Εθνική Λυρική Σκηνή: Aλλάζει, τολμά και ρισκάρει με το νέο της καλλιτεχνικό πρόγραμμα

Ο πολιτισμός ήταν ανέκαθεν ένα πεδίο όπου ανταλλάσσονται απόψεις και ιδέες, συγχωνεύονται αντιλήψεις και παράγονται νέα νοήματα. Παράλληλα, αποτελει και μια εξαιρετικά ανταγωνιστική αγορά που παρέχει προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία όχι μόνο ικανοποιούν τις ατομικές ανάγκες για μάθηση, αισθητική απόλαυση και ψυχαγωγία, αλλά και τις κοινωνικές ανάγκες για επικοινωνία, δημιουργία και συνοχή. Στη σημερινή εποχή, με την άρση των παλαιών περιορισμών λόγω του διαδικτύου, οι πολιτιστικοί οργανισμοί χρειάζεται να σχεδιάζουν ελκυστικά προγράμματα και να εφαρμόζουν στρατηγικές επικοινωνίας που θα ενισχύσουν την ανάπτυξή τους και την εκπλήρωση της αποστολής τους.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή, εδώ και χρόνια, αποτελεί βασικό εργαλείο για την προώθηση της κλασικής δυτικής μουσικής και των διαφόρων μορφών της, όπως η όπερα, στο ελληνικό κοινό. Με τις πολυάριθμες παραστάσεις της, έχει συμβάλει σημαντικά στην ανάδειξη ενός συγκεκριμένου πολιτιστικού τομέα στην Ελλάδα, λειτουργώντας ως φάρος πολιτισμού και ποιότητας με τις προσεγμένες παραγωγές της και το σύνολο των διακεκριμένων μουσικών και καλλιτεχνών που την πλαισιώνουν.

Στη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 1η Ιουλίου στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Γιώργος Κουμεντάκης, παρουσίασε το νέο φιλόδοξο, πολυσυλλεκτικό και ευρείας απεύθυνσης πρόγραμμα για την καλλιτεχνική περίοδο 2024/25. Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, Ανδρέας Δρακόπουλος, ανακοίνωσε τη συνέχιση της υποστήριξης του ΙΣΝ προς την ΕΛΣ, με νέα δωρεά ύψους 11 εκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα δύο χρόνια, με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της εξωστρέφειας της ΕΛΣ στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

«Υπερβαίνοντας τα όρια»

Με το πρόγραμμα της καλλιτεχνικής περιόδου 2024/25, η Εθνική Λυρική Σκηνή φέρνει τη μελλοντική εκδοχή της όπερας του 21ου αιώνα στο ανήσυχο σήμερα, ανοίγοντας έναν φωτεινό δρόμο για το φιλόδοξο αύριο. Το νέο πολυσυλλεκτικό, ευρείας απεύθυνσης πρόγραμμα, με την υπογραφή του Γιώργου Κουμεντάκη και με υπότιτλο «Υπερβαίνοντας τα όρια», περιλαμβάνει πρώτες παρουσιάσεις, άγνωστα αριστουργήματα, κορυφαία καλλιτεχνικά στοιχήματα, διεθνείς συμπαραγωγές, κλασικό και σύγχρονο χορό και εμβληματικούς καλλιτέχνες.

Μετά τις μικρές και μεγάλες επαναστάσεις που έλαβαν χώρα στις επτά πρώτες σεζόν της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Γιώργου Κουμεντάκη, πλέον η συνθήκη είναι ικανή για μια σειρά ακόμα μεγαλύτερων υπερβάσεων στα όρια του λυρικού θεάτρου. Το ζήτημα της υπέρβασης των ορίων δεν σχετίζεται μόνο με την επιλογή των έργων που θα παρουσιαστούν τους επόμενους μήνες, αλλά κυρίως με τις τολμηρές αποφάσεις, την ανάληψη του ρίσκου, το καλωσόρισμα της νέας εποχής. Στόχος είναι η ρήξη με τον συντηρητισμό, τις στείρες αντιλήψεις του παρελθόντος και την αναπαραγωγή στερεοτυπικών απόψεων.

Από την προαιώνια κατάρα του οίκου των Ατρειδών και την ανείπωτη μοίρα της Ιφιγένειας ως την ψυχική κατάρρευση της Λουτσίας ντι Λαμμερμούρ, από το πλημμυρισμένο με αίμα πεπρωμένο του Κυανοπώγωνα και του Αλέκο ως τα όρια της εκδίκησης στη Δύναμη του πεπρωμένου και τον Ριγολέττο, από την εγκλωβισμένη ζωή και τον τραγικό θάνατο του Τσαϊκόφσκι και τα αδιέξοδα της Χρυσής εποχής ως τις σκοτεινές όψεις του μύθου της Τουραντότ, οι ιστορίες των έργων που θα παρουσιαστούν στη νέα σεζόν της ΕΛΣ σηματοδοτούν την οδυνηρή υπέρβαση των ψυχικών ορίων.

Για τις καινούριες παραγωγές, η Εθνική Λυρική Σκηνή προσκαλεί, συνομιλεί και συνδημιουργεί με σπουδαίους σκηνοθέτες, σκηνογράφους, ενδυματολόγους και χορογράφους από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο όπως, μεταξύ άλλων, τους Φανί Αρντάν, Ντμίτρι Τσερνιακόφ, Ροδούλα Γαϊτάνου, Γιάννη Σκουρλέτη – bijoux de kant, Αντρέι Σερμπάν, Χλόη Ομπολένσκι, Κωνσταντίνο Ρήγο, Καγιετάνο Σότο, Γιώργο Σουγλίδη και Πιερ-Αντρέ Βάιτς.

Τις παραγωγές θα διευθύνουν διεθνώς αναγνωρισμένοι αλλά και νεότεροι Έλληνες και ξένοι αρχιμουσικοί όπως, μεταξύ άλλων, οι Μίχαελ Χόφστεττερ, Φαμπρίτσιο Βεντούρα, Ζακ Λακόμπ, Πάολο Καρινιάνι, Κωνσταντίνος Τερζάκης, Λουκάς Καρυτινός, Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι, Φιλίπ Φορζέ και Ντέρρικ Ίνουι.

Μαζί με τους πρωταγωνιστές της ΕΛΣ Δημήτρη Πλατανιά, Τάση Χριστογιαννόπουλο, Τσέλια Κοστέα, Βασιλική Καραγιάννη, Γιάννη Χριστόπουλο, Διονύση Σούρμπη, Τάσο Αποστόλου, Πέτρο Μαγουλά, Γιάννη Γιαννίση, Δημήτρη Τηλιακό στις παραγωγές του 2024/25 θα έχουμε τη χαρά να δούμε και να ακούσουμε διεθνώς καταξιωμένους Έλληνες και ξένους ερμηνευτές όπως, μεταξύ άλλων, τους Κορίν Γουίντερς, Εκατερίνα Σέμεντσουκ, Κάθριν Φόστερ, Βερονίκ Ζανς, Αλεξάντρ Ντυαμέλ, Στανισλάς ντε Μπαρμπεράκ, Αρσέν Σογκομονιάν, Ρικκάρντο Μάσσι, Μυρσίνη Μαργαρίτη και Άννα Στυλιανάκη.

Ενα σπάνιο καλλιτεχνικό στοίχημα

Η σεζόν 2024/25 θ' ανοίξει με τη μεγάλη διεθνή συμπαραγωγή με το φημισμένο φεστιβάλ όπερας του Αιξ αν Προβάνς και την Εθνική Όπερα του Παρισιού, πάνω σ' ένα σπάνιο καλλιτεχνικό στοίχημα: την παρουσίαση σε μια βραδιά των δύο οπερών του Γκλουκ πάνω στον αρχαιοελληνικό μύθο των Ατρειδών, της Ιφιγένειας εν Αυλίδι και της Ιφιγένειας εν Ταύροις, σε σκηνοθεσία του κορυφαίου Ρώσου σκηνοθέτη Ντμίτρι Τσερνιακόφ.

Οι καινούριες παραγωγές της σεζόν περιλαμβάνουν τη σπανίως παρουσιαζόμενη όπερα Αλέκο του Ραχμάνινοφ σε σκηνοθεσία της μοναδικής Φανί Αρντάν, τη Δύναμη του πεπρωμένου του Βέρντι –27 χρόνια μετά την τελευταία φορά που την ανέβασε η ΕΛΣ– σε σκηνοθεσία Ροδούλας Γαϊτάνου, το άγνωστο διαμάντι του Σπυρίδωνος Σαμάρα Flora mirabilis σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη και το κύκνειο άσμα του Πουτσίνι Τουραντότ σε σκηνοθεσία Αντρέι Σερμπάν και σκηνικά και κοστούμια της διεθνούς Ελληνίδας Χλόης Ομπολένσκι.

Το Μπαλέτο της ΕΛΣ θα παρουσιάσει δύο νέες παραγωγές –τον Τσαϊκόφσκι σε χορογραφία Καγιετάνο Σότο και τη Χρυσή εποχή σε σκηνοθεσία, σκηνικά και χορογραφία Κωνσταντίνου Ρήγου–, καθώς και μια αναβίωση του κλασικού μπαλέτου Δον Κιχώτης σε χορογραφία Τιάγκο Μπορντίν. Λαμβάνοντας υπόψη την ισχυρή επιθυμία του κοινού της, η ΕΛΣ αναβιώνει τη σπουδαία συμπαραγωγή της με τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου Λουτσία ντι Λαμμερμούρ στην εμβληματική σκηνοθεσία της Κέιτι Μίτσελ, την Μποέμ του σπουδαίου Γκρέιαμ Βικ, τον Πύργο του Κυανοπώγωνα του Θέμελη Γλυνάτση και τον Ριγολέττο της Κατερίνας Ευαγγελάτου.

Στη συνέντευξη Τύπου, η οποία ήταν η πρώτη μετά την πανδημία του κορονοϊού, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης υπογράμμισε: «Με το βλέμμα στο μέλλον και έχοντας ως οδηγό την όπερα του 21ου αιώνα, επιθυμούμε για τη νέα σεζόν να ανοίξουμε συζητήσεις, να προτείνουμε νέους δρόμους, να διαρρήξουμε τις εδραιωμένες σχέσεις με καθετί παλιό και συντηρητικό και να εστιάσουμε την προσοχή μας στα επείγοντα ζητήματα της εποχής μας. Το ψηφιδωτό του προγράμματος 2024/25 παίζει με τα όρια και τις ισορροπίες ανάμεσα στο μπελ κάντο, τον βερισμό, τον κλασικισμό, την Επτανησιακή Σχολή, το κλασικό μπαλέτο και τον σύγχρονο χορό, και επιδιώκει –μέσα από τον απόλυτο σεβασμό στη μουσική– τον πειραματισμό, την επανεφεύρεση και την επαναπροσέγγιση των μεγάλων αριστουργημάτων και των κρυφών διαμαντιών της λυρικής τέχνης και του χορού». 

Η πολύτιμη στήριξη της δωρεάς του ΙΣΝ 

Μετά την ολοκλήρωση και τον επιτυχημένο απολογισμό της δωρεάς 2019-2023, ύψους 20.000.000 ευρώ, το ΙΣΝ ενέκρινε προς την Εθνική Λυρική Σκηνή νέα διετή δωρεά ύψους 11.000.000 ευρώ για τη συνέχιση και την τελειοποίηση της προσπάθειάς τους για την καλλιτεχνική εξωστρέφεια. Πλέον, μαζί με τους άξονες των διεθνών συμπαραγωγών, των μετακλήσεων, των περιοδειών στο εξωτερικό και του μάρκετινγκ, είναι ιδιαιτέρως ευτυχείς, καθώς στο πλαίσιο της νέας δωρεάς θα στοχεύσουν στις περιοδείες εντός της χώρας μας, στη διεύρυνση της κοινωνικής τους πολιτικής και στην περαιτέρω ανάπτυξη του κοινού και της αναγνωρισιμότητάς τους σε Ελλάδα και εξωτερικό. 

Οι βασικοί άξονες της νέας δωρεάς αφορούν την καλλιτεχνική εξωστρέφεια της ΕΛΣ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η πρώτη συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ του Αιξ αν Προβάνς και την Όπερα του Παρισιού θα παρουσιαστεί τον Οκτώβριο του 2024, ενώ έναν χρόνο αργότερα, μεταξύ άλλων, θα παρουσιαστεί συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το εμβληματικό Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ και τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου.

Παράλληλα, η δωρεά υποστηρίζει ένα πρόγραμμα διεθνών περιοδειών, παρουσιάζοντας επιλεγμένες παραγωγές της σε λυρικά θέατρα, συναυλιακούς χώρους, μουσεία και φεστιβάλ του εξωτερικού. Σε συνέχεια των παρουσιάσεων του Μπαλέτου της ΕΛΣ στο εξωτερικό και την προβολή της Βληχής του Γιώργου Λάνθιμου στη Νέα Υόρκη, ακολουθούν περιοδείες παραγωγών της ΕΛΣ σε Γαλλία, Αργεντινή, Αμερική, Αγγλία κ.α. Επιπλέον, στο πλαίσιο της νέας δωρεάς, μεγάλη έμφαση δίνεται σε περιοδείες της ΕΛΣ στην ελληνική περιφέρεια, με αποστολή την ενίσχυση της προσβασιμότητας του έργου της σ' ένα ευρύτερο κοινό εντός της χώρας. Αναλυτικότερα, η ΕΛΣ δημιουργεί παραγωγές μικρής κλίμακας που θα ταξιδέψουν σε παραπάνω από τριάντα διαφορετικούς προορισμούς. Οι παραγωγές περιλαμβάνουν παραστάσεις όπερας, μουσικής και χορού, καθώς και μια σειρά πολυσυλλεκτικών εκπαιδευτικών και κοινωνικών δράσεων.

Επιπλέον, θα υλοποιηθεί ένα φιλόδοξο σχέδιο ανάπτυξης του πολιτιστικού οργανισμού, με έμφαση στην ενίσχυση της προσβασιμότητας στις παραστάσεις της. Σε κάθε έργο στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, θα διατίθεται συγκεκριμένος αριθμός δωρεάν εισιτηρίων για πληθυσμιακές ομάδες που μέχρι σήμερα δεν είχαν την ευκαιρία ή τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν το έργο της ΕΛΣ. Για τα επόμενα δύο χρόνια, θα συνεχιστεί και θα διευρυνθεί ο εμπλουτισμός του περιεχομένου της διαδικτυακής τηλεόρασης GNO TV, καθώς και η συνεργασία με διεθνή κανάλια όπερας. Τέλος, η νέα δωρεά του ΙΣΝ προς την ΕΛΣ στηρίζει τη χορήγηση υποτροφιών σε αριστούχους σπουδαστές της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού της ΕΛΣ, καθώς και την πραγματοποίηση masterclasses από καταξιωμένους ballet masters του εξωτερικού στους χορευτές του μπαλέτου της.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνολική υποστήριξη του ΙΣΝ προς την ΕΛΣ ανέρχεται σε περίπου 39 εκατομμύρια ευρώ μέχρι τα μέσα του 2026. Επιπλέον, το ΙΣΝ, μέσω της δημιουργίας του ΚΠΙΣΝ, έχει προσφέρει στην ΕΛΣ σύγχρονες και υψηλής ποιότητας εγκαταστάσεις, συμβάλλοντας καθοριστικά στη μετάβασή της σε μια νέα εποχή.

«Η σχέση με το ΙΣΝ είναι δεδομένη. Είναι αρκετά δημιουργική, αλλά δεν μπορώ να σας πω ότι θα συνεχιστεί για πάντα. Δεν θέλω να πω ότι δίνουμε εξετάσεις, αλλά η σχέση αυτή διαμορφώνεται. Εάν όλο αυτό πετύχει, θα συνεχιστεί» απάντησε ο κ. Κουμεντάκης σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με το αν θα συνεχιστεί μετά το 2026 η χρηματική υποστήριξη από το ΙΣΝ.  

Η διαδικτυακή τηλεόραση της ΕΛΣ

Η GNO TV αποτελεί ουσιαστικά την τρίτη αίθουσα της ΕΛΣ, η οποία όμως αυτή είναι ψηφιακή. Ξεκίνησε τη λειτουργία της πριν από τέσσερα χρόνια, χάρη στη γενναιοδωρία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), προσφέροντας σημαντική στήριξη στην καλλιτεχνική εξωστρέφεια που ανέκαθεν υποστηρίζει η ΕΛΣ. Η GNO TV αποτελεί μέρος του νέου προγραμματισμού της ΕΛΣ, επιδιώκοντας τη διάδοση του καλλιτεχνικού έργου της σε παγκόσμιο κοινό. Αν και ξεκίνησε τη λειτουργία της κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αποτελεί σημαντικό μέσο για την ψηφιακή μετάβαση του πολιτιστικού οργανισμού σε μια εποχή νέων αναγκών και προτύπων.

Με την καλλιτεχνική της ταυτότητα και την υψηλή ποιότητα των παραγωγών της, η GNO TV στοχεύει να προσελκύσει κοινό απ' όλο τον κόσμο και να καταστήσει ισότιμη τη συμμετοχή της στην παγκόσμια διαδικτυακή αγορά της όπερας. Προσφέρει μια ευρεία γκάμα παραγωγών στο κοινό , από παραστάσεις όπερας και μπαλέτου στην αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», έως μουσικό θέατρο και φεστιβάλ από την «Εναλλακτική Σκηνή», καθώς και προηγούμενες παραγωγές της ΕΛΣ, νέα διαδικτυακά φεστιβάλ, εκπαιδευτικά προγράμματα και παιδικές παραγωγές.

«Εώς σήμερα στην GNO TV έχουν προβληθεί διεθνώς παραγωγές όπερας, όπως Οθέλλος, Μαντάμα Μπαττερφλάι, Αντρέα Σενιέ, Φτηνά τσιγάρα και έρχονται πολλές νέες παραγωγές. Είμαστε εδώ για να ορίσουμε με τον τρόπο που αισθανόμαστε και ξέρουμε έναν ουσιαστικό διάλογο με την κοινωνία. Σε αυτούς απευθυνόμαστε και προσπαθούμε να βρούμε μία δίοδο, έναν διάλογο, μία σωστή και ολοκληρωμένη επαφή, ταυτοχρόνως εκπαιδεύοντας και ταυτοχρόνως προσφέροντας ένα κοινωνικό έργο. Κοινωνία, εκπαίδευση και οι παραγωγές σε όλο αυτό το φάσμα για εμάς είναι ένα σύστημα. Το έχουμε δει έτσι από την αρχή και το τηρούμε. Μέχρι τώρα τ' αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Οπότε δεν φοβόμαστε σε οποιαδήποτε ρήξη με το κατεστημένο, τον συντηρητισμό. Είμαστε εδώ για να στηρίξουμε τη διαφορετικότητα. Δεν θα ήμουν Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣ εάν αυτά τα πράγματα που πίστευα δεν θα μπορούσα να τα κάνω πράξη» τόνισε ο κ. Κουμεντάκης προς το τέλος της εκδήλωσης. 

Από τη μεριά της, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε μεταξύ άλλων: «Ο τρόπος που έχει διευρύνει το ρεπερτόριό της, η εμπνευσμένη παρουσίαση των κλασικών αριστουργημάτων, το ουσιαστικό καλωσόρισμα στη νέα δημιουργία και τους ταλαντούχους καλλιτέχνες, η συνομιλία με τα μεγάλα λυρικά θέατρα του εξωτερικού, η σύμπραξη των τεχνών είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που έχουν καταστήσει την Εθνική Λυρική Σκηνή έναν ισότιμο συνομιλητή των μεγάλων διεθνών οργανισμών της όπερας, αλλά ταυτόχρονα και ένα λυρικό θέατρο που αποτελεί προορισμό για το διεθνές κοινό της όπερας. Το υπουργείο Πολιτισμού στέκεται πάντα υπερήφανα στο πλευρό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όχι μόνο με την τακτική και τις έκτακτες επιχορηγήσεις, αλλά και με την ειλικρινή συμπόρευση και την αδιατάρακτη προσπάθεια επίλυσης όλων των προβλημάτων».