Σε λίγες ώρες η «παγκόσμια» επιστημονική ανακοίνωση για τη μαύρη τρύπα

Με ενδιαφέρον αναμένει η επιστημονική κοινότητα αλλά και η κοινή γνώμη την ανακοίνωση της NASA που θα γίνει στις 4 το μεσημέρι ώρα Ελλάδας. Επιστήμονες σε ταυτόχρονες συνεντεύξεις Τύπου σε έξι μεγάλες πόλεις πρόκειται να μιλήσουν για ένα επίτευγμα που θα γράψει ιστορία χωρίς να έχει γίνει επισήμως γνωστό τι ακριβώς αφορά. Το γεγονός ότι η όλη διαδικασία διοργανώνεται από στελέχη του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών των ΗΠΑ (NSF) και του διεθνούς τηλεσκοπίου Event Horizon Telescope (EHT) υποδεικνύει ότι η ανακοίνωση θα αφορά μια ανακάλυψη στον κόσμο του Διαστήματος.

Όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι θα ανακοινωθεί ότι κατέστη εφικτή για πρώτη φορά η απευθείας παρατήρηση και καταγραφή εικόνων από μια μαύρη τρύπα, πιθανότατα από αυτή που βρίσκεται στο κέντρο του γαλαξία μας. Επίκεντρο των ανακοινώσεων θα είναι η Ουάσιγκτον όπου την ανακοίνωση θα κάνουν οι διευθυντές του ΕΗΤ Σέφερντ Ντόουλμαν και του NSF Φρανς Κόρντοβα.

Ταυτόχρονες συνεντεύξεις τύπου θα πραγματοποιηθούν στις Βρυξέλλες, στη Σαγκάη, στην Ταϊπέι, στο Σαντιάγο της Χιλής και στο Τόκιο. Στην παρουσίαση στην έδρα της ΕΕ -η οποία έχει συμβάλει στη χρηματοδότηση της σχετικής έρευνας- θα συμμετέχουν ο Ευρωπαίος επίτροπος για την Έρευνα-Επιστήμη-Καινοτομία Κάρλος Μοέδας και επιστήμονες, ενώ στη Χιλή θα συμμετέχουν οι διευθυντές του μεγάλου τηλεσκοπίου ALMA και του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO).

Μέχρι σήμερα η ύπαρξη των μαύρων οπών τεκμαίρεται έμμεσα από τις επιδράσεις που ασκούν στο περιβάλλον τους, αλλά ποτέ κανείς δεν έχει «δει» μια μαύρη τρύπα ή μάλλον τι υπάρχει γύρω από μια μαύρη τρύπα.

To τηλεσκόπιο

Το τηλεσκόπιο ΕΗΤ αποτελείται από ένα ευρύ δίκτυο διάσπαρτων τηλεσκοπίων σε διάφορα μέρη του κόσμου, δημιουργώντας -μέσω διασύνδεσης τους- ένα τεράστιο εικονικό τηλεσκόπιο με μέγεθος σχεδόν όσο η Γη. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργείται αρκετή δυνατότητα μεγέθυνσης, ώστε να απεικονισθεί η περιοχή γύρω από μια μαύρη τρύπα, ιδίως του λεγόμενου «ορίζοντα γεγονότων», δηλαδή της «περιμέτρου» πέρα από την οποία τίποτε δεν μπορεί να δραπετεύσει, ούτε το φως (γι' αυτό, άλλωστε, μια μαύρη τρύπα λέγεται...μαύρη). Είναι συνεπώς προφανές ότι είναι αδύνατο να φωτογραφηθεί το εσωτερικό μιας μαύρης τρύπας, αφού δεν βγαίνουν φωτόνια από εκεί.

Μέχρι τώρα το τηλεσκόπιο ΕΗΤ έχει στρέψει την προσοχή του σε δύο μαύρες τρύπες, οι οποίες έχουν τους μεγαλύτερους «ορίζοντες γεγονότων», όπως φαίνονται από τη Γη: στην κεντρική μαύρη τρύπα του γαλαξία μας (γνωστή και ως «Τοξότης Α*») και στην ακόμη μεγαλύτερη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γιγάντιου γαλαξία Μ87. Κατά πάσα πιθανότητα η ανακοίνωση θα αφορά μια από αυτές τις δύο μαύρες τρύπες (ή και τις δύο!).

Ο Τοξότης Α*

Στο κέντρο του γαλαξία μας στον αστερισμό του Τοξότη κοντά στα σύνορα με τον αστερισμό του Σκορπιού βρίσκεται μια μελανή οπή με μάζα περίπου όσο τέσσερα εκατ. άστρα σαν τον Ηλιο. Ο Τοξότης Α* όπως ονομάστηκε η μαύρη τρύπα του γαλαξία μας παρουσιάζει μικρή δραστηριότητα και οι επιστήμονες προσπαθούν τα τελευταία χρόνια με τα ισχυρά επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια να ανακαλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για αυτήν.

Το πιο ενδιαφέρον εύρημα που έχει προκύψει από αυτές τις παρατηρήσεις είναι ότι ο Τοξότης Α* αποτελεί το κέντρο ενός τεράστιου σμήνους μικρομεσαίων μελανών οπών που βρίσκονται γύρω από αυτόν. Ο αριθμός τους εκτιμάται από μερικές εκατοντάδες ως μερικές χιλιάδες. Η ύπαρξη τους δημιουργεί νέα δεδομένα στην παρατήρηση και μελέτη του Τοξότη Α* αλλά και ολόκληρης της περιοχής αφού οι αλληλεπιδράσεις ενός τόσο μεγάλου αριθμού μελανών οπών είναι βέβαιο ότι θα προκαλεί διαφόρων ειδών κοσμικά φαινόμενα.