Κατάληψη του Βερολίνου: πονηροί οι Σύμμαχοι ή ο Στάλιν τους πρόλαβε; Γιατί δεν μπήκαν οι Δυτικοί πρώτοι στην πόλη;

Το Βερολίνο καταλαμβάνεται! Οι Δυτικοί Σύμμαχοι, πονηρά σκεπτομενοι, άφησαν στους Σοβιετικούς τη δύσκολη δουλειά ή ο Στάλιν τους πρόλαβε; Γιατί δεν μπήκαν οι Αμερικανοί πρώτοι στην επιθυμητή πόλη; 

Ο Στάλιν ήθελε διακαώς να μπει πρώτος ο Κόκκινος Στρατός στο Βερολίνο· λέγεται ότι απώτερος σκοπός ήταν o έλεγχος του γερμανικού προγράμματος πυρηνικής έρευνας στο Ινστιτούτο Kaiser Wilhelm.

Στο Ανατολικό Μέτωπο, ο Κόκκινος Στρατός (με την υποστήριξη των Πολωνών υπό σοβιετική διοίκηση), είχε καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Πολωνίας· εξαπέλυσε επίθεση στην ανατολική Πρωσία και άρχισε την εισβολή του στην ανατολική Γερμανία τον Φεβρουάριο του 1945 και τον Μάρτιο έβλεπε από μακριά τα φώτα του Βερολίνου.

Από τα δυτικά, οι Σύμμαχοι, που περίμεναν να αντιμετωπίσουν σκληρή αντίσταση από τη στιγμή που οι Γερμανοί θα πολεμούσαν για την πατρίδα τους, ήθελαν να σταματήσουν στο Ρήνο. Οι Σοβιετικοί γνώριζαν πως δεν επρόκειτο να νικήσουν μόνοι τους τα εναπομείναντα γερμανικά στρατεύματα και απαίτησαν οι Δυτικοί Σύμμαχοι να περάσουν τον Ρήνο για να περικυκλώσουν τους Ναζί και να ξεκαθαρίσουν την περιοχή του Ρουρ, προωθούμενοι πιο ανατολικά, αλλά όχι προς το Βερολίνο. Οι ηγεσίες των Δυτικών Συμμάχων θεώρησαν ότι η εισβολή στο Βερολίνο θα ήταν πολύ δαπανηρή σε ανθρώπινες ζωές- ο Τσώρτσιλ πίστευε ότι θα άξιζε τον κόπο- και άφησαν τη «βρόμικη δουλειά» στους Σοβιετικούς.

Ουδέν λάθος αναγνωρίζεται...

Σήμερα, πολλοί ιστορικοί θεωρούν λάθος κίνηση το να μην μπουν πρώτοι στο Βερολίνο οι Δυτικοί. Μια καθυστερημένη άφιξη των Σοβιετικών στη γερμανική πρωτεύουσα θα έδινε στους Δυτικούς Συμμάχους περισσότερο χρόνο για να εδραιώσουν την παρουσία τους και τον έλεγχο στους δυτικούς τομείς της πόλης, κάτι που θα μπορούσε να ευνοήσει τις αμερικανοβρετανικές συμμαχικές δυνάμεις, που θα αποκτούσαν ισχυρότερο διαπραγματευτικό μοχλό και ενδεχομένως μεγαλύτερη επιρροή στην Ευρώπη.

Αν οι αμερικανικές δυνάμεις έμπαιναν πρώτες στο Βερολίνο, σίγουρα θα μπορούσαν να είχαν γράψει την Ιστορία με τη Γερμανία ενωμένη στη συνέχεια. Αν…
Ακούγεται και η ερώτηση, αν οι Γερμανοί μπορούσαν να αποκρούσουν την επίθεση στο Βερολίνο. Απάντηση: κατά τη διάρκεια της Μάχης του Βερολίνου, η στρατιά του Ζούκοφ και η στρατιά του Κόνιεφ έσφιξαν σαν μέγγενη την πόλη με πάνω από 500.000 στρατιώτες· ακόμα 250.000 στρατιώτες περίμεναν στα μετόπισθεν και έξω από την πόλη, ενώ άλλοι 1,75 εκατομμύρια άνδρες αντιμετώπιζαν τα απομεινάρια του γερμανικού στρατού σε άλλες περιοχές. Οι Γερμανοί, συνεπώς, ήταν καταδικασμένοι· δεν είχαν την παραμικρή ελπίδα νίκης!

Τι έγινε και τι θα μπορούσε να είχε γίνει...

Ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 1967 (Eisenhower and Berlin 1945: The Decision to Halt at the Elbe) εγείρει σκέψεις για το «τι έγινε» και «τι θα μπορούσε να είχε γίνει»· υποστηρίζει ότι η απόφαση του Αϊζενχάουερ να αποφύγει τον «αγώνα δρόμου με τους Σοβιετικούς» στο Βερολίνο δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ ήθελαν να κρατήσουν δυνάμεις για τον πολεμικό στίβο στον Ειρηνικό και για το ιαπωνικό θέατρο των επιχειρήσεων.

Οι συμφωνίες, εξάλλου, μεταξύ των πολιτικών ηγετών των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΣΣΔ είχαν ήδη τεθεί σε ισχύ για τη διαίρεση της Γερμανίας και της πρωτεύουσάς της, έτσι αποφασίστηκε να αφεθεί ο Κόκκινος Στρατός να υποστεί τις εκτιμώμενες (100.000) απώλειες για την κατάληψη του Βερολίνου. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα καταλάμβαναν την πόλη σε λίγο ούτως ή άλλως. Από στρατιωτικής άποψης, όλα αυτά ήταν σωστά και ο Αϊζενχάουερ ήταν εξ ολοκλήρου επικεντρωμένος στο στρατιωτικό σκέλος του πολέμου. Σίγουρα τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά αν οι ηγέτες της Δύσης είχαν αλλάξει τους πολιτικούς στόχους, αλλά δεν το έκαναν ποτέ- τουλάχιστον- επίσημα. Κι έτσι οι Σοβιετικοί ήταν οι πρώτοι που εισήλθαν στο Βερολίνο, σε μεγάλο βαθμό λόγω της γεωγραφικής τους θέσης και κατεύθυνσης. Και μια φράση που ακούγεται πια, έπειτα από ποδοσφαιρικούς αγώνες: «ήθελαν περισσότερο τη νίκη και την πήραν». Έτσι απλά…

Έτσι απλά, λοιπόν, στις 8 Μαΐου υπογράφτηκε η επίσημη συνθηκολόγηση και την επομένη, μια μέρα σαν σήμερα, 9 Μαΐου του 1945, οι Σοβιετικοί έκαναν «παρέλαση» στους ρημαγμένους δρόμους του Βερολίνου…