Ναυμαχία της Ναυπάκτου: Η αρχή της ανάπτυξης της ελληνικής ναυτιλίας - Πώς οι Δυτικοί αποδεκάτισαν τους Οθωμανούς

Μια μέρα σαν σήμερα, 7 Οκτωβρίου του 1571 ο στόλος της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, της Νεάπολης, της Σικελίας και του Πάπα κατατροπώνει τον οθωμανικό στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (τότε Λέπαντο), ανακόπτοντας οριστικά την επέκταση των Οθωμανών προς τη Δύση· ήταν η αρχή της ανάπτυξης του ελληνικού στόλου!

Του χριστιανικού στόλου ηγήθηκε ο Δον Χουάν ντε Αούστρια και του τουρκικού ο Μουεζίν Ζαντέ Αλή Πασάς, που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας.

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου θεωρείται από τις μεγαλύτερες ναυμαχίες όλων εποχών – η μεγαλύτερη ναυμαχία της περιόδου της Αναγέννησης - τόσο για τον αριθμό των σκαφών που ενεπλάκησαν, όσο και για την τακτική που εφαρμόστηκε.

Το 1570, οι Οθωμανοί ήταν η μεγαλύτερη απειλή για τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης. Επέκταση των Οθωμανών θα ήταν καταστροφική για το εμπόριο των ευρωπαίων. Επιπλέον, οι τουρκικές θηριωδίες είχαν προκαλέσει δυσφορία στην Ευρώπη.
Οι Οθωμανοί ήταν κυρίαρχοι στο Αιγαίο· είχαν καταλάβει την Κύπρο, επιδίδονταν σε καταστροφές στην Κρήτη των Ενετών και ταξίδευαν πια ανενόχλητοι προς το Ιόνιο Πέλαγος, όπου και εκεί συνέχισαν τις επιδρομές. Τα Ιόνια Νησιά και ιδιαίτερα η Κέρκυρα δεινοπάθησαν.
Παραμονές της Ναυμαχίας, 31 Αυγούστου 1571, το νησί της Κέρκυρας επίθεση των Τούρκων και οι κάτοικοι πλήρωσαν με αίμα την αντίστασή τους. Οι δε Ενετοί, αποτελείωσαν ό,τι άφησαν πίσω τους οι Οθωμανοί...

Με πρωτοβουλία του Πάπα Πίου Ε’, συγκροτήθηκε στρατιωτική συμμαχία, ο Ιερός Συνασπισμός (Sacra Liga) μεταξύ χριστιανικών κρατών. Στη συμμαχία συμμετείχαν η Ισπανία, η Βενετία, η Ρώμη, η Σαβοΐα, το τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών και η Γένουα.

Στις 7 Οκτωβρίου 1571 στη θαλάσσια περιοχή της Ναυπάκτου (τότε Λέπαντο), τα χριστιανικά κράτη της Δύσης αντιμετώπισαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μέσα σε μία ημέρα οι δυνάμεις των Δυτικών επικράτησαν.
Η σύρραξη έγινε γύρω από τις Εχινάδες νήσους στις 7 Οκτωβρίου του 1571. Η Ναυμαχία δεν κράτησε πολύ. Μέσα σε 4 με 5 ώρες ο οθωμανικός στόλος είχε κατατροπωθεί.

Παρόλο που η σύγκρουση διήρκησε λίγο, υπήρξαν πάρα πολλοί νεκροί και τραυματίες και από τις δύο πλευρές. Τα στοιχεία σχετικά με τις απώλειες δεν είναι απόλυτα ακριβή αλλά με βάση την μέχρι τώρα βιβλιογραφία υπολογίζονται σε μερικές χιλιάδες. Από τις 230 τουρκικές γαλέρες διασώθηκαν περίπου 35 και κάποια από τα μικρότερα σκάφη.

Οι νεκροί των Οθωμανών ξεπερνούσαν τις 20.000, ενώ 117 τουρκικές γαλέρες έπεσαν στα χέρια των συμμάχων. Και στο συμμαχικό στρατόπεδο οι απώλειες ήταν μεγάλες: 7.500 νεκροί και 14.000 τραυματίες, από τους οποίους 4.000 πέθαναν τις επόμενες μέρες από τα τραύματά τους.

Ο νικηφόρος στόλος πήρε το δρόμο της επιστροφής για την Κέρκυρα. Σύμφωνα με τον Αμερικανό ιστορικό Kenneth Meyer Setton στο βιβλίο του «The Papacy and the Levant 1204-1571», στην Κέρκυρα ο συμμαχικός στόλος μετέφερε 180 τουρκικές γαλέρες και μάλιστα σημειώνει πως μερικές από αυτές, που ήταν σε άσχημη κατάσταση, παρέμειναν στο νησί για επιδιόρθωση. Ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος αναφέρει πως οι αιχμαλωτισμένες γαλέρες ήταν 117.

Ο «πατέρας» του Δον Κιχώτη στη μάχη

Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες (συγγραφέας του θρυλικού Δον Κιχώτη), που αγωνίστηκε στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου έκανε αναφορά του σπουδαίου γεγονότος στο διάσημο μυθιστόρημά του: «Και κείνη την ημέρα, που στάθηκε τόσο τυχερή για την Χριστιανοσύνη, γιατί γίνηκε αφορμή να σκορπιστεί η πλανερή ιδέα πούχε όλος ο κόσμος κι’ όλα τα έθνη, πως οι Τούρκοι είτανε τάχα ανίκητοι στη θάλασσα – εκείνη την ημέρα, λέω, όπου συντρίφτηκε η οθωμανική αλαζονεία κι’ η φαντασία, ανάμεσα σε τόσους ευτυχισμένους που βρέθηκαν εκεί (γιατί όσοι χριστιανοί σκοτώθηκαν εκεί πέρα ήταν ακόμη πιο τυχεροί από κείνους που έμειναν ζωντανοί και νικητές) εγώ μονάχα είμουνα ο κακότυχος»… (το απόσπασμα από το βιβλίο σε μετάφραση Κώστα Καρθαίου).
Αν και άρρωστος με πυρετό την ημέρα εκείνη, ο Θερβάντες πολέμησε και πληγώθηκε τρεις φορές από σφαίρα: δύο στο στήθος και μία που του άφησε μόνιμη αναπηρία στο αριστερό του χέρι.

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου υπήρξε το τέλος των κωπήλατων πολεμικών πλοίων και η αρχή των ιστιοφόρων, στις πολεμικές αναμετρήσεις αγώνες στη θάλασσα.
Η σημασία της νίκης των Δυτικών στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν σημαντική. Η καταστροφή του τουρκικού στόλου αναζωπύρωσε τις ελπίδες για επανάσταση των υπόδουλων λαών της Βαλκανικής. Από το 1573 εκδηλώνονται συστηματικά πειρατικές επιδρομές από Μαλτέζους, Ναπολιτάνους, Ισπανούς, Κορσικανούς και Γάλλους κατά πλοίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οι Τούρκοι τότε στρέφονται στους Έλληνες και αναθέτουν σε μικρά ελληνικά σκάφη των τουρκοκρατούμενων περιοχών τη μεταφορά των εμπορευμάτων τους. Και η ελληνικής ναυτιλία αρχίζει σιγά σιγά να αντρειεύεται και να ετοιμάζει τη δική της Επανάσταση.