Κορονοϊός: «Μάχη» μεταξύ τεχνολογίας και ιδιωτικότητας στην Ευρώπη

Κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη στρέφονται σε μέσα υψηλής τεχνολογίας για την παρακολούθηση της εξάπλωσης του κορονοϊού και την παρακολούθηση ατόμων που βρίσκονται σε καραντίνα. Είναι μια προσέγγιση η οποία, όπως σημειώνει το Reuters, επιδιώκει να αξιοποιήσει τα διδάγματα από την Ασία, αλλά δοκιμάζει -ταυτόχρονα- και τους κανόνες περί προστασίας της ιδιωτικότητας οι οποίοι ισχύουν στη Γηραιά ήπειρο.

Από τη μια άκρη της Ευρώπης στην άλλη, αναπτύσσονται εφαρμογές για να αναφέρουν οι πολίτες τα συμπτώματά τους σε γιατρούς και ερευνητές, για την παρακολούθηση της εξάπλωσης του ιού, τη δημιουργία σχετικών μοντέλων, αλλά και τη διασφάλιση της παραμονής στο σπίτι εκείνων που βρίσκονται σε καραντίνα. Ομως, σύμφωνα πάντα με το ίδιο δημοσίευμα, η πρόοδος δεν είναι ομαλή. Την ίδια στιγμή, οι υπέρμαχοι της ιδιωτικότητας προειδοποιούν πως κάπου εδώ μπαίνει θέμα για την ισορροπία μεταξύ των οφελών προς τη δημόσια υγεία και των προσωπικών δεδομένων, του GDPR.

Στην Πολωνία η κυβέρνηση έχει λανσάρει μια εφαρμογή, το Home Quarantine, για πολίτες που επέστρεψαν από το εξωτερικό από τις 15 Μαρτίου και μετά και έχουν τεθεί σε καραντίνα για δύο εβδομάδες. Για την εγγραφή αναρτώνται προσωπικά στοιχεία και μια φωτογραφία. Ακολούθως λαμβάνουν υπενθυμίσεις μέσω γραπτών μηνυμάτων, στις οποίες θα πρέπει να απαντούν μέσα σε 20 λεπτά ανεβάζοντας μια σέλφι, η οποία επιβεβαιώνεται μέσω αναγνώρισης προσώπου και το location stamp της συγκρίνεται με την καταχωρημένη διεύθυνση. Εδώ ακριβώς, η αρμόδια αρχή της Πολωνίας για θέματα ιδιωτικότητας, υπεύθυνη για την τήρηση του GDPR, ανέφερε πως δεν ζητήθηκε η άποψή της για το Home Quarantine, με εκπρόσωπό της να δηλώνει πως θα παρακολουθείται η χρήση του. Το Home Quarantine, πάντως, ακολουθεί το πρότυπο της προσέγγισης της Ταϊβάν, που έθεσε πρόσφατα σε λειτουργία έναν «ηλεκτρονικό φράχτη» για να παραμένουν στο σπίτι τους όσοι είναι σε καραντίνα.

Αντίστοιχα, στη Φινλανδία, η εφημερίδα Helsingin Sanomat και η Futurice είναι κοντά στο λανσάρισμα μίας υπηρεσίας για να αναφέρουν οι πολίτες τα αναπνευστικά τους συμπτώματα. Τα μόνα προσωπικά στοιχεία που υποβάλλονται είναι η ηλικία και ο ταχυδρομικός κώδικας. Η κυβέρνηση δεν έχει υποστηρίξει ακόμα -επίσημα- αυτή την πρωτοβουλία.

Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κυβερνήσεις περνούν έκτακτους νόμους για τη χρήση δεδομένων smartphones για ιχνηλάτηση επαφών και επιβολή καραντίνας - ακόμα κι αν δεν διαθέτουν, προς το πρόν, κατάλληλες τεχνολογίες. Η Σλοβακία πρότεινε προσωρινή νομοθεσία που θα επέτρεπε την παρακολούθηση των μετακινήσεων για τη διάρκεια της πανδημίας. Η Μαρία Κολίκοβα, υπουργός Δικαιοσύνης, είπε ότι αυτό αποτελεί μεγάλη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών, αν και θεωρεί πως το δικαίωμα στη ζωή είναι απόλυτο. Ο πρώην πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίκο έκανε λόγο για έναν «νόμο κατασκοπείας».

Στη Γερμανία, μια πρόταση του υπουργού Υγείας, Γενς Σπαν, για παρακολούθηση μεμονωμένων smartphones χωρίς δικαστική εντολή, μπλοκαρίστηκε από τους Σοσιαλδημοκράτες του κυβερνητικού συνασπισμού. Η υπουργός Δικαιοσύνης, Κριστίν Λάμπρεχτ -ανήκει στο SPD- έκανε λόγο για «εισβολή στα δικαιώματα των πολιτών». Επίσης ο επικεφαλής ιολόγος, Κριστιάν Ντρόστεν, είπε ότι η χρήση δεδομένων τοποθεσίας για ιχνηλάτηση, όπως στη Νότια Κορέα, θα έπρεπε και πάλι να υποστηρίζεται από καλά επανδρωμένες και εξοπλισμένες μονάδες υγειονομικών, ικανές να έρθουν σε επαφή με μεγάλους αριθμούς κρουσμάτων και να ιχνηλατήσουν άτομα που μπορεί να εκτέθηκαν.

Στην Ιταλία η κυβέρνηση έχει απευθυνθεί σε εταιρείες για να παρουσιάσουν σχετικές λύσεις, ενώ ο Οτάβιο Κριβάρο, επιστήμονας δεδομένων, ηγείται ενός κινήματος για την παροχή δεδομένων από τους πολίτες για τη χαρτογράφηση της πανδημίας.

Ειδικοί του χώρου σημειώνουν πως κάποια από αυτά τα προβλήματα έχουν ήδη λυθεί αλλού. Για παράδειγμα, η Σιγκαπούρη έχει το TraceTogether app που συλλέγει δεδομένα τοποθεσίας smartphone και bluetooth από εθελοντές για να διαπιστώνεται εάν κάποιος έχει έρθει σε επαφή με άτομο μολυσμένο με κορονοϊό.  Άλλες χώρες χρησιμοποιούν λιγότερο εξελιγμένα μέσα: στην Ινδία βάζουν σφραγίδες με ανεξίτηλη μελάνη στα χέρια ατόμων σε καραντίνα, σε μια παραλλαγή του συστήματος που χρησιμοποιείται στις εκλογές, για να εμποδίζονται πολίτες να ψηφίζουν πάνω από μια φορά.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι είναι, στο προσεχές διάστημα, θα δούμε να «αναδύονται» περισσότερες σχετικές τεχνολογίες οι οποίες θα ιχνηλατούν κρούσματα μετάδοσης του ιού, ο οποίος έχει βυθίσει στο πένθος τον πλανήτη. Είναι προφανές ότι θα υπάρξουν πολλές αντιρρήσεις από τους υπέρμαχους των προσωπικών δεδομένων, οι οποίοι θεωρούν ότι αυτή η πανδημία είναι μια καλή ευκαιρία για να ελέγξουν οι κυβερνήσεις τους πολίτες. Πολλοί από τους οποίους ήδη δυστροπούν με τα μέτρα περιορισμού εξάπλωσης της επιδημίας, ήδη δεν μπορούν να διαχειριστούν το ζήτημα «καραντίνα» και να μείνουν εντός των οικιών τους. Πόσο μάλλον να αποδεχτούν ηλεκτρονική καταγραφή των στοιχείων τους. Μένει να φανεί το έαν έχουν δίκιο...