TikTok-ποίηση: Το φαινόμενο που πλέον κυριαρχεί στη ζωή μας και ο αντίκτυπός του

Το TikTok πολύ γρήγορα κατάφερε να γίνει «κομμάτι» της ζωής μας και να «κερδίσει» πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρήστες. Η εφαρμογή έφτασε περίπου μαζί με τον κορονοϊό και κατά τη διάρκεια των lockdown απέκτησε φανατικό κοινό.

Ωστόσο, χρόνια μετά, ο αντίκτυπος που έχει στη ζωή των χρηστών παραμένει αδιευκρίνιστος.

Οι επιπτώσεις της λεγόμενης «TikTok-ποίησης» παραμένει ελάχιστα κατανοητός, προειδοποιούν οι ειδικοί, επιτείνοντας τις ανησυχίες αναφορικά με το «αποτύπωμα» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στις συνήθειες και την ψυχική υγεία.

«Είναι ντροπιαστικό το γεγονός ότι γνωρίζουμε τόσο λίγα πράγματα για το TikTok και τα αποτελέσματά του» δήλωσε ο Philipp Lorenz-Spreen, ερευνητής στο Ινστιτούτο Max Planck του Βερολίνου για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη. «Η έρευνα συχνά υστερεί σε σχέση με τη βιομηχανία και αυτό είναι ένα παράδειγμα μιας περίπτωσης όπου αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μεγάλο πρόβλημα», πρόσθεσε ο ίδιος.

Η έλλειψη κατανόησης του τρόπου με τον οποίο το TikTok επηρεάζει τους χρήστες είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, δεδομένης της δημοτικότητας της εφαρμογής μεταξύ των νέων, τονίζουν οι ειδικοί. Η γενιά Z, γνωστή πλέον και ως «η γενιά του TikTok», προτιμά την πλατφόρμα από άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μάλιστα, σχεδόν έξι στους 10 εφήβους να είναι καθημερινοί χρήστες.

«Οφείλουμε στους εαυτούς μας και στους χρήστες αυτών των πλατφορμών να κατανοήσουμε πώς μας αλλάζουν οι οθόνες που χρησιμοποιούμε και πώς τις χρησιμοποιούμε» δήλωσε ο Michael Rich, παιδίατρος στο νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης, που μελετά τον αντίκτυπο της τεχνολογίας στα παιδιά.

«Χρειαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες για να λάβουμε τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με το πώς θα βοηθήσουμε τους νεότερους να κατανοήσουν, πώς να τα χρησιμοποιούν με περίσκεψη και μυαλό - ή να μην τα χρησιμοποιούν καθόλου» συμπλήρωσε ο ίδιος.

Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί το TikTok

Οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις των social media είναι ένα πρόβλημα το οποίο εντείνεται με το πέρασμα των ετών. Το 2021, για παράδειγμα, έρευνα έδειξε τον τεράστιο αντίκτυπο που έχει το Instagram στην ψυχική υγεία των εφήβων χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των αυξημένων ποσοστών διατροφικών διαταραχών μεταξύ των νεαρών κοριτσιών.

Αλλά και το TikTok έχει, παρόμοιο, επιβλαβές περιεχόμενο και οι ειδικοί προειδοποιούν πως μία σειρά από καινοτόμα χαρακτηριστικά της πλατφόρμας εγείρουν ιδιαίτερες ανησυχίες. Ειδικότερα, οι μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα feeds των χρηστών διαμορφώνονται ανάλογα με τις εκάστοτε προτιμήσεις -και όχι κατά χρονολογική σειρά- τότε ο αλγόριθμος εμφανίζει συχνά πιο ακραίο περιεχόμενο.

Άλλωστε, το μέσο έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για τα επικίνδυνα challenges που έχουν οδηγήσει μικρά παιδιά στον θάνατο.

Παράλληλα, φαίνεται να είναι «ταχύτερο, από οποιαδήποτε άλλη πλατφόρμα, στον εντοπισμό των ενδιαφερόντων», δήλωσε ο Marc Faddoul, συνδιευθυντής της Tracking Exposed, μιας οργάνωσης ψηφιακών δικαιωμάτων που ερευνά τον αλγόριθμο της πλατφόρμας.

Ο αλγόριθμος μπορεί να αναπαράγει υπάρχουσες ανισότητες, εντείνοντας τις ανησυχίες για την ψυχική υγεία των μειονοτικών ομάδων, καταγγέλλουν οι ερευνητές. Οι μαύροι TikTokers διαμαρτύρονται εδώ και καιρό ότι το περιεχόμενό τους το «ρίχνει» ο αλγόριθμος.

Το 2019 η εταιρεία παραδέχτηκε ότι λογόκρινε βίντεο από χρήστες που είναι άτομα με αναπηρία, υπέρβαρα ή μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σε μια λανθασμένη προσπάθεια να πατάξει τον εκφοβισμό.