. Που φαίνεται, βέβαια, ότι δεν ήταν μεμονωμένο περιστατικό, δεν αφορούσε δηλαδή μόνο τον Ινιέστα, καθώς και άλλες χρονιές υπήρξαν παράπονα, γκρίνιες, αμφισβητήσεις και αμφιβολίες σχετικά με το νικητή του βραβείου που δίνεται στον κορυφαίο παίκτη κάθε χρονιάς.

Η φετινή απονομή της Χρυσής Μπάλας προκάλεσε έναν παγκόσμιο ποδοσφαιρικό σάλο κυρίως λόγω της απόφασης της Ρεάλ Μαδρίτης να απέχει από την βραδιά της απονομής επειδή δεν θα ήταν νικητής ο Βινίσιους Τζούνιορ αλλά ο Ισπανός Ρόδρι, που πρωταγωνιστεί στη Μάντσεστερ Σίτι και στην Εθνική ομάδα της χώρας του. Η Βασίλισσα είχε έτοιμο ιδιωτικό αεροπλάνο με 50 επιβάτες, μεταξύ των οποίων ο πρόεδρός της Φλορεντίνο Πέρεθ και ο προπονητής της Κάρλο Αντσελότι. Λίγες ώρες πριν από την εκδήλωση στο Παρίσι όμως, ακύρωσε την παρουσία της εκεί σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Κι ας είχε, επίσης, τέσσερις παίκτες της στο τελικό τοπ-6 (Βινίσιους, Τζουντ Μπέλιγχαμ, Ντάνι Καρβαχάλ και Κιλιάν Μπαπέ) μετά την κατάκτηση του πρωταθλήματος, του Champions League και του ευρωπαϊκού Super Cup.

Η μικροπρέπεια των Μαδριλένων

Φυσικά, η απόφαση του ισπανικού συλλόγου να γυρίσει την πλάτη σε έναν θεσμό, που υφίσταται εδώ και τόσες δεκαετίες, επειδή δεν πήρε το βραβείο ένας δικός της παίκτης προκάλεσε πολλές, κυρίως αρνητικές, αντιδράσεις. Θα μπορούσε η Ρεάλ, σχολίασαν πολλοί, να δείξει την ανωτερότητα, όπως θα άρμοζε στην «βαριά» ιστορία της, και να είναι παρούσα στην εκδήλωση ακόμα και αν δεν αναδεικνυόταν καλύτερος παίκτης ο Βραζιλιάνος επιθετικός της. Αντιθέτως, έδειξε -για ένα όχι και τόσο ζωτικής σημασίας βραβείο- περίσσεια μικροπρέπεια.

«Το να κάνεις λόγο για έλλειψη σεβασμού, όταν έχεις χάσει μία ψηφοφορία, έχει ελαφρώς “Τραμπικά” χαρακτηριστικά, και δυστυχώς δείχνει έλλειψη σεβασμού προς τους άλλους. Είναι κάτι αρνητικό. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάποιος παίκτης της Ρεάλ άξιζε το βραβείο, αλλά υπάρχουν και άλλοι εξαιρετικοί παίκτες που το αξίζουν επίσης. Είναι κρίμα να μην τους τιμάς. Άλλωστε, υπάρχουν ομάδες σε ευρωπαϊκό επίπεδο που έχουν πολύ χειρότερη μεταχείριση απ’ ότι η Ρεάλ» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ματς Χούμελς παρομοιάζοντας τη συμπεριφορά της Ρεάλ με αυτή του πρώην προέδρου των ΗΠΑ. Ο Γερμανός αμυντικός ήταν στην τελική 30αδα των υποφηφίων για τη Χρυσή Μπάλα και ήταν παρών στη λαμπερή τελετή, αν και γνώριζε ότι δεν είχε καμία ελπίδα να πάρει το βραβείο.

Ο Βενσάν Γκαρσία, αρχισυντάκτης του France Football, απάντησε στους Μαδριλένους εκφράζοντας την απορία για στη στάση τους και προσπαθώντας, επίσης, να εξηγήσει την κυριαρχία του Ρόδρι έναντι του Βινίσιους. «Προφανώς, ο Βινίσιους “πληγώθηκε” από την παρουσία των Μπέλιγχαμ και Καρβαχάλ ως συνυποψηφίους. Σίγουρα, πήραν κάποιους πόντους από αυτόν. Βασικά, όλο αυτό αντανακλά την απόδοση της Ρεάλ στη σεζόν, με 3 -4 ποδοσφαιριστές να ξεχωρίζουν και τους κριτές να απλώνουν τις ψήφους τους, γεγονός που λειτούργησε θετικά για τον Ρόδρι. Η απουσία του Βινίσιους ήταν μία αρνητική εκπληξη για εμένα. Ήμασταν ξεκάθαροι μαζί τους, όπως και με τους άλλους συλλόγους. Αυτή τη χρονιά, ο νικητής δεν επρόκειτο να ειδοποιηθεί. Πίστευα ότι όλοι είχαν συμφωνήσει με αυτό, αλλά την τελευταία στιγμή και δεν γνωρίζω το γιατί, ήθελαν να αλλάξουν τον κανονισμό» ήταν τα λόγια του.

Το παρασκήνιο πίσω απ' το εμπάργκο

Βεβαίως, όπως τονίζεται στον ευρωπαϊκό Τύπο, το εμπάργκο της Ρεάλ Μαδρίτης στη Χρυσή Μπάλα μπορεί να κρύβει... παρασκήνιο καθώς φαίνεται ότι η μη βράβευση του Βινίσιους ήταν απλώς η αφορμή ώστε οι Μαδριλένοι να κάνουν την κίνησή τους. Η φετινή διοργάνωση της Χρυσής Μπάλας έγινε με τη συνεργασία της UEFA, εξ ου και η παρουσία του προέδρου Αλεξάντερ Τσέφεριν στην εκδήλωση. Η διοίκηση του Φλορεντίνο Πέρεθ λοιπόν, θεώρησε ότι η μη βράβευση του Βίνι ήταν δάκτυλος της UEFA ως συνέχεια της κόντρας που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια μεταξύ των δύο πλευρών λόγω της European Super League, για την ίδρυση της οποίας πρωτοστάτησε η Ρεάλ Μαδρίτης.

«Ο εχθρός της Ρεάλ Μαδρίτης, η UEFA, παρενέβη στη Χρυσή Μπάλα. Αυτό είναι ξεκάθαρη απόδειξη του πολέμου του Αλεξάντερ Τσέφεριν ενάντια στην ευρωπαϊκή Super League», είπε ο παρουσιαστής στο φημισμένο τηλεοπτικό πρόγραμμα El Chiringuito. Κύκλοι της Ρεάλ υπαινίχθηκαν ότι υπήρξε άνωθεν παρέμβαση για τη μη ανάδειξη του Βίνι σε κορυφαίου παίκτη στον κόσμο. Η UEFA απάντησε ανεπίσημα με σχόλιο αξιωματούχου στην ιστοσελίδα Relevo, τονίζοντας ότι «αν λένε κάτι τέτοιο (σ.σ. ότι η UEFA έπαιξε ρόλο στην ήττα του Βινίσιους), αυτό λέει πολλά για εκείνους».

Προηγούμενες αμφιλεγόμενες βραβεύσεις

Το 2021 ο Ρόμπερτ Λεβαντόφσκι ήταν παρών στην βραδιά της απονομής για να δει τον Λιονέλ Μέσι να κατακτά άλλη μία Χρυσή Μπάλα σε ακόμα μία φορά που θεωρήθηκε ότι ο δεύτερος της ψηφοφορίας αδικήθηκε και θα έπρεπε να είναι αυτός ο νικητής. Ένα χρόνο νωρίτερα, δηλαδή τη σεζόν που ο Πολωνός επιθετικός κατέκτησε έξι (!) τίτλους με την Μπάγερν Μονάχου και «διέλυσε» ο ίδιος κάθε αντίπαλο και κάθε ρεκόρ με τα γκολ του, δεν του απονεμήθηκε η Χρυσή Μπάλα λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Διότι ουδείς είχε αμφιβολία πως αν δεν υπήρχε αυτό το κενό, το όνομα του Λεβαντόφσκι θα γραφόταν δίπλα στο βραβείο του 2020.

Κάπως έτσι, το 2021 πολλοί περίμεναν και ήλπιζαν ότι θα έπρεπε να αποκατασταθεί αυτή η... αδικία και το βραβείο να πάει στον Πολωνό στράικερ. Δεν συνέβη όμως κάτι τέτοιο και ο Μέσι πήρε άλλη μία Χρυσή Μπάλα. Αντιθέτως, (μάλλον) ως παρηγοριά στον Λεβαντόφσκι δημιουργήθηκε το βραβείο Γκερντ Μίλερ για τον πρώτο σκόρερ. Ο Λεβαντόφσκι δεν έφυγε με άδεια τα χέρια από το Παρίσι, όμως φαίνεται ότι όλο αυτό συνέβη για να του «χρυσώσουν το χάπι».

Η περίπτωση του Πολωνού, κυρίως όμως αυτή του Ινιέστα το 2010, που εξάλλου ανάγκασε και το France Football να ζητήσει συγγνώμη έστω και μετά από χρόνια, είναι οι πιο χαρακτηριστικές για τις πιθανές αδικίες που υπάρχουν κατά την ψηφοφορία. Η εθνική ομάδα της Ισπανίας είχε αναδειχθεί πρωταθλήτρια κόσμου στη Νότια Αφρική. Με τον Ινιέστα να πετυχαίνει το γκολ που έστειλε τους Φούριας ρόχας στην κορυφή. Τη Χρυσή Μπάλα, όμως, δεν την πήρε διότι τότε επικράτησε ως κριτήριο επιλογής του Μέσι όσα έκανε όχι ένα μήνα στο Παγκόσμιο Κύπελλο, αλλά συνολικά στη χρονιά...

Δύο μέτρα και δύο σταθμά

Δεν συνέβη το ίδιο και το 2023. Τότε ο Μέσι πήρε τη Χρυσή Μπάλα επειδή κατέκτησε το Μουντιάλ με την εθνική ομάδα της Αργεντινής. Δηλαδή, επιβραβεύτηκε για όσα έκανε ένα μήνα και όχι συνολικά στη χρονιά… Σε μια περίοδο κατά την οποία ο Έρλινγκ Χάαλαντ θριάμβευσε με τη Μάντσεστερ Σίτι. Δύο μέτρα και δύο σταθμά...

Ο σπουδαίος Τιερί Ανρί είναι ένας παίκτης που δεν κατέκτησε ποτέ στην καριέρα του αυτό το βραβείο. Θα μπορούσε να το πάρει το 2003, οπότε πραγματοποίησε φανταστική σεζόν με την Άρσεναλ στην Premier League. Έχασε τη Χρυσή Μπάλα από τον Πάβελ Νέντβεντ της Γιουβέντους. Ο Τσέχος ήταν, επίσης, πολύ καλός με 28 γκολ στη Serie A και το Champions League, καθώς οι Μπιανκονέρι κατέκτησαν και τους δύο τίτλους. Όμως, ο Νέντβεντ είχε αποβληθεί στον τελικό του Champions League... Επίσης, ο Ανρί σε μια εξωπραγματική χρονιά είχε 42 γκολ και 26 ασίστ, καταρρίπτοντας και το ρεκόρ ασίστ μιας σεζόν στην ιστορία της Premiership.

Το 2013 νικητής της Χρυσής Μπάλας ήταν ο Κριστιάνο Ρονάλντο. Έβαλε 69 γκολ, τα οποία, βέβαια, δεν ήταν αρκετά για να χαρίσουν στη Ρεάλ Μαδρίτης το πρωτάθλημα (τερμάτισε δεύτερη) και το Champions League (αποκλείστηκε στα ημιτελικά). Αντίθετα, υπήρχε ο Φρανκ Ριμπερί και ο Άριεν Ρόμπεν, οι οποίοι ήταν καθοριστικοί στην κατάκτηση ενός ιστορικού τρεμπλ από την Μπάγερν Μονάχου, που άφηνε άφωνους τους ποδοσφαιρόφιλους εκείνη τη χρονιά.

Το 2019 ο Βίρτζιλ Φαν Ντάικ έκανε (σχεδόν) τα πάντα για τη Λίβερπουλ που κατέκτησε το Champions League. Ο Ολλανδός ήταν ο καλύτερος αμυντικός στον κόσμο και έφτασε μια... ανάσα από το να πάρει τη Χρυσή Μπάλα από τον Μέσι. Πολλοί πόνταραν σε αυτόν, αλλά ο Αργεντινός το... σήκωσε ξανά καθώς οι αριθμοί του ήταν καλύτεροι μολονότι η Μπαρτσελόνα είχε αποκλειστεί στα ημιτελικά της κορυφαίας ευρωπαϊκής διασυλλογικής διοργάνωσης από τη Λίβερπουλ του Φαν Ντάικ. Για την ιστορία, μόλις τρεις αμυντικοί έχουν πάρει τη Χρυσή Μπάλα: ο Φραντς Μπεκενμπάουερ, ο Ματίας Ζάμερ (σε άλλη μια αφιλεγόμενη απόφαση καθώς ο Γερμανός πήρε μεν το EURO με τη Νάσιοναλμανσαφτ, αλλά υπήρχε ο Βραζιλιάνος Ρονάλντο -το φαινόμενο- που έκανε τον κόσμο να παραμιλά) και ο Φάμπιο Καναβάρο.

Μοιάζουν, λοιπόν, στο πέρασμα των χρόνων τα κριτήρια να μην είναι τόσο συγκεκριμένα, αλλά να αλλάζουν ίσως ανά περίπτωση. Αν ένας παίκτης κατακτήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο θα πάρει και τη Χρυσή Μπάλα; Ο Μέσι την πήρε, ο Ινιέστα όχι. Ο Λούκα Μόντρις πήγε ως τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου, τον έχασε, αλλά πήρε το βραβείο. Ο Ζάμερ και ο Ρόδρι (φέτος) κατέκτησαν Euro και αναδείχθηκαν καλύτεροι παίκτες στον κόσμο, όμως άλλες φορές, όπως συνέβη με τον Μέσι ή τον Ρονάλντο, μέτρησε η απόδοση και τα στατιστικά όλης της χρονιάς για να αναδειχθεί ο νικητής. Στις περιπτώσεις του Λεβαντόφσκι και του Χάαλαντ όχι.

Οι καλύτεροι της σεζόν ή οι καλύτεροι συνολικά;

Το πρόβλημα με τέτοιου είδους βραβεία είναι πως δεν υπάρχει ένα ξεκάθαρο κριτήριο. Βραβεύεις την καλή χρονιά ενός παίκτη; Ή τον συνολικά καλύτερο παίκτη στον κόσμο; Τι θέλουμε να πούμε: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Μέσι είναι καλύτερος ποδοσφαιριστής απ' τον Ινιέστα. Κι όχι μόνο απ' τον τον Ινιέστα αλλά είναι απ' όλους όσοι έχουν περάσει απ' το παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Μιλάμε, άλλωστε, για έναν παίκτη που τοποθετείται δίπλα στον Μαραντόνα και τον Πελέ. Προφανώς είναι καλύτερος όλων στην εποχή του. Όμως το εν λόγω βραβείο δεν δίνεται συνολικά για τον καλύτερο ποδοσφαιριστή αλλά γι' αυτόν που έκανε την καλύτερη χρονιά. Τούτο είναι το κομβικό σημείο, που πολλές φορές επηρεάζει εκείνους που ψηφίζουν για τη Χρυσή Μπάλα. Κρίνουν έναν ποδοσφαιριστή πρωτίστως για το ταλέντο του και την εν γένει ποδοσφαιρική του αξία και δευτερευόντας για το αν πραγματικά ήταν ο καλύτερος της σεζόν... 

Γι' αυτό και τα προηγούμενα χρόνια, στην εποχή που μεσουρανούσαν ο Μέσι και ο Κριστιάνο Ρονάλντο, η Χρυσή Μπάλα πηγαινοερχότανε απ' τα χέρια του ενός στα χέρια του άλλου. Ο Αργεντινός έχει οκτώ βραβεία στην τροπαιοθήκη του (2009, 2010, 2011, 2012, 2015, 2019, 2021, 2023) και ο Πορτογάλος πέντε (2008, 2013, 2014, 2016, 2017). Είναι αξιοσημείωτο ότι σε δεκαέξι χρόνια -από το 2008 ως το 2023- οι δυο τους κέρδισαν 13 φορές, ενώ μία φορά δεν απονεμήθηκε το βραβείο (λόγω Covid 19). Μόνο ο Μόντριτς το 2018 και ο Μπενζεμά το 2022... έσπασαν το δίπολο των κορυφαίων.

Τα κριτήρια

Με δεδομένο ότι πρόκειται για ψηφοφορία που εμπεριέχει την υποκειμενική κρίση όσων ψηφίζουν, ειδικά για τα τελευταία χρόνια ορίζονται πιο σαφή κριτήρια:

-Η ατομική και συλλογική απόδοση κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης χρονιάς και πόσο ο εκάστοτε παίκτης βοήθησε τις ομάδες του να επιτύχουν τους στόχους τους.

-Εάν αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και όχι προς αποφυγή εντός και έκτος του γηπέδου.

-Η συνολική εκτίμηση της καριέρας του. Το κριτήριο της ατομικής απόδοσης έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από τα συλλογικά αποτελέσματα και το «ευ αγωνίζεσθαι».

Σημειωτέον ότι ειδικά για την ήττα του Βινίσιους φέτος υπήρξε ο ισχυρισμός απ' τους... υποστηρικτες του Ρόδρι, ότι ενδεχομένως η δημόσια εικόνα του, με πιθανές προκλήσεις πολλές φορές στο γήπεδο, να λειτούργησε σε βάρος του, ενώ αντίθετα ο νικητής Ρόδρι είναι πιο μετριοπαθής και συνεσταλμένος. Απ' την άλλη όμως, ο Βίνι έχει υποστεί ρατσιστικές επιθέσεις σε αρκετά γήπεδα και έχει επιδοθεί σε έναν μεγάλο αγώνα για την εξάλειψη του ρατσισμού στο ποδόσφαιρο. 

Αυτοί ψηφίζουν

Ποιοι είναι όμως εκείνοι που αποφασίζουν για τη Χρυσή Μπάλα; Πρόκειται για 100 δημοσιογράφους, οι οποίοι είναι ανταποκριτές του γαλλικού περιοδικού France Football και εκπροσωπούν τις χώρες με την υψηλότερη θέση στην κατάταξη της FIFA, σύμφωνα με την τελευταία εκδοθείσα λίστα. Την Ελλάδα εκπροσωπεί ο δημοσιογράφος Μάνος Σταραμόπουλος. Κάθε δημοσιογράφος έχει πέντε επιλογές από την τελική 30αδα ποδοσφαιριστών και οι βαθμοί κατανέμονται ως εξής: 1η επιλογή=6 βαθμοί, 2η=4 βαθμοί, 3η=3 βαθμοί, 4η=2 βαθμοί και 5η=1 βαθμός.

Νικητής αναδεικνύεται ο παίκτης που συγκεντρώνει τους περισσοτέρους βαθμούς, ενώ σε περίπτωση ισοβαθμίας, νικητής είναι εκείνος, ο οποίος έχει καταλάβει περισσότερες φορές την πρώτη θέση από τους δημοσιογράφους. Σε περίπτωση εκ νέου ισοβαθμίας, μετράνε οι δεύτερες και ακολούθως οι τρίτες θέσεις.