Facebook: Το σκάνδαλο μαζικής χειραγώγησης που οδήγησε στο πρόστιμο των $5 δισ.

Πρόστιμο-ρεκόρ ύψους 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων επέβαλε στο Facebook, στο πλαίσιο διακανονισµού, η αρµόδια Οµοσπονδιακή Επιτροπή Εµπορίου των ΗΠΑ (Federal Trade Commission), σχετικά με την υπόθεση της Cambridge Analytica και τις πρακτικές που ακολούθησε η εταιρεία, αφήνοντας απροστάτευτα τα προσωπικά δεδομένα δεκάδων εκατομμυρίων χρηστών της. 

H Επιτροπή με 3 ψήφους υπέρ και 2 κατά τάχθηκε υπέρ της υιοθέτησης του διακανονισμού, για την οποία απαιτείται δικαστική έγκριση, παρόλο που οι Δημοκρατικοί υποστήριξαν ότι ο διακανονισμός δεν ήταν ευρύς και δεν επέβαλε ένα αρκετά υψηλό πρόστιμο. «Παρά τις επανειλημμένες δεσμεύσεις στα δισεκατομμύρια χρηστών της σε όλο τον κόσμο ότι θα μπορούσαν να ελέγχουν το πώς μοιράζονται οι προσωπικές τους πληροφορίες, η Facebook υπονόμευσε τις επιλογές των καταναλωτών», ανέφερε σε ανακοίνωση ο πρόεδρος της FTC και Ρεπουμπλικάνος Τζο Σίμονς.

Βάσει του διακανονισμού, το συμβούλιο της Facebook θα συστήσει μια ανεξάρτητη επιτροπή προσωπικών δεδομένων που θα αφαιρεί τον «απεριόριστο έλεγχο από τον διευθύνοντα σύμβουλο της Facebook Μαρκ Ζάκεμπεργκ αναφορικά με τις αποφάσεις που επηρεάζουν την ιδιωτική ζωή των χρηστών».

Ο Τσόπρα καθώς και η επίσης Δημοκρατική και μέλος της επιτροπής Ρεμπέκα Σλότερ, που ήταν κατά του διακανονισμού, δήλωσαν ότι το πρόστιμο των 5 δισεκ. δολαρίων ίσως είναι χαμηλότερο από αυτό που θα έπρεπε να της επιβληθεί. 

Άλλωστε, όταν ξέσπασε το σκάνδαλο της Cambridge Analytica, στις 26 Ιουλίου 2018, η εταιρεία έχασε περισσότερα από 109 δισ.  μετά την ξαφνική κατάρρευση της μετοχής της κατά 18%. Ανάμεσά τους και 14,5 δισ. από την προσωπική περιουσία του Μαρκ Ζάκερμπεργκ. 

Το χρονικό της Cambridge Analytica

Η «μηχανή προπαγάνδας» της Cambridge Analytica ή για άλλους, ο πιο εξελιγμένος φορέας πολιτικής επικοινωνίας που δημιουργήθηκε ποτέ έχει προκαλέσει σωρεία αντιδράσεων και είναι υπό έρευνα αν έγινε κατάχρηση των δεδομένων άνω των 50 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook με σκοπό να επηρεάσει τις εκλογικές τους προτιμήσεις στις πρόσφατες αμερικανικές εκλογές για λογαριασμό του Ντόναλντ Τραμπ.

Πώς πήραν τα δεδομένα στα χέρια τους

Η Cambridge Analytica συνεργάστηκε με την Global Science Research (GSR), η οποία έστησε ένα κουίζ με ονομασία “thisiyourdigitallife” και το διαφήμισε ως “κοινωνικό πείραμα που χρησιμοποιούν ψυχολόγοι“.Περίπου 270.000 χρήστες ασχολήθηκαν με την εφαρμογή-κουίζ, η οποία έδωσε άμεσα πρόσβαση στην GSR (και κατ’ επέκτασιν στην Cambridge Analytica) σε πληροφορίες που αφορούσαν τον τόπο κατοικίας, τις λίστες με τους φίλους τους και τα likes που έχουν κάνει.
Πρόκειται για μια τεράστια παραβίαση των κανόνων που έχει θέσει η Facebook για τους developers. Οι χρήστες νόμιζαν ότι απλά έπαιρναν μέρος σε ένα κουίζ και χωρίς να το γνωρίζουν έδιναν πρόσβαση σε όλα αυτά τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για πολιτικούς σκοπούς.

Πώς οι 270.000 λογαριασμοί οδήγησαν στα 50 εκατομμύρια

Από τις λίστες των φίλων αυτών των 270.000 χρηστών, υπήρξε μια εκθετική αύξηση στα δεδομένα που έφτασαν στα χέρια της Cambridge Analytica με αποτέλεσμα να ξέρει κινήσεις, προτιμήσεις, ενδιαφέρονται για 50.000.000 λογαριασμούς.

Η δημοσιογραφική έρευνα

Για περισσότερο από έναν χρόνο, Observer και New York Times ερευνούσαν την εταιρεία ανάλυσης δεδομένων Cambridge Analytica για τον ύποπτο ρόλο της στην εκστρατεία υπέρ του Brexit και στις αμερικανικές εκλογές που οδήγησαν στην εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Στο επίκεντρο του ρεπορτάζ  βρισκόταν ένας νεαρός άνδρας, που λύνοντας τη σιωπή του βοήθησε στο να αποκαλυφθεί μία από τις μεγαλύτερες παραβιάσεις δεδομένων στο Facebook, σε ένα σκάνδαλο που έχει συγκλονίσει τα τελευταία 24ωρα τις ΗΠΑ και όχι μόνο.

Όπως αποκάλυψε στις δύο εφημερίδες ο Κρίστοφερ Γουάιλι, ένας 28χρονος Καναδός που εργαζόταν για λογαριασμό της Cambridge Analytica, ο ίδιος είχε συμβάλλει καίρια στην δημιουργία ενός ισχυρού προγράμματος λογισμικού, που αντλούσε δεδομένα από εκατομμύρια προφίλ Αμερικανών χρηστών. Αυτά τα δεδομένα στη συνέχεια χρησιμοποιούνταν από τα «αφεντικά» του – χωρίς τη συγκατάθεση των χρηστών – για να προβλέψουν και να επηρεάσουν τις επιλογές τους στην κάλπη.

Από το 2012 ο διδακτορικός φοιτητής Ψυχολογίας στο Cambridge, Μίκαελ Κοσίνσκι, ανέπτυσσε μία θεωρία με βάση την οποία μπορούσε να προβλέψει πολλές πτυχές της προσωπικότητας των ανθρώπων μέσα από τις σελίδες που επισκέπτονται στο Διαδίκτυο, όπως ο σεξουαλικός προσανατολισμός, οι πολιτικές αντιλήψεις, το χρώμα του δέρματος κλπ. Κάθε αγορά που κάνουμε με τις κάρτες μας, κάθε αναζήτηση που κάνουμε στο Google, κάθε κίνηση που κάνουμε όταν το κινητό μας είναι στην τσέπη μας, κάθε «like» είναι αποθηκευμένο.

Ο Μίκαελ Κοζίνσκι

Αυτήν τη μέθοδο, απέκτησε η SCL (Strategic Communications Laboratories), μητρική της Cambridge Analytica, η οποία δημιουργήθηκε το 2013 και κατόπιν ενεπλάκη στην καμπάνια υπέρ του Brexit και μετά στις αμερικανικές εκλογές. Όπως ανέφερε δημοσίευμα του Das Magazin το 2017, μέσω των συγκεκριμένων ψυχομετρικών μεθόδων και τεχνικών Big Data είναι δυνατή η διαμόρφωση προφίλ χρηστών με τέτοιο βαθμό ακριβείας, που καθίσταται δυνατή η μαζική αποστολή στοχευμένων, εξατομικευμένων μηνυμάτων με καταλυτικά αποτελέσματα. «Έχουμε κάνει το προφίλ της προσωπικότητας του κάθε ενηλίκου στις ΗΠΑ- 220 εκατομμύρια ανθρώπους» δηλώνει χαρακτηριστικά ο CEO της Cambridge Analytica, Αλεξάντερ Νιξ.

Η εταιρεία, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ενεπλάκη στις καμπάνιες του Τεντ Κρουζ και μετά του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ γίνεται λόγος για «dark posts», δηλαδή χορηγούμενα posts στο Facebook που μπορούσαν να βλέπουν μόνο χρήστες με συγκεκριμένα προφίλ. «Σχεδόν κάθε μήνυμα που έβγαλε ο Τραμπ ήταν data-driven» υποστηρίζει ο Νιξ. Όπως σημειώνεται στο ρεπορτάζ, και οι Δημοκρατικοί χρησιμοποίησαν παρόμοιες μεθόδους, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν πως βασίστηκαν σε ψυχομετρικά προφίλ.

Σύμφωνα με τον ίδιο τον Νιξ, η Cambridge Analytica αγοράζει προσωπικά δεδομένα από διαφορετικές πηγές, όπως τα υποθηκοφυλακεία, δεδομένα αυτοκινήτων, δεδομένα για ψώνια, κάρτες bonus, συνδρομές σε λέσχες, τι περιοδικά διαβάζεις, σε ποιες εκκλησίες πηγαίνεις. Κατόπιν, τα συνδυάζει με τους εκλογικούς καταλόγους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και online δεδομένα και προβλέπει ένα προφίλ προσωπικότητας που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις θεωρίες του Κοζίνσκι. Ψηφιακά ίχνη γίνονται ξαφνικά πραγματικοί άνθρωποι με φόβους, ανάγκες, ενδιαφέροντα και διευθύνσεις κατοικίας.

«Λίγο πολύ, κάθε μήνυμα που έλεγε ο Trump είχε βάση δεδομένα», θυμάται ο Alexander Nix. Την ημέρα που έγινε το τρίτο προεδρικό ντιμπέιτ μεταξύ Trump και Clinton, η ομάδα του Trump δοκίμασε 175.000 διαφορετικές παραλλαγές για τα επιχειρήματά του, προκειμένου να βρουν τις σωστές εκδοχές πάνω απ’όλα μέσω Facebook. Τα μηνύματα διέφεραν ως επί το πλείστον μόνο σε μικροσκοπικές λεπτομέρειες, προκειμένου να εστιάσουν τους αποδέκτες κατά τον βέλτιστο ψυχολογικό τρόπο: διαφορετικοί τίτλοι, χρώματα, λεζάντες, με φωτογραφία ή βίντεο. Αυτή η ακριβής προσαρμογή προσεγγίζει και τις μικρότερες ομάδες, μας εξήγησε σε συνέντευξη ο Nix. «Μπορούμε να απευθυνθούμε σε χωριά ή πολυκατοικίες με στοχευμένο τροπο. Ακόμα και σε άτομα». Σύμφωνα με τον Νιξ, η εταιρεία κέρδισε από τη συνεργασία της με τον Τραμπ, πάνω από 15 εκατομμύρια δολάρια.

Το σκάνδαλο οδήγησε στην παύση των δραστηριοτήτων της Cambridge Analytica.