Το όραμα του Δημήτρη Λιγνάδη για το Εθνικό Θέατρο

Με τον διάσημο στίχο του Ανδρέα Εμπειρίκου «Πάρε την λέξι μου. Δώσε μου το χέρι σου», από την «Ενδοχώρα», ως μότο του Εθνικού Θεάτρου για την παρούσα σεζόν. Με δύο ακόμα στίχους του σπουδαίου υπερρεαλιστή, «Η εκδρομή αυτή δεν έχει τέλος» και «Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια», καθώς και με τη γνωστή ρήση του Διονυσίου Σολωμού «Μήγαρις ἔχω ἄλλο στό νοῦ μου πάρεξ ἐλευθερία καί γλώσσα;» Και με το όνειρο «να κάνουμε το Εθνικό Θέατρο πάλι τη ναυαρχίδα του θεατρικού μας πολιτισμού», ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της πρώτης κρατικής σκηνής Δημήτρης Λιγνάδης έδωσε το στίγμα της πολιτιστικής πολιτικής που θα ακολουθήσει με απόλυτη προτεραιότητα στον εκπαιδευτικό-παιδευτικό-παιδαγωγικό-εκπολιτιστικό και κυριολεκτικά ψυχαγωγικό ρόλο του Θεάτρου ώστε αυτό να καταφέρει «τον εμβολισμό ή και εμβολιασμό της νοσούσας εκπαίδευσης».

Η σημερινή συνάντησή του με τους δημοσιογράφους είχε ακριβώς αυτή την αποστολή. Πολύ λιγότερο να ενημερώσει για το ρεπερτόριο, αφού άλλωστε αυτό είναι ό,τι είχε ανακοινώσει ο προκάτοχός του Στάθης Λιβαθινός με κάποιες μικρές προσθήκες. Και πολύ περισσότερο να μιλήσει με τις ιδιότητες του «ανθρώπου, του ηθοποιού, του σκηνοθέτη και του δασκάλου» («η καλλιτεχνική διεύθυνση δεν είναι ιδιότητα, αλλά αρμοδιότητα», διευκρίνισε) για το όραμά του, για τους άξονες στους οποίους κινείται η πολιτιστική του πολιτική, για τις καινοτομίες, για τις προτεραιότητες και για τους συνεργάτες του. Και κοντά σ΄αυτά και για τον εαυτό του στις εμβόλιμες εξομολογήσεις που επέτρεπε η ροή του λόγου του, όπως π.χ. ότι όταν τέλη Αυγούστου αποδέχτηκε την πρόταση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη ν' αναλάβει το τιμόνι του Εθνικού, η απάντηση που έδωσε στην απορία της μητέρας του «που πας τώρα παιδί μου» και των φίλων του πώς θα εγκαταλείψει την αυτόνομη πορεία με τις σκηνοθεσίες του, ήταν «δεν είμαι τρελός. Ίσως μόνο Δον Κιχώτης και πολύ ρομαντικός». Και αυτά του τα στοιχεία σκοπεύει όπως είπε να τα διατηρήσει αυτούσια όπως και την «αλήθεια και τον αυθορμητισμό μου». Αυτό που δεν θα διατηρήσει είναι τη συνήθειά του να..κυκλοφορεί με βερμούδες, αλλά «μέσα μου ψυχικά θα φορώ βερμούδα», είπε χαμογελώντας ο Δημήτρης Λιγνάδης για να τονίσει την επιθυμία του να διατηρήσει νεανικά αντανακλαστικά και οικειότητα. Ανάλογη οικειότητα με αυτήν που αισθάνεται και ο ίδιος στους χώρους του κτηρίου του Τσίλερ όπου μεγάλωσε, πράγμα λογικό για τον γιο του Τάσου Λιγνάδη που σημάδεψε την πορεία του Εθνικού Θεάτρου, ως καλλιτεχνικός του διευθυντής, σ’ όλη τη Μεταπολίτευση.

Άξονες

Δεν περιορίστηκε μόνον σε οραματικές εξομολογήσεις βέβαια ο Δημήτρης Λιγνάδης. Ανέφερε τους άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί η καλλιτεχνική του διεύθυνση: α) εύρος και βάθος, β) όφελος και ωφέλεια, γ) τέχνη κι επιστήμη. «Στόχος της διεύθυνσής μου είναι», είπε, «το Θέατρο να αυξήσει την έννοια του «εύρους» και με γνώμονα αυτό να κινηθούν και όλες του οι καλλιτεχνικές επιλογές. Απευθυνόμαστε σε όλο τον ελληνικό λαό αφού όλος ο λαός είναι «αιμοδότης» αυτού το θεάτρου. Κι εμείς δεν πρέπει να αφήσουμε απέξω ούτε έναν κάτοικο..» Το «βάθος» αφορά τη «μελέτη σε βάθος χρόνου για τον ερευνητικό και παιδευτικό πυλώνα που πρέπει να αποτελέσει το Εθνικό Θέατρο».

Ρεπερτόριο

Για την τρέχουσα σεζόν 2019-20 το ρεπερτόριο είχε σχεδιαστεί και ανακοινωθεί από τον Στάθη Λιβαθινό. «Το παραλάβαμε έτοιμο, το πιστέψαμε και το ενισχύσαμε», τόνισε ο Δημήτρης Λιγνάδης που μαζί με την αναπληρώτρια διευθύντρια Έρι Κύργια έδωσαν έμφαση και εξηγήσεις για κάποιες μικρές προσθήκες:

-Τον σεξπηρικό «Μάκβεθ» που θα ανέβαινε σε σκηνοθεσία Λιγνάδη στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά και, καθώς η παραγωγή θα ήταν άδικο για τους συντελεστές να ματαιωθεί, θα μπει τώρα εμβόλιμη στο ρεπερτόριο, δίνοντας μάλιστα αφορμή να εγκαινιαστεί μία σειρά συμπαραγωγών-συνεργασιών με το Δημοτικό του Πειραιά.

-Τα Μαθήματα Πολεμου ΙΙΙ που ως «υβρίδιο του σκηνικού πλάσματος που επέφερε ωφέλεια στον Έλληνα θεατή», αλλά και ως «παιδαγωγικό εγχείρημα» το οποίο είχε σημαδέψει τις προηγούμενες σεζόν τη συνεργασία του Λιγνάδη με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, θα συνεχίσει τον ερευνητικό και παιδαγωγικό του χαρακτήρα στη σκηνή του Εθνικού, εγκαινιάζοντας αντίστοιχα σειρά συμπαραγωγών-συνεργασιών με το Μέγαρο Μουσικής.

-Κοντά σ΄αυτά το Εθνικό Θέατρο θα πρωταγωνιστήσει τόσο στις εκδηλώσεις για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, όσο νωρίτερα και στις εκδηλώσεις για την Επέτειο των 2500 χρόνων από τη Μάχη των Θερμοπυλών και τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Καινοτομίες και σχέδια

Τα καινούρια στοιχεία που εισηγείται άμεσα η καλλιτεχνική διεύθυνση του Δημήτρη Λιγνάδη είναι:

Η ονομασία του Ισογείου του Ρεξ σε «σκηνή Ελένης Παπαδάκη», ώστε «να βαφτιστεί στο όνομα μίας, αδικημένης από την καλλιτεχνική ιστορία, τεράστιας ηθοποιού». Η Ελένη Παπαδάκη (1908-1944) υπήρξε ως γνωστόν μία από τις μεγαλύτερες ηθοποιούς (και) του Εθνικού Θέατρου η οποία στον Εμφύλιο κατηγορήθηκε για «φιλογερμανική στάση» και ως «φιλενάδα» του κατοχικού πρωθυπουργού Ιωάννη Ράλλη, διεγράφη μ' αυτή την κατηγορία από τον ΣΕΗ το Νοέμβριο του '44 και στις 22 Δεκεμβρίου καταδικάστηκε σε θάνατο από έκτακτο δικαστήριο του ΕΛΑΣ κι εκτελέστηκε από την ΟΠΛΑ. Ο επίλογος της τραγωδίας γράφτηκε αργότερα με τη συγγνώμη του γ.γ. του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, και την εκτέλεση του του 23χρονου αρχηγού της ΟΠΛΑ της περιοχής ως «πράκτορα της Ιντέλιτζενς Σέρβις». 

Ο μετασχηματισμός της Πειραματικής Σκηνής σε ερευνητική Σκηνή για το αρχαιόθεμο δράμα (ερευνητικός – δοκιμαστικός χαρακτήρας) και ταυτόχρονα την εξάπλωση του πειραματικού και ερευνητικού της έργου σε όλες τις σκηνές του Εθνικού.

Η παράταση των δραστηριοτήτων του Θεάτρου στις σκηνές του και δη σ' αυτή του Ρεξ, αλλά και του «Σχολείον» της Ειρήνης Παππά και τη θερινή περίοδο. «Φιλοδοξώ από το ερχόμενο καλοκαίρι το Ρεξ να μείνει ανοιχτό με παραγωγές για τους Αθηναίους αλλά και τους επισκέπτες», εξήγησε ο Δημήτρης Λιγνάδης, προσθέτοντας ότι ανάλογα σχέδια έχει και για το καταχωρισμένο πια στη Δραματική Σχολή του Εθνικού «Σχολείον» όπου θα επιδιώξει τη δημιουργία υπαίθριου θεάτρου 1200 θέσεων. Για τα σχέδια της Σχολής καθώς και για τους καθηγητές (Δ. Μαυρίκιος, Σ. Κακάλας, Σ. Λιβαθινός, Θ. Μοσχόπουλος, Μ. Μαρμαρινός, Ακ. Καραζησης, Γρ. Ιωαννίδης κ.ά.) ενημέρωσε η νέα της Διευθύντρια Δηώ Καγγελάρη.

Ο πολύ έγκυρος προγραμματισμός. Ήδη ο Δημήτρης Λιγνάδης ανακοίνωσε τα ονόματα των σκηνοθετών στο Εθνικό για την επόμενη καλλιτεχνική περίοδο 2020-21, όταν το πρόγραμμα θα ξεκινήσει με τον Στάθη Λιβαθινό (με τον «Μολιέρο» του Μπουλγκάκοφ) και θα συνεχιστεί με σκηνοθεσίες των Δ. Καμαρωτού, Δ. Καρατζά, Γ. Κιμούλη, Αμ.Μουτούση, Αν.Μπρούσκου, Γ. Νανούρη, Κ. Ρήγου, Δ. Τάρλοου, Κ. Μαρκουλάκη, Β. Μπισμπίκη, Θ. Παπακωνσταντίνου, Μ. Φριτζήλα.

Στοίχημα του Λιγνάδη είναι η δημιουργία των αυτόνομων «εκδόσεων Εθνικού Θεάτρου», εκδόσεων δηλαδή με τη σφραγίδα του Θεάτρου των σημαντικών προγραμμάτων, μεταφράσεων κλπ.

Η ανά τρίμηνο συνάντηση του καλλιτεχνικού διευθυντή με τους δημοσιογράφους σ ένα κοινό γεύμα στο οποίο θα επιδιώκεται η ανταλλαγή απόψεων αλλά και το…τέλος του «σπασμένου τηλεφώνου»

Το «αγκάθι» του οικονομικού

Η υλοποίηση όλων αυτών των σχεδίων προϋποθέτει «να ξεπεραστούν φλέγοντα ζητήματα-προβλήματα που έχουν να κάνουν με την οικονομική κατάσταση του Θεάτρου και που έχουν την καταγωγή τους σ΄ένα βαθύ χρονικό ορίζοντα. Τα αντιμετωπίζουμε», διαβεβαίωσε ο Δημήτρης Λιγνάδης, υπενθυμίζοντας ότι  «ως γνωστόν τα λεφτά της επιχορήγησης πάνε όλα στη μισθοδοσία». Δεσμεύτηκε πάντως σε επόμενη συνέντευξη Τύπου να δημοσιοποιήσει την πλήρη αποτύπωση της οικονομικής πραγματικότητας του θεάτρου.