Οι Μάγισσες του Σάλεμ: Μια ιστοριά δεισιδαιμονίας, φανατισμού και μισογυνισμού που στιγμάτισε το ανθρώπινο είδος

Ήταν μία μέρα σαν σήμερα το 1692 στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης, όταν συνελήφθησαν τρεις γυναίκες η Σάρα Γκουντ, η Σάρα Όζμπορν και η σκλάβα Τιτούμπα. Επρόκειτο να δικαστούν ως μάγισσες.

Περίπου 200 χρόνια μετά το κυνήγι των «μαγισσών» της Ιεράς Εξέτασης στην Ευρώπη, η 9χρονη Ελίζαμπεθ Πάρις, και η 11χρονη Αμπιγκέιλ Ουίλιαμς, άρχισαν να παρουσιάζουν περίεργα συμπτώματα, τα οποία ουδείς γιατρός μπορούσε να εξηγήσει. Κάποιος τότε κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα κορίτσια ήταν δαιμονισμένα!

Ο Πουριτανός ιερέας Σάμιουελ Πάρις, πατέρας της Ελίζαμπεθ άρχισε να υποψιάζεται την Τιτούμπα, τη σκλάβα που είχε γεννηθεί στη Νότια Αμερική και είχε φέρει μαζί του από την Καραϊβική, γνώστρια της μαγικής λατρείας της Obeah. Τα κορίτσια του χωριού επισκέπτονταν συχνά την Τιτούμπα για να τους πει το μέλλον ή να τη συμβουλευτούν. Οι τρεις αυτές γυναίκες κατηγορήθηκαν για μαγεία και την 1η Μαρτίου οδηγήθηκαν στη φυλακή.

Οι δίκες τους έγιναν μεταξύ Φεβρουαρίου του 1992 και Μαΐου του 1993 και οδήγησαν στην εκτέλεση 20 ανθρώπων κυρίως γυναικών και κατά κύριο λόγο με απαγχονισμό. Οι ισχυρισμοί και οι καταγγελίες βγήκαν εκτός ελέγχου όταν η 11χρονη Αμπιγκέιλ Ουίλιαμς, η ανιψιά του πουριτανού ιερέα, κατηγόρησε ευθέως την οικογενειακή σκλάβα την τη Τιτούμπα ως μάγισσα. Η Τιτούμπα ανακρίθηκε μαζί με την Σάρα Όσμπορν και τη Σάρα Γκουντ και παρόλο που δεν υπήρχαν ουσιαστικά στοιχεία για την καταδίκη τους, κρίθηκαν ενοχές. Για να συμπληρωθεί το κατηγορητήριο κατηγορήθηκαν επίσης ότι συμμετείχαν σε σύναξη μαγισσών καθώς και ότι είχα σεξουαλικές επαφές με το διάβολο...
Στη θορυβώδη δικαστική αίθουσα οι παριστάμενοι δυσκολεύονταν να παρακολουθήσουν τη διαδικασία. Οι τρεις τρομαγμένες γυναίκες στέκονταν μπροστά στους ενόρκους διακηρύσσοντας την αθωότητα και τη χριστιανική τους πίστη, έχοντας απέναντί τους ένα σκληρό πουριτανικό ακροατήριο. Σε μία ύστατη προσπάθεια να σωθεί η Τιτούμπα παραδέχτηκε τα πάντα και ικέτευσε να τη συγχωρέσουν. Μοιάζει απίστευτο, όμως η τακτική της αυτή λειτούργησε και έτσι απέφυγε την τελευταία στιγμή την αγχόνη, παραμένοντας στη φυλακή μέχρι που ο πουριτανός ιερέας την πούλησε.

Η μαγεία της αυτοσυντήρησης...

Η εξέλιξη της υπόθεσης της Τιτούμπα παρακίνησε και τις άλλες γυναίκες να δηλώσουν ενοχές για άσκηση μαγείας για να κατονομάσουν και άλλους ως ενεργούς μάγους και μάγισσες σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια να γλιτώσουν. Δυστυχώς όμως η κατάσταση έχασε κάθε έλεγχο. Μέσα από όλη τη διαδικασία των ομολογιών του φόβου και της έντασης το πλέγμα των αφηγημάτων και των κατηγοριών, όσοι δήλωναν αθώοι δικάζονταν και εκτελούνται με συνοπτικές διαδικασίες.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, εκτελέστηκαν συνολικά 19 άτομα, μεταξύ των οποίων ένας υπουργός κι ένας πρώην αστυνομικός, που αρνήθηκε να συνεχίσει τις συλλήψεις υποτιθέμενων μαγισσών. Κάποια στιγμή, η κοινότητα άρχισε να αμφιβάλει για την εγκυρότητα και την αλήθεια των λεγομένων των κοριτσιών, καθώς σε κάποιο σημείο έφτασαν να καταγγείλουν και δικαστές, κάτι που προκάλεσε αμφισβήτηση και αμφιβολίες, καθώς κυριαρχούσε η πεποίθηση ότι οι δικαστές προστατεύονταν από τον ίδιο το Θεό!

Τον Οκτώβριο του 1692 έπαυσε η λειτουργία του δικαστηρίου, δίνοντας χάρη στους κατηγορουμένους που περίμεναν να… πληρώσουν για τις μαγικές τους ικανότητες. Τελικά, στις 13 Ιανουαρίου 1693, δόθηκε αμνηστία σε όλους τους τελευταίους κατηγορούμενους που είχαν απομείνει. Το γεγονός αυτό, ιστορικά παραμένει ένα από τα πιο διαβόητα παραδείγματα κατάφωρης αδικίας δεισιδαιμονίας και μισογυνισμού.

Οι Μάγισσες του Άρθουρ Μίλερ

Ο αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Άρθουρ Μίλερ τρεις αιώνες μετά (το 1953), έγραψε το έργο του: «Η Δοκιμασία» ή «Οι Μάγισσες του Σάλεμ» για να καταγγείλει τη δεισιδαιμονία, τις προκαταλήψεις και τον φανατισμό. Ο Μίλερ μέσα από το έργο του κατακρίνει την καταπάτηση πολιτικών ελευθεριών και εισάγει τον όρο «κυνήγι μαγισσών» στον 20ο αιώνα. Ο Μίλερ είχε στόχο να καταγγείλει την αντικομουνιστική υστερία που επικράτησε στις ΗΠΑ την εποχή του μακαρθισμού και οδήγησε στη φυσική ή στην ηθική εξόντωση απλών πολιτών, ιδεολόγων και εκπροσώπων του πνευματικού κόσμου. Ο ίδιος είχε δηλώσει: «Όταν η ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρισμένη ο φόβος παίρνει υπόσταση. Οι άνθρωποι του Σάλεμ έβλεπαν τον εαυτό τους σαν κάτοχο μιας ανώτερης αλήθειας. Αν το φως αυτής της αλήθειας έσβηνε, πίστευαν πως θα ερχόταν η συντέλεια του κόσμου. Όταν έχετε έναν ιδεολογικό κόσμο που θεωρεί τον εαυτό του τόσο αγνό, είναι φυσικό να τείνετε προς τα άκρα».

Στον κινηματογράφο, αρκετές ταινίες έχουν εμπνευστεί από τις δίκες και τις μάγισσες στο Σάλεμ, όπως οι: «Maid of Salem (1937)», «Bell Book and Candle»(1958), «Three Sovereigns for Sarah (1985)», «Hocus Pocus» (1993). Το 1996, σε διασκευασμένο σενάριο του Άρθουρ Μίλερ βγήκε στις αίθουσες η ταινία «The Crucible» («Οι Μάγισσες του Σάλεμ»), με πρωταγωνιστές το Ντάνιελ Ντέι Λιούις και τη Γουινόνα Ράιντερ.