Kanata, Επεισόδιο 1ο – Η διαμάχη: Η πολιτική αντίδραση γίνεται παράσταση στο Μέγαρο Μουσικής

Ποίηση, συναίσθηµα, ανθρωπιά, πολιτική, ιστορία. Πέντε λέξεις. Πέντε συνεκτικοί δεσµοί. Αυτοί που έκαναν τη µεγάλη κυρία του γαλλικού θεάτρου και δηµιουργό του περίφηµου Θεάτρου του Ηλιου (Theatre du Soleil), Αριάν Μνουσκίν, να αναθέσει στον Καναδό σκηνοθέτη Ροµπέρ Λεπάζ να σκηνοθετήσει τη θεατρική κολεκτίβα της.

Στο λαϊκό, σωµατικό, πολιτικό, χειµαρρώδες θέατρο της Μνουσκίν, που ακροβάτες και χορευτές συναντούν επί σκηνής ηθοποιούς χωρίς στεγανά, µέσα από µια εκρηκτική ενέργεια, στην οποία διασώζονται ηµιτόνια συναισθηµάτων, αυτά έρχονται να προστεθούν για την παράσταση «Kanata, Επεισόδιο 1ο - Η διαµάχη» του Λεπάζ, που θα παρουσιαστεί στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών από αύριο έως και τη ?ευτέρα (13-15 Ιουλίου), µε ελληνικούς κι αγγλικούς υπέρτιτλους, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Oι νέες τεχνολογίες είναι το σήµα κατατεθέν του Kαναδού δηµιουργού, µε τις οποίες διευρύνει τα όρια των σκηνικών εµπειριών.

Στο «Kanata, Επεισόδιο 1ο - Η διαµάχη» ο σκηνοθέτης αλιεύει στοιχεία από την καναδική ιστορία των αυτοχθόνων, Ιροκουά, συνδέοντάς τα -κι αυτό είναι το µετα-θεατρικά πολύ ενδιαφέρον στοιχείο- µε την περιπέτεια της ίδιας της παράστασης και τις σφοδρές αντιδράσεις τής εναποµείνασας κοινότητας των Ιροκουά. Ο τίτλος µαρτυρά τη µείξη αυτή: το Kanata προέρχεται από την πρώτη εκφορά του ονόµατος του Καναδά (σηµαίνει χωριό στη γλώσσα των Ιροκουά), ενώ το δεύτερο σκέλος του, «Η διαµάχη», αποκαλύπτει τις βίαιες αντιδράσεις των Ιροκουά, µε αποτέλεσµα ακόµη και την ακύρωση της πρεµιέρας στο Παρίσι πέρσι τον Ιούλιο.

Στο έργο ένα ζευγάρι Γάλλων µετακοµίζει στο Βανκούβερ. Η γυναίκα είναι ζωγράφος και γίνεται φίλη µε µια αυτόχθονα που ζει σε µια φτωχογειτονιά της πόλης και δολοφονείται.

Η ζωγράφος, συγκλονισµένη από το συµβάν, αποφασίζει να ζωγραφίσει και να εκθέσει πίνακες µε πρόσωπα δολοφονηµένων αυτόχθονων γυναικών προκειµένου να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώµη. Πρόθεση της παράστασης είναι η αποτύπωση της ταραγµένης σχέσης µεταξύ των ιθαγενών του Καναδά και των αποικιστών του. Το τελικό προϊόν µένει, σύµφωνα µε κριτικές, καθηλωµένο στο αµυντικό βλέµµα ενός λευκού καλλιτέχνη, που δεν µπορεί να πει ότι και αυτός έχει υπάρξει θύµα. Με µια ανοιχτή κατ’ αρχάς επιστολή στην εφηµερίδα του Κεµπέκ «Le Devoir», τον Ιούλιο του 2018, αυτόχθονες Καναδοί καλλιτέχνες και ακτιβιστές κατηγόρησαν τον Λεπάζ και το Theatre du Soleil ότι προσπαθούν να µιλήσουν για τις ιστορίες τους χωρίς την παραµικρή συµµετοχή αυτών για τους οποίους µιλάνε. Πρώτη απώλεια ήταν η απόσυρση της οικονοµικής υποστήριξης των συµπαραγωγών της παράστασης, κάτι που οι ακτιβιστές δήλωσαν ότι δεν θέλανε να συµβεί.

Τον Σεπτέµβριο, η ιδρύτρια του Θεάτρου του Ηλιου ανακοίνωσε ότι θα αναλάβει την παραγωγή η ίδια, κάνοντας λόγο για «κρούσµα λογοκρισίας». Το επεισόδιο διαδέχτηκε πάντως ένα παρόµοιο, για το «SLAV», µια παράσταση του Λεπάζ εµπνευσµένη από τραγούδια Αφροαµερικανών σκλάβων, που διεκόπη στο Μόντρεαλ ύστερα από γενική κατακραυγή, επειδή το καστ απαρτιζόταν εξολοκλήρου από λευκούς ηθοποιούς.

Το «SLAV» κατηγορήθηκε για «έλλειψη ευαισθησίας», ενώ το «Κanata» για «αποικιακή αντιµετώπιση» και εκµετάλλευση των αυτοχθόνων. Mε την περιπέτεια των αντιδράσεων και της διένεξης µε αυτόχθονες κλείνει και η παράσταση που θα δούµε στο Μέγαρο Μουσικής, δίνοντας στον σκηνοθέτη την ευκαιρία να κάνει ένα σχόλιο για τον ρόλο του θεάτρου και της τέχνης στις σύγχρονες κοινωνίες.

Αναρωτιέται κανείς ποιες θα είναι οι αντιδράσεις όταν η παράσταση παρουσιαστεί επί καναδικού εδάφους, στο Κεµπέκ το 2020! Να σηµειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά στην πενηντάχρονη διαδροµή του θεάτρου που δεν σκηνοθετεί η Μνουσκίν ή µέλος της θεατρικής κολεκτίβας που λειτουργεί στο Παρίσι από το 1964 ως κοινόβιο.