Λαμπράκης, Μανδηλαράς: Δυο αγωνιστές της Δημοκρατίας χάνουν τη ζωή τους γιατί αντιστάθηκαν σε απολυταρχικά καθεστώτα

Μια μέρα σαν σήμερα, 22 Μαΐου, δυο αγωνιστές της Δημοκρατίας, ο Γρηγόρης Λαμπράκης και ο Νικηφόρος Μανδηλαράς πέφτουν θύματα των δολοφόνων που αντιστρατεύονται κάθε νομιμότητα και λερώνουν ό,τι καθαρό στον τόπο αυτό…

Στις 22 Μαΐου του 1963 ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης δέχεται θανάσιμο χτύπημα από τους παρακρατικούς Σπύρο Γκοτζαμάνη και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδη στη Θεσσαλονίκη.

Στις 22 Μαΐου του 1967, ακριβώς έναν μήνα από την νύχτα που κάποιοι Συνταγματάρχες ισοπέδωσαν κάθε έννοια δημοκρατίας στην Ελλάδα, σε ακτή της Ρόδου ανακαλύπτεται η σορός του δικηγόρου Νικηφόρου Μανδηλαρά, συνηγόρου υπεράσπισης στη δίκη του ΑΣΠΙΔΑ.

«Μα ποιος κυβερνά επιτέλους αυτήν τη χώρα;»

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ως ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της «Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη», επρόκειτο να λάβει μέρος σε εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη, με θέμα τον πυρηνικό αφοπλισμό. Έξω από το κτίριο, όπου θα λάμβανε χώρα η εκδήλωση, δεκάδες παρακρατικοί χυδαιολογούσαν, απειλούσαν και προπηλάκιζαν όσους προσπαθούσαν να πλησιάσουν. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, προσπαθώντας να διασχίσει τον δόμο, ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με τον θάνατο: εμφανίστηκε ένα τρίκυκλο, το οποίο οδηγούσε ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και στην καρότσα του οποίου επέβαινε ο Μανώλης Εμμανουηλίδης, που χτύπησε με λοστό τον Λαμπράκη στο κεφάλι. Και οι δύο ήταν άνθρωποι του υποκόσμου. Μάλιστα, ο Εμμανουηλίδης είχε καταδικαστεί στο παρελθόν για βιασμό, παιδεραστία, κλοπή κ.ά. Λίγες ημέρες μετά, ξημερώματα της 27ης Μαΐου, ο Γρηγόρης Λαμπράκης άφηνε την τελευταία του πνοή, έχοντας υποκύψει στα θανατηφόρα τραύματά του, μέσα στο νεκροθάλαμο του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Ελλάδα 1963, Κωνσταντίνος Καραμανλής στην εξουσία και το ερώτημα του: «Μα ποιος κυβερνά επιτέλους αυτήν τη χώρα;» έπαιρνε απάντηση: οι φασίστες του παρακράτους!

Για την Ιστορία, οι δυο δολοφόνοι του Λαμπράκη έπεσαν στα μαλακά και όταν ήρθε η δικτατορία κυκλοφορούσαν ανενόχλητοί! Ο Σπύρος Γκοτζαμάνης καταδικάστηκε σε 11 χρόνια κάθειρξη και ο Εμμανουηλίδης σε 8 χρόνια. Και στους δύο είχε αναγνωριστεί το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου!

«Θα το πληρώσεις!»...

Και τέσσερα χρόνια μετά, σε μια ακροθαλασσιά της Ρόδου, στο Γεννάδι, ανακαλύπτεται το άψυχο κορμί του Νικηφόρου Μανδηλαρά. Ο Μανδηλαράς ήταν υποψήφιος βουλευτής στις «εκλογές βίας και νοθείας» του 1961· είχε συμμετάσχει ως συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη του Μανώλη Γλέζου, που κατηγορήθηκε για κατασκοπεία το 1959, στη δίκη των δήθεν κατασκόπων στο στρατοδικείο της Αθήνας το 1960 για την υπεράσπιση 42 ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ - ανάμεσα τους και ο Χαρίλαος Φλωράκης. Ο Μανδηλαράς είχε πρωτοστατήσει σε διαδηλώσεις για την εκτροπή και την αποστασία του 1965· από το 1966, υπήρξε συνήγορος υπεράσπισης των κατηγορούμενων της υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ, μια πολιτική και στρατιωτική σκευωρία που συντάραξε την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της δίκης, ένας συνταγματάρχης ονομαζόμενος Γεώργιος Παπαδόπουλος τον απείλησε ότι «θα το πληρώσει». Και το πλήρωσε.

Οι Αρχές έκαναν λόγο για πνιγμό, όμως εξ αρχής ο θάνατος του θεωρήθηκε στυγερή δολοφονία, από τους οικείους του και την κοινή γνώμη στην Ελλάδα. Ακόμα και οι φωτογραφίες της εποχής που κατόπιν δημοσιεύτηκαν, αποκαλύπτουν εμφανές τραύμα στην καρδιά πιθανόν από σφαίρα ή άλλο αντικείμενο.
Το επίσημο πόρισμα της νεκροψίας του ιατροδικαστή Καψάσκη έλεγε ότι ο νικηφόρος Μανδηλαράς, πηδώντας από το φινιστρίνι χτύπησε το κεφάλι του στην εξωτερική επιφάνεια του πλοίου, ζαλίστηκε, έχασε τις αισθήσεις του και πνίγηκε.

Να επισημάνουμε εδώ, ανοίγοντας μια ουσιώδη παρένθεση, ότι ο ιατροδικαστής Δημήτρης Καψάσκης πρωταγωνίστησε σε σημαντικές υποθέσεις που συντάραξαν την κοινή γνώμη την εποχή εκείνη όπως του «δράκου του Σέιχ Σου» Άρη Παγκρατίδη, του θανάτου του ηγέτη - στρατηγού του ΕΛΑΣ Στέφανου Σαράφη, του φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα, του Νικηφόρου Μανδηλαρά, του Γρηγόρη Λαμπράκη και της Ευγενίας Νιάρχου, συζύγου του μεγαλοεφοπλιστή Σταύρου Νιάρχου που βρέθηκε νεκρή, κάτω από ύποπτες συνθήκες, στο σπίτι της στο νησί της οικογένειας Νιάρχου στην Σπετσοπούλα.

Στη δικογραφία για τον θάνατο του Νικηφόρου Μανδηλαρά υπήρχε φωτογραφία της σορού του στην παραλία του Γενναδίου. Το στήθος του ήταν γυμνό και ήταν εμφανής τρύπα από σφαίρα ή από ξιφολόγχη στο αριστερό μέρος του στήθους…
Σύμφωνα με την εκδοχή των Αρχών, ο καπετάνιος του πλοίου Πέτρος Πόταγας έριξε τον Μανδηλαρά στη θάλασσα με ένα σωσίβιο, προκειμένου ο τελευταίος να κολυμπήσει ως την ακτή και να αποφύγει τη σύλληψη. Στη δίκη που ακολούθησε ο Πόταγας καταδικάστηκε σε 12 μήνες φυλάκιση για ανθρωποκτονία εξ αμελείας. Αργότερα ο Πόταγας έφυγε οικογενειακώς για τη Νότια Αφρική, όπου σύντομα πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες.

Τέλος, αξίζει να θυμηθούμε ότι το 1973, επίσης μια μέρα σαν σήμερα, συλλαμβάνεται ο αντικαθεστωτικός Ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής και θα υποστεί άγριους βασανισμούς στο ΕΑΤ/ΕΣΑ. Ο Μουστακλής βασανίστηκε βάναυσα από τη Χούντα κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την παράλυσή του και τον πρόωρο θάνατό του, σε ηλικία 60 χρονών το 1986.