Η δημοφιλής ηθοποιός Ελένη Παπαδάκη δολοφονείται από τον ΕΛΑΣ – Μια ακόμα λερωμένη σελίδα της Ιστορίας του Εμφυλίου

Την Ελένη Παπαδάκη τη συνέλαβαν στο σπίτι του ηθοποιού Δημήτρη Μυράτ, απόγευμα της 21 Δεκεμβρίου του 1944. Αυτός που την αναζήτησε ήταν ένας φοιτητής Ιατρικής, Κώστας Μπιλιράκης, αργότερα γνωστός γιατρός της Αθήνας, ίσως για να εκδικηθεί το θάνατο του αδελφού του από τους Γερμανούς.

Η διαταγή είχε δοθεί από τον «Ορέστη» αρχηγό της ΟΠΛΑ των Πατησίων (Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών ή Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα. Ήταν ένοπλη οργάνωση, προσκείμενη στο ΕΑΜ και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, με καθήκοντα ασφαλείας, συλλογής πληροφοριών και εκτέλεσης ειδικών αποστολών).

Η Παπαδάκη συνοδευόμενη από φίλη της και τον Δημήτρη Μυράτ, οδηγήθηκε πρώτα στα γραφεία της Λαϊκής Επιτροπής του ΕΑΜ, επί της οδού Πατησίων 314, για να αναφερθεί όπως όριζε η στρατιωτική τάξη ότι η διαταγή τους εξετελέσθη και εν συνεχεία όλοι μαζί πήγαν στην Πολιτοφυλακή της γειτονιάς τους.
Η Ελένη θα οδηγηθεί στον Α’ όροφο της Πολιτοφυλακής, όπου κρατούνταν γυναίκες αξιωματικών της Αστυνομίας ή της Χωροφυλακής. Ο συνοδός της Ελένης, άνοιξε την πόρτα, και με δόση ειρωνείας σύστησε στις φυλακισμένες την καινούργια κρατούμενη: «Έχετε την τιμή να δεχτείτε μεταξύ σας μια μεγάλη κυρία, την Ελένη Παπαδάκη»...

Καταδικάστηκε σε θάνατο με τσεκούρι!

Η σπουδαία ηθοποιός κατηγορήθηκε για φιλογερμανική στάση και ότι υπήρξε «φιλενάδα του κατοχικού πρωθυπουργού Ιωάννη Ράλλη. Φήμες (ανυπόστατες) που κυκλοφορούσαν στην Αθήνα την ήθελαν να παντρεύεται τον Ράλλη. Η πραγματικότητα ήταν ότι οι οικογένειες Ράλλη και Παπαδάκη συνδέονταν με φιλία από χρόνια και η Ελένη Παπαδάκη είχε μεσολαβήσει στον Ράλλη για την απελευθέρωση αντιστασιακών ή Εβραίων καταζητούμενων. Η Παπαδάκη είχε διαγραφεί από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ), που ελεγχόταν από το ΚΚΕ, για φιλογερμανική στάση.
Τα μεσάνυχτα της 21ης Δεκεμβρίου άρχισε η ανάκριση της Παπαδάκη από τον καπετάν «Ορέστη» και τις πρώτες πρωινές ώρες της επομένης καταδικάστηκε σε θάνατο από τον ΕΛΑΣ. Αμέσως μετά μεταφέρθηκε μαζί με άλλους μελλοθανάτους στα διυλιστήρια της ΟΥΛΕΝ στο Γαλάτσι, όπου δολοφονήθηκε με δύο σφαίρες στον αυχένα από τον εκτελεστή της ΟΠΛΑ Βλάσση Μακαρώνα. Η διαταγή του «Ορέστη» ήταν να εκτελεστεί με τσεκούρι, αλλά ο Μακαρώνας μάλλον τη λυπήθηκε και προτίμησε ένα πιο «ανώδυνο» τρόπο.

Όλοι στην κηδεία

Η Παπαδάκη παρέμεινε αγνοούμενη για ένα μήνα. Η σορός της ανακαλύφθηκε στις 26 Ιανουαρίου του 1945. Η κηδεία της έγινε στις 28 Ιανουαρίου από τον Άγιο Γεώργιο Καρύτση, παρουσία πλήθους κόσμου. Παρόντες οι συνάδελφοί της Βασίλης Λογοθετίδης, Δημήτρης Χορν, Αννα Καλουτά, Ανδρέας Φιλιππίδης, Μελίνα Μερκούρη, Κώστας Μουσούρης, Μαρίκα Νέζερ, Μαρίκα Κοτοπούλη… Ο τραγικός θάνατος της Παπαδάκη στιγμάτισε την αριστερά και τις μεθόδους της και έβαλε τέλος σε μια λαμπρή καριέρα. Ο Άγγελος Σικελιανός της αφιέρωσε τους στίχους: «Μνήσθητι Κύριε: Για την ώρα που η λεπίδα του φονιά άστραψε
κι όλος ο θεός της Τραγωδίας εφάνη»...
Ο (σκηνοθέτης) Αλέξης Σολωμός έκλεισε τον επικήδειό του με τη φράση «Ελένη, συγχώρεσέ μας!». Και ο (δημοσιογράφος - θεατρικός κριτικός) Αχιλλέας Μαμάκης είπε με συγκίνηση: «Είσαι θύμα ενός χυδαίου και απρεπούς καλλιτεχνικού φθόνου»…

Σύμφωνα με τον βιογράφο της Ελένης Παπαδάκη, Πολύβιο Μαρσάν, ο βασικός λόγος της δολοφονίας της ήταν ο συναδελφικός φθόνος. Σύμφωνα με τον ιστορικό Αντρέ Γερολυμάτο πιθανόν ήταν απόρροια της δράσης της Κατίνας Παξινού, που είχε ως αποτέλεσμα την επακόλουθη σύλληψη και τη δολοφονία της Παπαδάκη καθώς εκτός του ότι είχε σχέση με τον Ράλλη και έκανε παρέα με Γερμανούς αξιωματικούς, είχε γίνει η πιο δημοφιλής ηθοποιός επί Κατοχής και ξεπέρασε τη Παξινού κατά την εκτίμηση του ίδιου ιστορικού.

Ήταν μια σπάνια ηθοποιός

Η Παπαδάκη είχε γεννηθεί στις 4 Νοεμβρίου 1908 στην Αθήνα από εύπορη οικογένεια. Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε σε ηλικία 17 ετών στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης του Σπύρου Μελά το 1925 στη παράσταση «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα» του Λουίτζι Πιραντέλλο. Η πρώτη απαρουσία της χαρακτηρίστηκε από τους κριτικούς ως «αποκάλυψη». Τα επόμενα χρόνια συνεργάστηκε με την Κυβέλη, Μαρίκα Κοτοπούλη, Αιμίλιο Βεάκη, Νίκο Δεδραμή, Γεώργιο Παππά, Π. Γαβριηλίδη. Το 1931 έπαιξε με δικό της θίασο στην Κωνσταντινούπολη, όπου εισέπραξε ενθουσιώδεις κριτικές. Ο τούρκος συγγραφέας και ποιητής Χαλίτ Φαχρί ανέφερε μεταξύ άλλων: «Είδα τότε την Παπαδάκη εμπρός μου ζωντανό σύμβολο μιας ευγενούς τέχνης!».

Για την Ιστρορία να καταγράψουμε ότι ο ΓΓ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης ζήτησε συγγνώμη. Οι υπαίτιοι – Ορέστης και ο εκτελεστής Βλάσης Μακαρωνάς - δικάστηκαν από Ανταρτοδικείο το οποίο τους καταλόγισε πως έδρασαν κατ’ εντολή των Βρετανών για να δυσφημίσουν το ΕΑΜ, καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν δημόσια στην πλατεία Κολιάτσου. Και ο Εμφύλιος συνεχίζεται… μέχρι τις μέρες μας.