33 φορές το μέγεθος του Ήλιου! Εντοπίστηκε κοντά στη Γη η μεγαλύτερη αστρική μαύρη τρύπα του Γαλαξία

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν μια τεράστια μαύρη τρύπα η οποία σχηματίστηκε μετά την έκρηξη ενός άστρου σε απόσταση μόλις 2.000 ετών φωτός από τη Γη.

Η BH3 είναι η πιο ογκώδης αστρική μαύρη τρύπα που έχει βρεθεί στον Γαλαξία μας και αποκαλύφθηκε στους ερευνητές μέσω της ισχυρής έλξης που ασκεί σε ένα συνοδό αστέρι που περιφέρεται γύρω από το αντικείμενο στον αστερισμό του Aquila, τον Αετό.

Η τυχαία ανακάλυψη είναι τόσο σημαντική που οι επιστήμονες έδωσαν στη δημοσιότητα λεπτομέρειες για το αντικείμενο νωρίτερα από το προγραμματισμένο, ώστε να μπορέσουν άλλοι αστρονόμοι να πραγματοποιήσουν περαιτέρω παρατηρήσεις το συντομότερο δυνατό.

«Είναι μια μεγάλη έκπληξη», δήλωσε ο Δρ Pasquale Panuzzo, αστρονόμος και μέλος της συνεργασίας Gaia στο Observatoire de Paris. «Είναι η πιο ογκώδης αστρικής προέλευσης μαύρη τρύπα στον Γαλαξία μας και η δεύτερη πλησιέστερη που έχει ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής».

Πώς σχηματίζονται οι αστρικές μαύρες τρύπες

Οι αστρικές μαύρες τρύπες σχηματίζονται όταν μαζικά αστέρια καταρρέουν στο τέλος της ζωής τους. Έχουν βρεθεί δεκάδες στον Γαλαξία μας, οι περισσότερες με βάρος περίπου 10 φορές μεγαλύτερο από τη μάζα του ήλιου.

Η πιο εντυπωσιακή μαύρη τρύπα στον Γαλαξία μας, ο Τοξότης Α, έχει τη συνολική μάζα πολλών εκατομμυρίων ήλιων. Παραμονεύει στην καρδιά του γαλαξία και σχηματίστηκε όχι από ένα εκρηκτικό αστέρι αλλά από την κατάρρευση τεράστιων νεφών σκόνης και αερίων.

Πώς ανακαλύφθηκε η μαύρη τρύπα

Όπως μεταδίδει ο Guardian, οι ερευνητές εντόπισαν το BH3 στον τελευταίο θησαυρό δεδομένων που συγκέντρωσε η αποστολή Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Το διαστημικό τηλεσκόπιο εκτοξεύτηκε το 2013 με στόχο τη σύνταξη ενός τρισδιάστατου χάρτη ενός δισεκατομμυρίου άστρων.

Καθώς οι ερευνητές εξέταζαν τις παρατηρήσεις του Gaia, παρατήρησαν μια ευδιάκριτη ταλάντωση σε ένα από τα άστρα στην Aquila, έναν αστερισμό που είναι ορατός στον καλοκαιρινό ουρανό στο βόρειο ημισφαίριο. Η κίνηση υποδήλωνε ότι το αστέρι έλκεται από μια μαύρη τρύπα 33 φορές μεγαλύτερης μάζας από τον ήλιο.

Περαιτέρω παρατηρήσεις από το πολύ μεγάλο τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου στην έρημο Ατακάμα της Χιλής επιβεβαίωσαν τη μάζα του BH3 και την τροχιά του άστρου, η οποία περιστρέφεται γύρω από τη μαύρη τρύπα μία φορά κάθε 11,6 χρόνια. «Μόνο η κεντρική μαύρη τρύπα στον Γαλαξία μας είναι πιο μεγάλης μάζας από αυτή», δήλωσε ο Panuzzo.

Η σημασία της σπουδαίας ανακάλυψης

Αν και η BH3 είναι πιο ογκώδης από άλλες αστρικές μαύρες τρύπες στον Γαλαξία μας, είναι παρόμοια με κάποιες από αυτές που αποκαλύπτονται από τα βαρυτικά κύματα, ή κυματισμούς στον χωροχρόνο, τα οποία δημιουργούνται όταν συγκρούονται μαύρες τρύπες σε μακρινούς γαλαξίες.

«Έχουμε δει μαύρες τρύπες αυτής της μάζας μόνο με βαρυτικά κύματα σε μακρινούς γαλαξίες», δήλωσε ο Panuzzo. «Αυτό κάνει τη σύνδεση μεταξύ των αστρικών μαύρων τρυπών που βλέπουμε στον γαλαξία μας και αυτών των ανακαλύψεων των βαρυτικών κυμάτων». Οι λεπτομέρειες δημοσιεύονται στην επιθεώρηση Astronomy and Astrophysics.

Μπορεί να υπάρχουν 100 εκατομμύρια αστρικές μαύρες τρύπες στον Γαλαξία μας, αλλά παρά την τεράστια μάζα τους και τις ισχυρές δυνάμεις που δημιουργούν, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν. «Οι περισσότερες από αυτές δεν έχουν ένα αστέρι σε τροχιά γύρω τους, οπότε είναι σχεδόν αόρατες για εμάς», δήλωσε ο Panuzzo.

Οι μετρήσεις του συνοδού άστρου της BH3 δεν βρήκαν κανένα σημάδι ότι είχε μολυνθεί από υλικό που εκτοξεύτηκε από την αστρική έκρηξη που σχημάτισε τη μαύρη τρύπα. Το εύρημα υποδηλώνει ότι η μαύρη τρύπα σχηματίστηκε πολύ πριν παγιδεύσει το συνοδό άστρο στο ισχυρό βαρυτικό της πεδίο.

Η επόμενη δόση των δεδομένων του Gaia αναμένεται να δημοσιευθεί το νωρίτερο στα τέλη του 2025, αλλά η σημασία της ανακάλυψης οδήγησε τη διεθνή ομάδα να δώσει νωρίτερα στη δημοσιότητα τα στοιχεία της BH3, ώστε οι αστρονόμοι να μπορούν να τη μελετήσουν άμεσα.