Η τεχνητή νοημοσύνη σίγουρα θα «κλέψει» θέσεις εργασίας αλλά κάποιοι δεν κινδυνεύουν... ακόμα! Ποια επαγγέλματα είναι «οχυρωμένα»

Εν μέσω της συζήτησης για την αντικατάσταση εργαζομένων από την τεχνητή νοημοσύνη, οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν ορισμένες θέσεις εργασίας που δεν θα αναλάβουν οι υπολογιστές -τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα.

Από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης, υπήρχαν απειλές ότι τα νέα μηχανήματα -από τους μηχανοκίνητους αργαλειούς μέχρι τα μικροτσίπ- θα σφετερίζονταν τις ανθρώπινες θέσεις εργασίας. Ως επί το πλείστον, οι άνθρωποι έχουν επικρατήσει. Τώρα, λένε ορισμένοι ειδικοί, με την πανταχού παρούσα τεχνητή νοημοσύνη στον ορίζοντα, η απειλή γίνεται αισθητή: τα ρομπότ πραγματικά θα πάρουν κάποιες δουλειές!

Μια έκθεση της Goldman Sachs τον Μάρτιο του 2023 εκτιμούσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη που είναι ικανή να παράγει περιεχόμενο θα μπορούσε να κάνει το ένα τέταρτο όλων των εργασιών που σήμερα κάνουν οι άνθρωποι. Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ, σημειώνει περαιτέρω η έκθεση, 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να χαθούν από την αυτοματοποίηση. Και αυτό θα μπορούσε να είναι τρομερό, λέει ο Martin Ford, συγγραφέας του βιβλίου Rule of the Robots: How Artificial Intelligence Will Transform Everything.

Ευτυχώς, δεν είναι μόνο άσχημα νέα. Οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν, αλλά με μια επιφύλαξη: υπάρχουν ακόμη πράγματα για τα οποία η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ικανή -εργασίες που απαιτούν σαφώς ανθρώπινες ιδιότητες, όπως η συναισθηματική νοημοσύνη και η σκέψη «έξω από το κουτί». Άρα, η μετάβαση σε ρόλους που εστιάζουν σε αυτές τις δεξιότητες θα μπορούσε να βοηθήσει να μειωθούν οι πιθανότητες αντικατάστασης.

Οι τρεις «θωρακισμένοι» εργασιακοί χώροι

«Νομίζω ότι υπάρχουν γενικά τρεις κατηγορίες που θα είναι σχετικά προστατευμένες στο ορατό μέλλον», λέει ο Ford. «Η πρώτη θα ήταν οι θέσεις εργασίας που είναι πραγματικά δημιουργικές: δεν κάνεις τυποποιημένες εργασίες ή απλά αναδιατάσσεις πράγματα, αλλά πραγματικά σκέφτεσαι νέες ιδέες και χτίζεις κάτι καινούργιο».

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλες οι θέσεις εργασίας που θεωρούνται «δημιουργικές» είναι ασφαλείς. Βασικοί αλγόριθμοι μπορούν να κατευθύνουν ένα ρομπότ να αναλύσει εκατομμύρια εικόνες, επιτρέποντας στην τεχνητή νοημοσύνη να αποκτήσει άμεσα αισθητική. Αλλά υπάρχει κάποια ασφάλεια σε άλλα είδη δημιουργικότητας, λέει ο Ford: «στην επιστήμη, την ιατρική και τη νομική... Άνθρωποι των οποίων η δουλειά είναι να επινοούν μια νέα νομική στρατηγική ή επιχειρηματική στρατηγική. Νομίζω ότι εκεί θα συνεχίσει να υπάρχει θέση για τους ανθρώπους».

Η δεύτερη προστατευμένη κατηγορία, συνεχίζει, είναι οι θέσεις εργασίας που απαιτούν εξελιγμένες διαπροσωπικές σχέσεις, όπως γράφει το BBC. Αναφέρει τους νοσηλευτές, τους συμβούλους επιχειρήσεων και τους ερευνητικούς δημοσιογράφους. Πρόκειται για δουλειές, λέει, «όπου χρειάζεται πολύ βαθιά κατανόηση των ανθρώπων. Νομίζω ότι θα περάσει πολύς καιρός προτού η τεχνητή νοημοσύνη αποκτήσει την ικανότητα να αλληλεπιδρά με τρόπους που πραγματικά δημιουργούν σχέσεις».

Η τρίτη ασφαλής ζώνη, λέει ο Ford, «είναι οι θέσεις εργασίας που απαιτούν πραγματικά μεγάλη κινητικότητα και επιδεξιότητα και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων σε απρόβλεπτα περιβάλλοντα». Πολλές θέσεις εργασίας -όπως οι ηλεκτρολόγοι, οι υδραυλικοί και άλλα παρόμοια επαγγέλματα- εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία.

«Είναι τα είδη των θέσεων εργασίας όπου αντιμετωπίζεις συνεχώς νέες καταστάσεις», προσθέτει. «Είναι ίσως οι πιο δύσκολες δουλειές για να αυτοματοποιηθούν. Για να αυτοματοποιήσετε τέτοιες δουλειές, θα χρειαζόσασταν ένα ρομπότ επιστημονικής φαντασίας. Θα χρειαζόσασταν τον C-3PO του Star Wars»!

Οι διαπροσωπικές σχέσεις δεν αντικαθιστώνται

Ενώ οι άνθρωποι θα παραμείνουν πιθανότατα σε θέσεις εργασίας που εμπίπτουν σε αυτές τις κατηγορίες, αυτό δεν σημαίνει ότι τα επαγγέλματα αυτά είναι εντελώς θωρακισμένα από την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης. Στην πραγματικότητα, λέει η Joanne Song McLaughlin, αναπληρώτρια καθηγήτρια οικονομικών της εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο των ΗΠΑ, οι περισσότερες θέσεις εργασίας, ανεξαρτήτως κλάδου, έχουν πτυχές που είναι πιθανό να αυτοματοποιηθούν από την τεχνολογία.

«Σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχει άμεση απειλή για τις θέσεις εργασίας», λέει η ίδια, «αλλά τα καθήκοντα θα αλλάξουν». Οι ανθρώπινες θέσεις εργασίας θα επικεντρωθούν περισσότερο στις διαπροσωπικές δεξιότητες, συνεχίζει η Song McLaughlin.

«Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι, για παράδειγμα, η τεχνητή νοημοσύνη θα ανιχνεύει καρκίνους πολύ καλύτερα από ό,τι θα μπορούσαν οι άνθρωποι. Στο μέλλον, υποθέτω ότι οι γιατροί θα χρησιμοποιούν αυτή τη νέα τεχνολογία. Αλλά δεν νομίζω ότι θα αντικατασταθεί ολόκληρος ο ρόλος του γιατρού», προσθέτει.

Ενώ ένα ρομπότ μπορεί φαινομενικά να κάνει καλύτερη δουλειά στην ανεύρεση του καρκίνου, λέει, οι περισσότεροι άνθρωποι θα εξακολουθούν να θέλουν έναν γιατρό -ένα πραγματικό πρόσωπο- να είναι αυτός που θα τους το πει. Αυτό ισχύει για όλες σχεδόν τις δουλειές, προσθέτει, και έτσι η ανάπτυξη αυτών των καθαρά ανθρώπινων δεξιοτήτων θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να μάθουν να κάνουν τη δουλειά τους παράλληλα με την τεχνητή νοημοσύνη.

«Νομίζω ότι είναι έξυπνο να σκεφτόμαστε πραγματικά, "ποια πράγματα στη δουλειά μου θα πρέπει να αντικατασταθούν ή να γίνουν καλύτερα από υπολογιστή ή τεχνητή νοημοσύνη;". Και ποιες είναι οι δικές μου πρόσθετες δεξιότητες;"». Αναφέρεται στους ταμίες των τραπεζών, οι οποίοι κάποτε έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικοί στην καταμέτρηση των χρημάτων. Τώρα, αυτή η εργασία έχει αυτοματοποιηθεί -αλλά υπάρχει ακόμα θέση για τον ταμία.

«Η διαδικασία της καταμέτρησης των χρημάτων έγινε αχρείαστη εξαιτίας μιας μηχανής», λέει. «Αλλά τώρα, οι ταμίες επικεντρώνονται περισσότερο στη δημιουργία επαφών με τους πελάτες και στην παρουσίαση νέων προϊόντων. Η κοινωνική δεξιότητα έχει γίνει πιο σημαντική».

Είναι σημαντικό να επισημάνουμε, λέει η Ford, ότι μια προηγμένη εκπαίδευση ή μια υψηλόμισθη θέση δεν αποτελεί άμυνα κατά της επικράτησης της τεχνητής νοημοσύνης. «Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι το άτομο σε μια θέση εργασίας λευκού κολάρου είναι ψηλότερα στην τροφική αλυσίδα από κάποιον που οδηγεί αυτοκίνητο για να ζήσει», λέει.

«Αλλά το μέλλον του λευκού κολάρου απειλείται περισσότερο από αυτόν που είναι οδηγός της Uber, επειδή δεν έχουμε ακόμη αυτοκινούμενα αυτοκίνητα, αλλά η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί σίγουρα να γράφει εκθέσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, οι πιο μορφωμένοι εργαζόμενοι θα απειληθούν περισσότερο από ό,τι στη συνέχεια οι λιγότερο μορφωμένοι εργαζόμενοι. Σκεφτείτε το άτομο που εργάζεται στην καθαριότητα δωματίων ξενοδοχείων - είναι πραγματικά δύσκολο να αυτοματοποιηθεί αυτή η δουλειά».

Εν ολίγοις, η αναζήτηση ρόλων σε δυναμικά, μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα που περιλαμβάνουν απρόβλεπτα καθήκοντα είναι ένας καλός τρόπος για να αποφύγετε την απώλεια θέσεων εργασίας λόγω της τεχνητής νοημοσύνης. Τουλάχιστον, για λίγο καιρό...