Προβληματισμένοι οι επιστήμονες για τις μυστηριώδεις λάμψεις πριν τους σεισμούς: Οι μορφές τους και η αναφορά στην αρχαία Ελλάδα

Οι αναφορές για «σεισμικά φώτα», όπως αυτά που φαίνονται σε βίντεο που καταγράφηκαν πριν από τον σεισμό των 6,8 βαθμών της Παρασκευής στο Μαρόκο, προβληματίζουν τους επιστήμονες και χρονολογούνται αιώνες πριν, ακόμα και στην αρχαία Ελλάδα.

Αυτά τα ξεσπάσματα φωτεινού, χορευτικού φωτός σε διάφορα χρώματα έχουν από καιρό προβληματίσει τους επιστήμονες και δεν υπάρχει ακόμη ομοφωνία σχετικά με το τι τα προκαλεί, αλλά είναι «σίγουρα αληθινά», δήλωσε ο John Derr, συνταξιούχος γεωφυσικός που εργαζόταν στο Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ.  Έχει συνυπογράψει αρκετές επιστημονικές εργασίες σχετικά με τα φώτα σεισμών, ή EQL.

Είπε ότι το πρόσφατο βίντεο από το Μαρόκο που μοιράστηκε στο διαδίκτυο έμοιαζε με τα σεισμικά φώτα που κατέγραψαν οι κάμερες ασφαλείας κατά τη διάρκεια ενός σεισμού του 2007 στο Πίσκο του Περού.

Τα «σεισμικά φώτα» παίρνουν διάφορες μορφές

Τα φώτα των σεισμών μπορούν να πάρουν διάφορες μορφές, σύμφωνα με ένα κεφάλαιο για το φαινόμενο που συνυπογράφει ο Derr και δημοσιεύεται στην έκδοση 2019 της εγκυκλοπαίδειας της γεωφυσικής της στερεάς γης (Encyclopedia of Solid Earth Geophysics).

Μερικές φορές, τα φώτα μπορεί να φαίνονται παρόμοια με τις συνηθισμένες αστραπές ή μπορεί να είναι σαν μια φωτεινή ζώνη στην ατμόσφαιρα που μοιάζει με το βόρειο σέλας. Άλλες φορές μοιάζουν με λαμπερές σφαίρες που αιωρούνται στον αέρα. Μπορεί επίσης να μοιάζουν με μικρές φλόγες που τρεμοπαίζουν ή σέρνονται κατά μήκος ή κοντά στο έδαφος ή με μεγαλύτερες φλόγες που αναδύονται από το έδαφος.

Ένα βίντεο που τραβήχτηκε στην Κίνα λίγο πριν από τον σεισμό του Sichuan το 2008 δείχνει φωτεινά σύννεφα να αιωρούνται στον ουρανό.

Για την καλύτερη κατανόηση των σεισμικών φώτων, ο Derr και οι συνάδελφοί του συγκέντρωσαν πληροφορίες για 65 αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς σεισμούς που σχετίζονται με αξιόπιστες αναφορές σεισμικών φώτων που χρονολογούνται από το 1600. Μοιράστηκαν το έργο τους σε μια εργασία του 2014 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Seismological Research Letters.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι περίπου το 80% των περιστατικών EQL που μελετήθηκαν παρατηρήθηκαν για σεισμούς με μεγέθη μεγαλύτερα από 5,0 Ρίχτερ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το φαινόμενο παρατηρήθηκε λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια του σεισμικού γεγονότος και ήταν ορατό σε απόσταση έως και 600 χιλιόμετρα (372,8 μίλια) από το επίκεντρο του σεισμού.

Οι σεισμοί, ιδιαίτερα οι ισχυροί, είναι πιο πιθανό να συμβούν κατά μήκος ή κοντά στις περιοχές όπου συναντώνται οι τεκτονικές πλάκες. Ωστόσο, η μελέτη του 2014 διαπίστωσε ότι η συντριπτική πλειονότητα των σεισμών που συνδέονται με φωτεινά φαινόμενα συνέβησαν εντός των τεκτονικών πλακών και όχι στα σύνορά τους.

Επιπλέον, οι φωτεινοί σεισμοί ήταν πιο πιθανό να συμβούν σε ή κοντά σε ρηξιγενείς κοιλάδες, μέρη όπου - κάποια στιγμή στο παρελθόν - ο φλοιός της Γης είχε διαχωριστεί, δημιουργώντας μια επιμήκη πεδινή περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο υψηλότερα μπλοκ γης.

Πιθανές αιτίες των σεισμικών φώτων

Ο Friedemann Freund, συνεργάτης του Derr και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Χοσέ και πρώην ερευνητής στο Ερευνητικό Κέντρο Ames της NASA, έχει καταλήξει σε μια θεωρία για τα φώτα των σεισμών.

Ο Freund εξήγησε ότι όταν ορισμένα ελαττώματα ή προσμίξεις στους κρυστάλλους των πετρωμάτων υποβάλλονται σε μηχανική καταπόνηση - όπως κατά τη συσσώρευση τεκτονικών τάσεων πριν ή κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου σεισμού - διαλύονται αμέσως και παράγουν ηλεκτρισμό.

Το πέτρωμα είναι ένας μονωτής που, όταν καταπονηθεί μηχανικά, μετατρέπεται σε ημιαγωγό, είπε.

«Πριν από τους σεισμούς, τεράστιοι όγκοι πετρωμάτων - εκατοντάδες χιλιάδες κυβικά χιλιόμετρα πετρωμάτων στον φλοιό της Γης - καταπονούνται και οι πιέσεις προκαλούν μετατόπιση των κόκκων, των ορυκτών κόκκων σε σχέση (μεταξύ τους)», πρόσθεσε σε συνέντευξή του μέσω βιντεοκλήσης.

«Είναι σαν να ενεργοποιούμε μια μπαταρία, δημιουργώντας ηλεκτρικά φορτία που μπορούν να ρέουν από τα καταπονημένα πετρώματα προς και μέσα από τα μη καταπονημένα πετρώματα. Τα φορτία ταξιδεύουν γρήγορα, με ταχύτητα έως και περίπου 200 μέτρα ανά δευτερόλεπτο», εξήγησε σε άρθρο του στο The Conversation το 2014.

Άλλες θεωρίες σχετικά με το τι προκαλεί τα φώτα των σεισμών περιλαμβάνουν τον στατικό ηλεκτρισμό που παράγεται από τη θραύση των πετρωμάτων και την εκπομπή ραδονίου, μεταξύ πολλών άλλων.

Προς το παρόν δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των σεισμολόγων σχετικά με τον μηχανισμό που προκαλεί τα σεισμικά φώτα και οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμη να ξεκλειδώσουν τα μυστήρια αυτών των εκρήξεων.

Ο Freund ελπίζει ότι μια μέρα θα είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν τα σεισμικά φώτα ή το ηλεκτρικό φορτίο που τα προκαλεί, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, για να βοηθήσουν στην πρόβλεψη της προσέγγισης ενός μεγάλου σεισμού.