Ευαγγελικά: Νεκροί στους δρόμους της Αθήνας για την μετάφραση των Ευαγγελίων στη δημοτική - Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι…

Στην Ιστορία έμειναν ως Ευαγγελικά. Τι είχε γίνει; Με λίγα λόγια: νεκροί στους δρόμους της Αθήνας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων φοιτητών που διαμαρτύρονταν για την μετάφραση των Ευαγγελίων στη δημοτική - Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι…

Μια μέρα σαν σήμερα, 6 Νοεμβρίου του 1901, η Αθήνα βρίσκεται στο «πόδι». Και μην πάει ο νους σας ότι γινόταν κάποιος ποδοσφαιρικός αγώνας - ντέρμπι, ούτε πως οι νέοι της πρωτεύουσας διαμαρτύρονταν για την ακρίβεια ή τον πόλεμο που γινόταν σε κάποια αραχνιασμένη γωνιά της Γης… Όχι! Οι φοιτητές των Αθηνών είχαν βγει στους δρόμους για να εκφράσουν δυναμικά την αντίθεσή τους για την μετάφραση της Καινής Διαθήκης στη δημοτική!

Η ιστορία, που κατέληξε σε τραγωδία, κατονόμασε εκείνη την σύντομη, αλλά ταραχώδη περίοδο «Ευαγγελικά». Οι διαδηλώσεις κορυφώθηκαν δυο μέρες μετά, δηλαδή στις 8 Νοεμβρίου ανήμερα της γιορτής των Ταξιαρχών, και η Αθήνα θρήνησε 11 νεκρούς, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των πιο υπερβολικών, 8 σύμφωνα με άλλες πιο συγκρατημένες πηγές. Τραυματίες, 70 και βάλε, συλληφθέντες πάνω από 20 καθώς επίσης και άλλα «θύματα», όπως: ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Προκόπιος, που παραιτήθηκε, η κυβέρνηση του Γεωργίου Θεοτόκη που επίσης παραιτήθηκε! Τέλος ήρθαν σε ρήξη εντός των τειχών του Παλατιού, η βασίλισσα Όλγα με τη νύφη της Σοφία· Ρωσίδα η μια Γερμανίδα η άλλη έψαχναν μια αφορμή για να κηρύξουν πόλεμο, 13 χρόνια πριν ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος…

Το Σύνταγμα του 1911 έβαλε, 10 χρόνια μετά, τα πράγματα στην αμετακίνητη - μέχρι σήμερα - θέση τους: «Το κείμενον των Αγίων Γραφών τηρείται αναλλοίωτον· ή εις άλλον γλωσσικόν τύπον απόδοσις τούτου άνευ της προηγούμενης εγκρίσεως και της εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας απαγορεύεται απολύτως»… Το 1927 τροποποιήθηκε η φράση με την προσθήκη: «άνευ της προηγούμενης εγκρίσεως της αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος και της εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας»! Και το τελευταίο Σύνταγμα του 1975 έκλεισε οριστικά το θέμα με μια λέξη: «επίσημος» («ή εις άλλον γλωσσικόν τύπον επίσημος μετάφρασις»).

Τι είχε γίνει όμως και προκλήθηκε τέτοιο «κακό» και ταραχή το Νοέμβριου του πρώτου χρόνου του 20ου αιώνα;

Η «Ακρόπολις» άναψε τη φωτιά...

Η εφημερίδα «Ακρόπολις» δημοσίευσε τα Ιερά Ευαγγέλια μεταφρασμένα στη δημοτική γλώσσα από τον λόγιο βαμβακέμπορο εκ Λονδίνου και συγγραφέα Αλέξανδρο Πάλλη. Ο Πάλλης είχε μεταφράσει στη δημοτική τις αφηγήσεις των Τεσσάρων Ευαγγελιστών και η βασίλισσα Όλγα με έξοδά της τύπωσε το βιβλίο που είχε τίτλο: «Η Νέα Διαθήκη κατά το Βατικανό Χειρόγραφο».

Σύμφωνα με ιστορικούς, η βασίλισσα, όταν επισκέφθηκε τα νοσοκομεία κατά τη διάρκεια του πολέμου του ’97 και αντιλήφθηκε ότι η μετάφραση των Ευαγγελίων από τους «εβδομήκοντα» ήταν δυσνόητη (και ακόμα είναι) από τους περισσότερους ασθενείς και τραυματίες του πολέμου, σκέφτηκε να χρηματοδοτήσει μια μετάφραση στην καθομιλουμένη. Πού να ‘ξερε…

Να σημειωθεί ότι έναν αιώνα πριν η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία είχε απαγορεύσει αυστηρά με την ποινή του αφορισμού «την αγορά, την κατοχή ή την ανάγνωση» μεταφράσεων της Αγίας Γραφής στην καθομιλουμένη και με την ποινή του αναθέματος την μετάφρασή της σε απλούστερη γλώσσα! Το βιβλίο του Πάλλη κυκλοφόρησε στους αθηναϊκούς κύκλους, αλλά πέρασε σχεδόν απαρατήρητο, μέχρι που η εφημερίδα του Βλάση Γαβριηλίδη «Ακρόπολις» είχε την ευφάνταστη ιδέα να το δημοσιεύσει σε συνέχειες. Ο Γαβριηλίδης μάλιστα, είχε την… ευλογία για την πράξη του, τού Αρχιεπισκόπου Αθηνών Προκοπίου.

Η εφημερίδα του Γαβριηλίδη άρχισε να δημοσιεύει σε συνέχειες το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο σε μετάφραση του Πάλλη, υπό τον τίτλο «Το έργον της Βασιλίσσης η Ακρόπολις το συνεχίζει». Και τότε ξέσπασε το «κακό». Κάτι η δυσβάσταχτη ήττα της Ελλάδας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, κάτι το αίσθημα του εθνικισμού που θέριευε, δεν άργησε να ανάψει η «φωτιά». Η αντίδραση των καθηγητών και φοιτητών της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν άμεση. Σε ανακοίνωσή τους χαρακτήρισαν τη μεταγλώττιση του Πάλλη, «γελοιοποίηση των τιμαλφεστέρων του έθνους κειμηλίων». Η οργή δεν έμεινε μόνο στους φοιτητές της Θεολογικής αλλά εξαπλώθηκε και σε φοιτητές από άλλες σχολές με τους ίδιους να συνεδριάζουν στο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Αθηνών, να καταλήγουν σε ψήφισμα και να βαδίζουν κατά των γραφείων της εφημερίδας «Ακρόπολις» και να προξενούν φθορές στον χώρο. Στη συνέχεια υποδαύλισαν τη «φωτιά» οι εφημερίδες «Σκριπ», «Καιροί» και «Εμπρός», με στόχο την κυκλοφορία και τους δημοτικιστές, παρουσιάζοντας τους ως «άθεους, προδότες και πράκτορες των Σλάβων», λόγω της ρωσικής καταγωγής της βασίλισσας Όλγας.

Το βασικό τους επιχείρημα τους ήταν ότι με τη μετάφραση γίνεται διάσπαση της θρησκευτικής και εθνικής ενότητας. Τα πνεύματα, όμως, οξύνθηκαν με απόψεις όπως ότι η μετάφραση του Ευαγγελίου ήταν έργο των «εχθρών της πατρίδας» και οτι η αιτία ήταν ο «σλαβικός κίνδυνος». Στις 5 και 6 Νοεμβρίου, οι φοιτητές, με την ενθάρρυνση της αντιπολίτευσης, οι διαλέξεις των καθηγητών διακόπηκαν και οι φοιτητές συγκεντρώθηκαν στα Προπύλαια και πραγματοποίησαν διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας· συγκρούστηκαν με την αστυνομία και λιθοβόλησαν τα γραφεία της εφημερίδας «Ακρόπολις». Και στις 8 Νοεμβρίου η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο.

Στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Εμπρός», της 9ης Νοεμβρίου του 1901 υπό τον τίτλο «ΗΜΕΡΑ ΠΕΝΘΟΥΣ», παρουσιάζεται το γεγονός σαν πολεμική σύρραξη, ο συντάκτης της εφημερίδας μάλιστα συνέκρινε την αγριότητα του θεάματος, που περιέγραφε, με εκείνη της καταστροφής της Αθήνας από τους Ρωμαίους υπό τον Σύλλα το 86 π.Χ.!

Κάποιοι «εν εθνική μέθη τελούντες», όπως έγραφαν εφημερίδες, επιχείρησαν να παραβιάσουν την πύλη της Βουλής και να ζητήσουν την παραίτηση της κυβέρνησης Γεωργίου Θεοτόκη. Το Ιππικό ανέλαβε δράση τότε και οι νεκροί δεν άργησαν να πέσουν στα πλακόστρωτα της Αθήνας. Οι φοιτητές οχυρώθηκαν στο Πανεπιστήμο, όπου και παρέμειναν μέχρι τις 12 του μήνα, όταν και οργάνωσαν νέο συλλαλητήριο στους Στύλους του Ολυμπίου Διός και αφού έκαψαν ένα αντίτυπο της μεταγλώττισης του Ευαγγελίου, ενέκριναν ψήφισμα, με το οποίο αξίωσαν τη λήψη μέτρων για τη μη κυκλοφορία του μεταγλωττισμένου κειμένου του Ευαγγελίου στη δημοτική και την αυστηρή τιμωρία καθενός που θα επιχειρούσε μεταγλώττιση του στο μέλλον.
Κι από τότε… Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι ότι αυτών εστί η βασιλεία των ουρανών… Ύπαγε οπίσω μου Σατανά!