Ένα Βέλος στο στήθος της δικτατορίας των συνταγματαρχών – Το Κίνημα του Ναυτικού τραυματίζει το κύρος των χουντικών

Μια μέρα σαν σήμερα, 25 Μαΐου του 1973 το αντιτορπιλικό «Βέλος ΙΙ» αγκυροβολεί έξω από το λιμάνι του Φιουμιτσίνο της Ιταλίας. Είναι η τελευταία πράξη της εκδήλωσσης του Κινήματος του Ναυτικού κόντρα στο καθεστώς της «21ης Απριλίου». Πρωτεργάτης του Κινήματος ο (τότε) αντιπλοίαρχος Νίκος Παππάς που εγκατέλειψε νατοϊκή άσκηση με το Α/Τ Βέλος στο Τυρρηνικό Πέλαγος και το οδήγησε στην Ιταλία ζητώντας πολιτικό άσυλο, το οποίο και δόθηκε τελικά στον ίδιο και στο πλήρωμα. τον ακολούθησαν έξι αξιωματικοί και 25 υπαξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού.

Το ζήτημα έγινε πρωτοσέλιδο στην Ιταλία, αλλά και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ σχετικά δημοσιεύματα εμφανίστηκαν ακόμα και σε ιαπωνικές εφημερίδες. Το πλήρωμα εξέφρασε την επιθυμία του να αντιμετωπισθούν ως πολιτικοί πρόσφυγες. Το καθεστώς της Αθήνας και η ελληνική πρεσβεία στη Ρώμη βρέθηκαν σε αμηχανία. Ο Νίκος Παππάς έγινε σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα. Τις αμέσως επόμενες ημέρες, η χούντα απαίτησε πίσω το αντιτορπιλικό και υποχρεώθηκε να αποστείλει στην Ιταλία νέο πλήρωμα για να το φέρει στην Ελλάδα.
Το σχέδιο δράσης του Κινήματος οριστικοποιήθηκε έπειτα από συζητήσεις που κράτησαν πάνω από χρόνο.
Οι επαφές των στελεχών του ελληνικού Ναυτικού με εξωναυτικά στοιχεία είχαν περιορισμένη επιτυχία, η ιδέα, όμως, ενός Ναυτικού Κινήματος κέρδισε εύκολα έδαφος στις τάξεις των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού.

Ποιο ήταν το σχέδιο των στασιαστών

Με έναν πυρήνα πέντε συμμαθητών από την τάξη του 1948 της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, οι μυημένοι, τις παραμονές του Κινήματος, υπερέβησαν τους εκατό. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονταν οι κυβερνήτες της πλειοψηφίας των πλοίων του ελληνικού στόλου, καθώς και σημαίνοντα επιτελικά στελέχη. Στο σχέδιο προβλεπόταν ο αποκλεισμός του Λεκανοπεδίου της Αττικής μέσω του κλεισίματος του λιμένος Πειραιά και μέσω της απειλής πλήγματος του αεροδρομίου του Ελληνικού. Θα απειλούνταν επίσης οι γέφυρες των εθνικών οδών Αθηνών – Κορίνθου, Αθηνών – Λαμίας και του αντίστοιχου σιδηροδρομικού δικτύου, καθώς και οι κεραίες των ηλεκτρονικών ΜΜΕ στο Λεκανοπέδιο.

Στη συνέχεια, θα επιδιδόταν τελεσίγραφο στους δικτάτορες με το οποίο θα ζητούσαν την ανάληψη της εξουσίας από προσωρινή οικουμενική κυβέρνηση και τη διενέργεια εκλογών. Σε περίπτωση που το τελεσίγραφο αυτό δεν γινόταν αποδεκτό ή έμενε αναπάντητο, θα καταλαμβανόταν η Σύρος και θα αποκλειόταν το λιμάνι της Θεσσαλονίκης αλλά και άλλα λιμάνια ώστε να καταστεί εντονότερη η πίεση στους δικτάτορες. Το σχέδιο αυτό ήταν μάλλον αισιόδοξο και ανεξαρτήτως της πιθανότητας επιτυχίας του, δεν πρόλαβε να εφαρμοσθεί, καθώς ειδοποιήθηκαν εγκαίρως οι πραξικοπηματίες και συνέλαβαν τους επίδοξους κινηματίες.

Ο κλονισμός του δικτατορικού καθεστώτος επιτεύχθηκε όμως μέσω της διαφυγής του Α/Τ «Βέλος» στην Ιταλία. Παρά την αποτυχία του Κινήματος του Ναυτικού, η κίνηση αυτή του ναυάρχου Παππά, έδωσε νέα πνοή στην ελληνική αντίσταση κατά της χούντας και είχε τεράστια απήχηση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Δεκάδες αξιωματικοί του Ναυτικού βασανίστηκαν και αποτάχθηκαν.

Στις 13 Ιουνίου του 1973, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο Παππάς εξήγησε τη σημασία του αντιδικτατορικού κινήματος του Πολεμικού Ναυτικού, κάνοντας ειδική αναφορά τόσο στις συλλήψεις και τους βασανισμούς των μυημένων αξιωματικών όσο και στην αποδυνάμωση του Πολεμικού Ναυτικού από ικανά στελέχη, γεγονός που συντελούσε στη μείωση της μαχητικής ισχύος του. Με την πτώση της δικτατορίας, και την επάνοδο στο δημοκρατικό πολίτευμα, η ελληνική πολιτεία αντάμειψε τους αξιωματικούς που είχαν διωχθεί επαναφέροντάς τους στο Ναυτικό, εμπιστευόμενή τους ύπατα αξιώματα. Στα κατοπινά χρόνια, ο Νίκος Παππάς, προήχθη σε αρχιπλοίαρχο το 1979, σε υποναύαρχο το 1982 και σε αντιναύαρχο την ίδια χρονιά.

Από το 1982 έως το 1986 ο Παππάς διετέλεσε Αρχηγός ΓΕΝ. Αποστρατεύτηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1986 ως ναύαρχος ε.α., με παράλληλη απονομή του τίτλου του Επιτίμου Αρχηγού ΓΕΝ. Ο Νίκος Παππάς συμμετείχε ως υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας στην υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Γρίβα (1989) και στην οικουμενική του Ξενοφώντα Ζολώτα (1989-1990). Ήταν παντρεμένος με την Χαρίκλεια Παπαναστασίου με την οποία απέκτησαν δύο γιους. Ο ναύαρχος Παππάς «έφυγε» τον Απρίλιο του 2013 από καρκίνο έπειτα από πολύμηνη νοσηλεία.