Χριστίνα Μαξούρη στο ethnos.gr: «Η κοινωνία μας είναι βαθιά κλειστή, συντηρητική και ρατσιστική»

«Τα τραγούδια της Σωτηρίας», η μουσική παράσταση αφιερωμένη στην «αρχόντισσα του ρεμπέτικου» που ξεχώρισε και έμεινε χαραγμένη στη μνήμη όσων την παρακολούθησαν, παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα στο Βιομηχανικό Πάρκο ΠΛΥΦΑ (Κορυτσάς 39, Βοτανικός), με μεγάλη επιτυχία. Μέσα σε μία ατμόσφαιρα σχεδόν κατανυκτική, η Χριστίνα Μαξούρη -ηθοποιός και ερμηνεύτρια- μας μυεί στον κόσμο της Μπέλλου με την χαρακτηριστική, δωρική φωνή της.

Οι σκοποί του Τσιτσάνη, του Παπαϊωάννου, του Μητσάκη, του Καλδάρα, του Σαββόπουλου, του Μούτση, του Ανδριόπουλου και του Λάγιου, μπλέκονται με μαρτυρίες για τη ζωή της μεγάλης ρεμπέτισσας, μέσα από λόγια της ίδιας αλλά και ανθρώπων που τη γνώρισαν. Ωστόσο, η παράσταση δεν έχει τον χαρακτήρα ή τον σκοπό της βιογραφίας, αλλά τη διάθεση να δημιουργήσει μία ατμόσφαιρα γιορτής. Μία κοινή εμπειρία όπου όλοι μοιραζόμαστε τις ιστορίες και τα τραγούδια και ερχόμαστε πιο κοντά.

«Η Σωτηρία Μπέλλου ήταν μια γυναίκα πολύ πιο μπροστά από την εποχή της, η οποία δεν δίστασε να είναι ο εαυτός της, ούτε λεπτό. Δεν τη χωρούσε ο τόπος, μάλλον από παιδάκι κι αναζητούσε συνεχώς, όχι αναίμακτα, τον "τόπο" και τον τρόπο που της ταίριαζε και την αντιπροσώπευε. Ήταν αυτόνομη, αυτόβουλη, ελεύθερη, ακέραιη, τίμια, δυναμική, θαρραλέα και ταυτοχρόνως μεγαλόψυχη, γενναιόδωρη, ευάλωτη και συμπονετική» επισημαίνει η Χριστίνα Μαξούρη στο ethnos.gr. Συχνά έχει αναφερθεί πως η φωνή της Μαξούρη, το μέταλλό της, αλλά και ο τρόπος που «πατάει» τις λέξεις έχουν κάτι από τη Μπέλλου. Παρ’ όλα αυτά, ερμηνεύει τα τραγούδια με τον δικό της τρόπο, καθώς όπως λέει η ίδια, «σε αυτά τα τραγούδια ξαναβρίσκει η ψυχή μου το κέντρο της». Μαζί με τον Δημήτρη Χαλιώτη έχουν κάνει την έρευνα και υπογράφουν την καλλιτεχνική επιμέλεια της παράστασης.

Αν την είχατε απέναντί σας και μπορούσατε να της κάνετε μόνο μία ερώτηση, ποια θα ήταν αυτή; 

«Είστε καθόλου υπερήφανη γι' αυτό που είστε και όσα έχετε καταφέρει;» Θα ήταν πολύ παρηγορητικό να ξέρω και να ξέρουμε, ότι ένας άνθρωπος τιμημένος και δοξασμένος, αλλά ταυτοχρόνως, βασανισμένος, αδικημένος και πολύ πικραμένος, έφυγε ήσυχος.

Ήταν μία γυναίκα που δεν κρυβόταν ποτέ. Ακόμα και για τις σεξουαλικές της προτιμήσεις. Γιατί πιστεύετε ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε ανοιχτά γυναίκες λεσβίες στον καλλιτεχνικό κόσμο; Αντίθετα άντρες κάνουν πιο συχνά δημόσιο coming out…

Μα έχουμε επί σειρά ετών, ομοφυλόφιλες γυναίκες στον καλλιτεχνικό κόσμο, και όχι μόνο, απλώς δεν έχουν σημειωθεί τα αντίστοιχα coming out. Υποθέτω πως αυτό συμβαίνει, γιατί κοινωνικά το γυναικείο φύλο, είναι ακόμα εγγεγραμμένο ως υποδεέστερο και ασθενέστερο, σε σχέση με το αντρικό. Γινόμαστε εύκολη λεία ανόητου χλευασμού, χυδαίου σχολιασμού και υποτίμησης, από το τρόπο που οδηγούμε και τον τρόπο που ντυνόμαστε, μέχρι τις θέσεις και τις αμοιβές που μπορούμε να διεκδικήσουμε. Και δυστυχώς, σε κάποιες –ουκ ολίγες απ’ ότι φαίνεται– περιπτώσεις, η γυναίκα θεωρείται ιδιοκτησία του άντρα, την οποία «ιδιοκτησία» νομίζει πως έχει το δικαίωμα να ταπεινώσει, κακοποιήσει, βιάσει και ενίοτε, σκοτώσει.

Βλέπετε την κοινωνία μας πιο ανοιχτή ή πιο κλειστή στη διαφορετικότητα;

Φαινομενικά ναι, αλλά στην ουσία η κοινωνία μας, είναι βαθιά κλειστή, συντηρητική και ρατσιστική. Αρκεί να κάνει κάποιος μια διαδρομή με τον ηλεκτρικό για να συνειδητοποιήσει τα υποτιμητικά και ενοχλημένα βλέμματα που δέχεται ένας μετανάστης ή ένα αγόρι που μιλάει στο τηλέφωνο εμφανώς θηλυπρεπώς, μια γυναίκα που είναι υπέρβαρη και άλλη που έχει φανερά μια ψυχική ευαισθησία ή ένας ηλικιωμένος που μας καθυστερεί στις κυλιόμενες. Δεν έχουμε πραγματική αγάπη για τον άλλον και αποδοχή. Σε αντίθεση με την Μπέλλου που συμπονούσε και δεχόταν τους πάντες όπως ήταν. Άρα για ποια αποδοχή της διαφορετικότητας μιλάμε; Όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας όχι μόνο να μας ενοχλήσει όποιος ή όποια εξέχει από τον υποτιθέμενο μέσο όρο, αλλά και να το εκδηλώσουμε; Τόσο μάγκες νομίζουμε ότι είμαστε. Αλλά στην πραγματικότητα είμαστε αγενείς και μικρόψυχοι. Και τόσο ρατσιστές που γινόμαστε επικίνδυνοι και σκοτώνουμε στο ξύλο έναν τοξικομανή, όπως ο Ζακ Κωστόπουλος ή «λιθοβολούμε» μια φωτεινή και ανθισμένη ψυχή, όπως η Δήμητρα της Λέσβου. Και στο κάτω κάτω, τι σημαίνει διαφορετικότητα και ποιος είναι αυτός που την ορίζει; Για παράδειγμα, αν εγώ θεωρώ ότι είναι διαφορετικό ένα αγόρι που του αρέσει να βάφεται με γκλίτερ, πιθανότατα κι εκείνο να θεωρεί εμένα διαφορετική που δεν μ’ αρέσει και τόσο να βάφομαι και φαίνομαι άχρωμη. Άρα είμαστε και οι δύο διαφορετικοί και εντέλει, όλοι. Το θέμα είναι να φτάσουμε κοινωνικά σε τέτοιο επίπεδο ώστε να κατανοήσουμε πως είμαστε όλοι διαφορετικοί και όλοι ίσοι.

Εκτός από τα καλλιτεχνικά της επιτεύγματα, είχε και κοινωνική δράση, ήταν πολιτικοποιημένη. Θεωρείτε ότι είναι χρέος ενός καλλιτέχνη να παίρνει θέση για τα συλλογικά προβλήματα του τόπου του και γενικότερα;

Είναι χρέος του κάθε πολίτη να παίρνει θέση για τα συλλογικά προβλήματα, ανεξάρτητα από την ιδιότητά του, αρχικά μέσα του για να είναι όσο πιο δυνατόν καθαρή η ψυχή του και δομημένος ο νους του και δευτερευόντως, γιατί όσο πιο συνειδητοποιημένοι και υπεύθυνοι είμαστε, τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχουμε για έναν δικαιότερο και ομορφότερο κόσμο. Στην περίπτωση των καλλιτεχνών, δεν μπορώ να πω αν είναι χρέος, γιατί πρέπει να είναι κανείς έτσι φτιαγμένος για να μπορέσει να πάρει δημόσια θέση. Πάντως όταν συμβαίνει, είναι χρήσιμο αδιαμφισβήτητα, ιδίως εάν πρόκειται για αναγνωρίσιμα ή πολύ αναγνωρίσιμα πρόσωπα, προκειμένου να ασκηθεί πιο αποτελεσματικά πίεση εκεί που χρειάζεται ή να ευαισθητοποιηθεί περισσότερος κόσμος, σε σχέση με το εκάστοτε συλλογικό πρόβλημα. Για παράδειγμα, στις δύο πολύ μεγάλες πορείες - συγκεντρώσεις που έγιναν μετά την τραγωδία - δολοφονία στα Τέμπη, ήταν πολύ μεγάλη η εκπροσώπηση των καλλιτεχνών. Ή όταν γίνεται μια μεγάλη συναυλία κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού και συμμετέχουν τόσοι γνωστοί καλλιτέχνες, θέλω να πιστεύω πως ασκείται ένα είδος πίεσης, από τις ενωμένες φωνές που υψώνονται. Ή όταν ο Γιώργος Μαζωνάκης συμβάλλει συχνά στο έργο της κοινωνικής κουζίνας του Άλλου Ανθρώπου, ενδεχομένως παροτρύνει με τον τρόπο του και κάποιους άλλους που τον πιστεύουν, τον αγαπούν και τον ακολουθούν να συμβάλλουν κι εκείνοι, όπως μπορούν.

Πώς σχολιάζετε το Προεδρικό Διάταγμα 85 και όλη αυτή την τεταμένη κατάσταση που έχει προκύψει μετά την έκδοσή του;

Το ότι είχε συντονιστεί και συσπειρωθεί, τόσος μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών, αποδεικνύει ότι το ζήτημα που προκύπτει από το ΠΔ85 –και είναι ζήτημα χρόνων– είναι σοβαρότατο και χρήζει άμεσης επίλυσης. Αλλά αυτό δυστυχώς, είναι μία μικρή αποτύπωση από τον συνολικό ταπεινωτικό τρόπο που αντιμετωπίζει η πολιτεία τον Πολιτισμό αυτής της χώρας. Και λέγοντας Πολιτισμό, δεν εννοώ τα μάρμαρα που κι αυτά χρήζουν φροντίδας και σεβασμού, αλλά τους ζωντανούς ενεργούς ανθρώπους του Πολιτισμού, που σπουδάζουν, εκπαιδεύονται και εργάζονται σκληρά και ακατάπαυστα. Και αυτό δεν είναι στάση μόνο της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Σχεδόν πάντα, η Πολιτεία, αντιμετωπίζει τον Πολιτισμό, με ελλιπέστατο σεβασμό και μηδαμινή αξιοδότηση.

Μπροστά στον καθρέφτη σας τι σκέφτεστε;

Τίποτα. Απλώς παρατηρώ πάνω μου, με αποδοχή και ευγνωμοσύνη, το αναπόφευκτο πέρασμα του χρόνου.

Η ζωή σας έδωσε και της δώσατε σε καλή αναλογία χαρές; Στα δύσκολα από πού αντλείτε δύναμη;

Αναμφίβολα έχω λάβει πολλή αγάπη και πολλή χαρά. Αρχικά από την οικογένειά μου και ύστερα από τους φίλους και από τους συνεργάτες μου και κατά περιόδους από τους ανθρώπους που έρχονται στις θεατρικές ή τις μουσικές παραστάσεις. Έχω υπάρξει τυχερή και ενίοτε ευνοημένη από τις συνθήκες. Ταυτοχρόνως, έχω πικραθεί, θυμώσει, πληγωθεί και απογοητευτεί, όπως όλοι. Στα δύσκολα, αντλώ δύναμη από τους φίλους μου, από τον σύντροφό μου και από ό,τι σχετίζεται με την Τέχνη. Και σίγουρα, από τη φύση που στέκεται πάντα εκεί μεγαλειώδης, γεμάτη ομορφιά και θαύματα, ό,τι και αν συμβαίνει σε εμάς τους μικρούς ανθρώπους.

Ο έρωτας ως συνθήκη και ως ατμόσφαιρα, τι ρόλο έπαιξε στη ζωή σας;

Σαν συνθήκη συνεχώς ανανεωμένου ενδιαφέροντος, όρεξης και μοιράσματος, είναι πάντα παρών. Και στην προσωπική και στην επαγγελματική μου ζωή. Γιατί χωρίς αυτήν τη ζωντάνια, την έλξη, την περιέργεια, τον θαυμασμό και την ευφορία, είναι σαν να μην έχει νόημα να προχωρήσω.

Στην παράσταση ακούγονται πολλά τραγούδια της μεγάλης τραγουδίστριας. Υπάρχει κάποιο από αυτά, που να σας έχει σημαδέψει ή να σας αρέσει ιδιαίτερα; 

Το «Ψέματα ήτανε» γιατί συνδέεται με δύο γράμματα της Μπέλλου σε συγγενικά της πρόσωπα και μαζί με το τραγούδι του οποίου οι στίχοι είναι δικοί της, δημιουργείται η πιο προσωπική στιγμή της, αν θα μπορούσε να ειπωθεί κάτι τέτοιο, μέσα στην παράσταση.

Μετά «Τα τραγούδια της Σωτηρίας», υπάρχει κάτι που ετοιμάζετε;

Θα είμαι στην καλοκαιρινή παραγωγή «Συμπτώματα από την έλλειψη βάρους» του Γιάννη Σκαραγκά, σε σκηνοθεσία Έμιλυς Λουίζου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και παράλληλα θα ταξιδέψουμε εκτός Αθηνών με «Τα τραγούδια της Σωτηρίας».