Ράνια Σχίζα στο ethnos.gr: «Η σχέση του Κώστα Ταχτσή με τη μητέρα του ήταν πονεμένη, τιμωρητική και άδικη»

Μετά τη θριαμβευτική υποδοχή από κοινό και κριτικούς, ο μονόλογος της Κικής Μαυρίδου «Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή», βασισμένος στη ζωή της μητέρας του Κώστα Ταχτσή, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη, με τη Ράνια Σχίζα στον ομώνυμο ρόλο, παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά στον Πολυχώρο Vault. 

Η Έλλη Ζάχου Ταχτσή, υπήρξε μια ανυπόταχτη γυναίκα, που το μόνο που ήθελε, ήταν να ζήσει ελεύθερη και ν' αγαπηθεί. Ατύχησε και στα δύο. Υπέκυψε στη σκληρότητα της εποχής της και έγινε πιο σκληρή από αυτήν. «Η πρώτη μου επαφή μαζί της, η πρώτη ανάγνωσή της με τάραξε. Δύσκολη αναμέτρηση! Αλλά αυτό για μένα είναι πάντα καλό σημάδι. Σημαίνει ότι "υπάρχει ψωμί". Δεν το συμπάθησα αυτό το αγρίμι. Αλλά τις απαντήσεις γι’ αυτό τις βρήκα στις ρωγμές της, στις ουλές που άφησε πάνω της η ακαμψία της ζωής. Η σκληρότητα και η απαξίωση που εισέπραξε από τη δική της μάνα, η προδοσία του πατέρα της – του ινδάλματός της, το ξύλο που έφαγε από τον αλκοολικό άντρα της και τόσα μα τόσα άλλα. Άλλες εποχές. Αχάιδευτες! Δεν μπορώ να πω ότι τη δικαιολόγησα. Την πόνεσα όμως! Προσπάθησα να δω με τα μάτια της, να μπω στη θέση της, να κάνω ένα επίπονο ταξίδι μέσα μου» λέει, χαρακτηριστικά, η Ράνια Σχίζα στο ethnos.gr.

Τι σημαίνει για εσάς να υποδύεστε την Έλλη Ζάχου Ταχτσή;

«Ράνια μου με την ευχή όλης της οικογένειας και της γιαγιάς...» Έτσι ξεκίναγε το μήνυμα που μου έστειλε η Έλλη, η εγγονή της Έλλης Ζάχου Ταχτσή στην πρεμιέρα της παράστασης «Η μάνα αυτουνού... Έλλη Ζάχου Ταχτσή». Το καταθέτω γιατί δεν μπορώ να σκεφτώ πώς αλλιώς θα μπορούσα να εκφράσω καλύτερα την ευθύνη και τη συγκίνηση που νιώθω γι’ αυτή τη στιγμή, γι’ αυτόν τον ρόλο ζωής.

Με ποια στοιχεία της ηρωίδας σας ταυτίζεστε;

Είμαι μάνα κι εγώ.

Τι μαθαίνουμε για τη ζωή του Κώστα Ταχτσή μέσα από τα λόγια της μητέρας του;

Ο Κώστας Ταχτσής, που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 8/10/1927, ήταν ένα όμορφο αγοράκι που είχε την αρχοντιά του παππού του και που παρά τη φτώχια τους, η Έλλη φρόντιζε να το έχει πάντα καλοντυμένο και καθαρό. Ένα αγοράκι που του άρεσε να κάθεται και να παρατηρεί τον κόσμο, που τραγουδούσε πριν καλά καλά μάθει να μιλάει, που δεν έμοιαζε με τ’ άλλα παιδιά της ηλικίας του, που ήταν αφηρημένο και καλόπιστο, γι’ αυτό και του 'κλεβαν τα ρέστα όταν το έστελνε η μάνα του στον μπακάλη και όταν αυτή το 'δερνε, αυτό έκλαιγε πολύ…. Και πολλά πολλά άλλα μέχρι και τη μεσήλικη ζωή του, τα οποία θα ήταν ωραίο να τα ακούσετε από το στόμα της ίδιας της Έλλης.

Πώς θα περιγράφατε τη σχέση τους;

Πονεμένη! Τιμωρητική και άδικη! Γι’ αυτούς του δύο ανυπόταχτους και τόσο ευαίσθητους ανθρώπους, που δεν κατάφεραν να δώσουν ο ένας στον άλλον την αγάπη που άξιζαν και τόσο είχαν ανάγκη. Και βέβαια την ευθύνη τη φέρει η μάνα, που στερημένη κι αυτή από αγάπη κι αποδοχή δηλητηρίασε τη σχέση της με τον γιο της. Και στα επτά του χρόνια τον έδωσε στη μάνα της να τον μεγαλώσει. Αυτό, ο ενήλικος Κώστας, δεν μπόρεσε να το ξεπεράσει ποτέ. Την εγκατάλειψη, τον πόνο της απόρριψης από την ίδια του τη μάνα, την απουσία της αγκαλιάς της. Κι αυτό πιστεύω ότι ήταν το μεγάλο αγκάθι της ζωής του Κώστα Ταχτσή και δικός της αβάσταχτος πόνος και ενοχή.

Πιστεύετε πως αν είχε αποδεχθεί έστω και στο ελάχιστο τη διαφορετικότητα του γιου της ίσως να κατόρθωνε ο Ταχτσής να διαχειριστεί τους δαίμονές του;

Σε μια συνέντευξή του ο Κώστας Ταχτσής είχε πει: «Χρειάστηκε ν' αγωνιστώ πολύ για να ξεπεράσω τις αναστολές που μου δημιούργησαν στα παιδικά μου χρόνια. Σ’ αυτά τα πλαίσια πρέπει ν' αντιμετωπιστεί η δική μου ερωτική ανορθοδοξία. Ήταν αποτέλεσμα παραμόρφωσης, όχι γνήσιας προδιάθεσης». Ένα αυτομαστίγωμα, ένα κατηγορώ της ίδιας του της ύπαρξης. Το λέει και μόνος του. Τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, η έλλειψη της μητρικής στοργής και ασφάλειας που τόσο είχε ανάγκη ως παιδί και η άρνηση αποδοχής ως ενήλικα της ερωτικής του ταυτότητας από τη μητέρα του, τον οδήγησαν στο να θεωρεί την ομοφυλοφιλία του, την προσωπική του ερωτική επιλογή και κλίση, στρέβλωση, παραμόρφωση και να τη δαιμονοποιεί.

Στη δική σας περίπτωση, τι άλλαξε στη ζωή σας με τον ερχομό των παιδιών σας;

Μετατοπίστηκε το κέντρο μου. Ή καλύτερα, εκσφενδονίστηκα από το κέντρο της ζωής μου και ήρθαν κι έκατσαν σ’ αυτό δυο πλασματάκια, πρώτα το ένα και στη συνέχεια το άλλο κι ακόμα εκεί κάθονται και θα κάθονται μέχρι το τέλος μου. Ένας έρωτας που όσο περνάει ο καιρός δυναμώνει.

Θεωρείτε ό,τι ο πόνος της απόρριψης που ένιωσε ο Ταχτσής ήταν η κινητήριος δύναμη για ν' ασχοληθεί με το γράψιμο;

Πολύ πιθανό! Τα βιώματά μας είναι καθοριστικά για την πορεία μας και τη συνέχειά μας. Από αυτά αντλούμε υλικό. Αλλά κι από την άλλη ο Ταχτσής από παιδάκι είχε δώσει δείγματα ιδιοσυγκρασίας ευαίσθητης και καλλιτεχνικής.

Ήσασταν και εξακολουθείτε να είστε ευαίσθητη σε θέματα κοινωνικής ανισότητας. Πώς γεννήθηκε αυτό; Με ποια ερεθίσματα;

Από τους γονείς μου. Δυο υπέροχοι άνθρωποι που με έμαθαν -και μένα και την αδερφή μου- μέσα από τις πράξεις τους, να σέβομαι τον κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως ιδιότητας, καταγωγής, κοινωνικής και οικονομικής επιφάνειας, χρώματος, θρησκείας κλπ. Τους το χρωστάω. Και οι παρέες μου μετά. Άνθρωποι που συνάντησα στον δρόμο μου, στη δουλειά μου, που μπήκαν στη ζωή μου. Και βέβαια οι κόρες μου που μου ανοίγουν κι άλλα παράθυρα στη σκέψη.

Πώς αντιλαμβάνεστε τον όρο διαφορετικότητα;

Όλοι διαφορετικοί είμαστε. Ποιος είναι ίδιος με τον άλλον; Έτσι για μένα η διαφορετικότητα είναι κάτι το απόλυτα φυσιολογικό. Είναι φυσικός κανόνας.

Θεωρείτε πως έχει αλλάξει επί της ουσίας ο τρόπος που σκέφτεται σήμερα η κοινωνίας μας από την εποχή που ζούσε ο Ταχτσής; Κι αν όχι, που νομίζετε ότι οφείλεται αυτό;

Έτσι θεωρούσα αλλά φοβάμαι πως ήμουν σε πλάνη. Γιατί με διαψεύδει η πραγματικότητα που βιώνουμε καθημερινά σε όλα τα μέτωπα. Τρομάζω! Και μπορεί, σε σχέση με την εποχή που ζούσε ο Ταχτσής, σήμερα να είναι πιο εύκολο να εκφράσεις την ερωτική σου ταυτότητα και η παρενδυσία να μην αποτελεί κάτι το ανήκουστο, αλλά παρ’ όλ’ αυτά ένα τεράστιο κομμάτι της κοινωνίας μας εξακολουθεί να βάζει ταμπέλες και να πολεμάει ό,τι αντίκειται στα στερεότυπα και τον πουριτανισμό. Κι αυτό γιατί λείπει η εκπαίδευση, η γνώση, η σωστή πληροφόρηση. Λείπει η ενσυναίσθηση, το νοιάξιμο. Κι αυτά μαθαίνονται και είναι χρέος της πολιτείας, της κοινωνίας να το κάνει.

Μπορεί η Tέχνη ν’ ανοίξει τα κλειστά παράθυρα του μυαλού;

Αυτό είναι το μόνο βέβαιο. Η Τέχνη σε κάθε της έκφανση. Γιατί δουλεύει για τον άνθρωπο. Διεγείρει το μυαλό, το συναίσθημα, γίνεται μέσον έκφρασης, δημιουργίας. Λυτρώνει! Η Τέχνη αποτελεί βασική ανάγκη του ανθρώπου.

Ποιο σημείο του έργου «μιλάει» πιο έντονα στην ψυχή του θεατή;

Πιστεύω ότι είναι υποκειμενικό αυτό. Έχει να κάνει με τον κάθε θεατή προσωπικά. Εξαρτάται από τα βιώματά του, τη στάση του απέναντι στη ζωή, αυτά που αγαπάει, ακόμα κι από τη διάθεσή του τη δεδομένη στιγμή. Ο καθένας ευαισθητοποιείται διαφορετικά. Είναι τόσα τα σημεία του έργου, αγγίζει τόσα θέματα. Από τη θέση της γυναίκας τότε, που δεν ήταν άλλη από την υποταγή και τη σχέση της μάνας με τα παιδιά της, μέχρι την παρενδυσία. Είναι τόσες οι εικόνες που γεννάει, οι αισθήσεις που ξυπνάει. Μπορεί κάποιος θεατής να νιώσει την καυτή γεύση της τσούσκας στο στόμα του και κάποιος άλλος να μυρίσει τον βασιλικό που τόσο αγαπούσε η Έλλη και να ριγήσει. Δεν μπορείς να ξέρεις πού θα σ’ εύρει.

Ανάμεσα στους μονολόγους και τις θεατρικές παραστάσεις με συναδέλφους, τι επιλέγετε;

Για μένα αυτό που μετράει είναι το έργο, ανεξαρτήτως ενός ή περισσοτέρων ηρώων. Να με ταρακουνήσει, κάτι να μου κάνει, να μου ανάψει τη μηχανή. Από κει και πέρα ο μονόλογος είναι μέγα ρίσκο. Είσαι μόνος/η, δεν έχεις να πιαστείς από πουθενά, να ακουμπήσεις στον συμπαίκτη σου σε μια δύσκολη στιγμή, να μοιραστείς την αγωνία σου. Έχει όμως κάτι μαγικό!

Από τότε που αποφασίσατε ν’ ακολουθήσετε το επάγγελμα του ηθοποιού, νιώθετε σήμερα ότι έχετε πετύχει αυτό που ονειρευόσασταν τότε;

Βέβαια και ονειρευόμουν σπουδαία έργα και σπουδαίους ρόλους στο θέατρο και ευτύχησα να ξεκινήσω έτσι. Με την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, τον ρόλο της Αντιγόνης και με έναν σπουδαίο σκηνοθέτη, τον Λευτέρη Βογιατζή. Αισθάνομαι γεμάτη από την ως τώρα πορεία μου στον χώρο. Έπαιξα σε υπέροχα έργα και ρόλους που αγάπησα στο θέατρο, έκανα τηλεόραση και το χάρηκα κι αυτό και λίγο κινηματογράφο. Ίσως εδώ μου λείπει κάτι (Γελάει). Αυτό πάντως που πραγματικά επιθυμώ είναι να μου δίνεται η δυνατότητα να κάνω δουλειές που μιλάνε στην ψυχή μου, που με γεμίζουν και με συνεργάτες που εκτιμώ και μπορώ να μοιράζομαι.

Κάνατε ποτέ εκπτώσεις για χάρη της εμπορικότητας, για να βγάλετε περισσότερα χρήματα;

Όχι! Ούτε για την εμπορικότητα ούτε για τα χρήματα.

Με τα χρόνια έχετε δημιουργήσει μια καλή σχέση με τον εαυτό σας;

Θα μπορούσε να είναι και καλύτερη αν ήμουν λιγότερο απαιτητική και αυστηρή μαζί μου. Έχω δουλίτσα ακόμα να κάνω. Δεν τελειώνει αυτό, εύχομαι να μαθαίνω. Όπως λέει ο Σολωμός «τα σπλάχνα μου κι η θάλασσα ποτέ δεν ησυχάζουν».

Πότε νιώσατε ότι ωριμάσατε ως γυναίκα;

Δεν ξέρω… ωρίμασα; Κι επειδή με ρωτάτε ως γυναίκα, σήμερα που η κοινωνία μας δεν εννοεί ακόμα να ξεπεράσει το στερεότυπο του «ασθενούς φύλου» και που η βία και η κακοποίηση έχουν πάρει εφιαλτικές διαστάσεις, θέλω να είμαι ενεργή, να δημιουργώ, ν' αγαπώ, ν' αντιστέκομαι σε ό,τι τοξικό και να προχωράω. Θέλω να πιστεύω πως είμαι στη διαδρομή προς αυτό που λέμε ωριμότητα και που για μένα εμπεριέχει μια ηρεμία και μια σιγουριά για ό,τι είμαι.

Info

«Η μάνα αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή» της Κικής Μαυρίδου, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη, στον Πολυχώρο Vault (Μελενίκου 26 Γκάζι, Βοτανικός). Στο ρόλο της Έλλης Ζάχου Ταχτσή η Ράνια Σχίζα. Τη φωνή του χαρίζει στο ρόλο του Κώστα Ταχτσή ο Νίκος Καραθάνος.

Παραστάσεις ως τις 7/1/2023. Ημέρες και ώρες: Παρασκευή στις 21:15 και Σάββατο στις 18:15. Πληροφορίες - κρατήσεις: 213 0356472, 6951832070, 6986604174.