Πώς οι διαδικτυακοί κολοσσοί κάνουν χρήση των προσωπικών δεδοµένων

Του Αχιλλέα Μπούκη*

Εχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς οι εταιρείες του ∆ιαδικτύου χρησιµοποιούν τις πληροφορίες που έχουν για τον καθέναν από εµάς; Αν όχι, ίσως θα έπρεπε.

Τα τελευταία χρόνια οι εταιρείες-κολοσσοί της τεχνολογίας καταγράφουν εκτεταµένα τη διαδικτυακή παρουσία των εκατοµµυρίων χρηστών τους. Οι εταιρείες αυτές συχνά σκανάρουν το περιεχόµενο των emails που στέλνει κανείς (βλέπε Gmail), αναλύουν τα γραπτά µηνύµατα µεταξύ χρηστών (βλ. Facebook chat) και χρησιµοποιούν συστήµατα αναγνώρισης προσώπου στις φωτογραφίες ώστε να δηµιουργούν εξατοµικευµένα ψυχογραφικά προφίλ για τους χρήστες τους.

Ο τεράστιος αυτός όγκος πληροφοριών σε επίπεδο ατόµου καλύπτει σχεδόν ολόκληρο το φάσµα της κοινωνικής και προσωπικής µας ζωής σε βάθος χρόνου. Χρησιµοποιώντας εφαρµογές τεχνητής νοηµοσύνης, οι πλατφόρµες αυτές µπορούν να προβλέψουν µε σχετικά µεγάλη ακρίβεια το φύλο ενός ατόµου, τις σεξουαλικές του προτιµήσεις, τις πολιτικές του πεποιθήσεις, ακόµη και την κατάσταση της υγείας του. Βασιζόµενοι σε δεδοµένα από το Facebook, αλγόριθµοι µπορούν να αξιολογήσουν µε µεγάλη ακρίβεια την προσωπικότητα ενός ατόµου.

Τα δεδομένα;, όµως, αυτά δεν χρησιµοποιούνται µόνο για σκοπούς µάρκετινγκ. Οι εταιρείες αυτές αποκοµίζουν ακόµη µεγαλύτερα οικονοµικά οφέλη δίνοντας πρόσβαση στα προσωπικά δεδοµένα των πελατών τους σε τρίτους. Ενα πρόσφατο τέτοιο παράδειγµα είναι η περίπτωση της Cambridge Analytica, που απέκτησε παράνοµα πρόσβαση σε δεδοµένα εκατοµµυρίων χρηστών από το Facebook, µε σκοπό να προωθήσει την εκστρατεία εκλογής ενός υποψήφιου προέδρου των ΗΠΑ.

Ως αποτέλεσμα αυτού, ένας νέος τύπος εταιρειών έχει αναδυθεί, οι λεγόµενοι data brokers, οι οποίες λειτουργούν ως µεσάζοντες και συλλέγουν συστηµατικά δευτερογενή δεδοµένα για τους χρήστες σε παγκόσµιο επίπεδο. Οι εταιρείες αυτές συνδυάζουν τις πληροφορίες από τις διάφορες πηγές, δηµιουργώντας µοναδικά προφίλ για κάθε χρήστη, τα οποία διαθέτουν σε τρίτους προς χρήση.

Ένας ενδιαφέρων τρόπος για να αποκτούν εύκολα πρόσβαση σε δεδοµένα χρηστών είναι µέσω κουίζ προσωπικότητας στα κοινωνικά δίκτυα, στα οποία οι χρήστες είναι λιγότερο διστακτικοί στο να παράσχουν τα προσωπικά τους δεδοµένα. Για παράδειγµα, οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών υγείας χρησιµοποιούν συχνά τέτοια δευτερογενή δεδοµένα και χρεώνουν διαφορετικά τα προγράµµατα υγείας που προσφέρουν στους πελάτες τους ανάλογα µε τις πιθανότητες που έχει κάποιος να χρειαστεί ιατρική περίθαλψη. Παροµοίως, οι ασφαλιστικές εταιρείες χρησιµοποιούν δευτερογενή δεδοµένα, τιµολογώντας διαφορετικά κάθε νέο πελάτη ανάλογα µε το ρίσκο που προκύπτει βάσει του ιστορικού και του διαδικτυακού προφίλ του.

Καθώς το µέγεθος της αγοράς δευτερογενών δεδοµένων µεταξύ των εταιρειών υπολογίζεται στα 200 δισ. δολάρια ετησίως, οι εταιρείες αυτές αποκοµίζουν τεράστια οικονοµικά οφέλη από τη χρήση των προσωπικών δεδοµένων των χρηστών, χωρίς σχεδόν κανένα όφελος για τους ίδιους τους χρήστες. Πόσο διατεθειµένοι είσαστε εσείς να µοιραστείτε κάποια από τα προσωπικά σας δεδοµένα έναντι πληρωµής ή αµοιβής, και ποιον θα εµπιστευόσασταν για κάτι τέτοιο;

* Λέκτορας στο Πανεπιστήµιο του Sussex, Ηνωµένο Βασίλειο