Ρήγας Φεραίος: σωπαίνει η επαναστατική φωνή που ξεσήκωνε τους Έλληνες

Η επαναστατική φωνή που ξεσήκωνε τους Έλληνες, σωπαίνει για πάντα. Η ηχώ της όμως γκρεμίζει τα οθωμανικά τείχη…
Ήταν πριν από 225 χρόνια όταν ο Ρήγας Φεραίος – Βελεστινλής – εκτελείται μαζί με τους συντρόφους του και τα πτώματά τους ρίχνονται στα νερά του Δούναβη.

Ο Ρήγας γεννήθηκε στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας (όπου η αρχαία πόλη Φεραί) το 1757. «Ρήγας» είναι το βαπτιστικό του όνομα, το οποίο ήταν πολύ συνηθισμένο τότε στην περιοχή της Μαγνησίας. Ο Ρήγας, γνωστός στο Βελεστίνο ως γιος του Κυρίτση, όταν βρέθηκε στο γειτονικό Πήλιο, μαθητής, έγινε εκεί περισσότερο γνωστός ως «Ρήγας Βελεστινλής». Πήρε λοιπόν και κράτησε το Βελεστινλής ως επώνυμο, και σε όλα τα έργα του υπογράφεται «Ρήγας Βελεστινλής Θετταλός».

Ο Ρήγας ήταν - όπως λέγεται - από ευκατάστατη οικογένεια γι’ αυτό και τον έστειλαν στο γειτονικό Πήλιο να μάθει γράμματα. Στη Ζαγορά του Πήλιου λειτουργούσε τότε το καλύτερο σχολείο της περιοχής. Ο Ρήγας βρήκε εκεί καλούς δασκάλους και πήρε την καλύτερη μόρφωση που μπορούσε να πάρει τότε ένας φιλομαθής Θεσσαλός. Διδάχθηκε τα «καλά γράμματα» της εποχής, αλλά και κάποιες «επιστημονικές» γνώσεις.

Ο Ρήγας ήταν 12 χρονών περίπου, όταν ξέσπασαν τα Ορλωφικά (1769-1774) και ο αναβρασμός του πρώτου Ρωσοτουρκικού Πολέμου. Ο Ρήγας ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, μετά το 1774, όπου έμαθε ξένες γλώσσες και διεύρυνε τις γνώσεις του πλάι σε Φαναριώτες· αργότερα, εγκαταστάθηκε στη Βλαχία, όπου υπήρχε κάποια ελευθερία και γειτνίαζε με την Ευρώπη· εκεί διορίστηκε γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας, Νικολάου Καρατζά.

Το 1790 ο Ρήγας είχε την ευκαιρία να βρεθεί για 6 περίπου μήνες στη Βιέννη. Τον πήρε μαζί του από το Βουκουρέστι, ως διερμηνέα και «γραμματικό» του, ένας ανώτερος αξιωματούχος· ο Ρήγας ως συνοδός και διερμηνέας του έζησε μαζί του την μεγάλη ζωή της Βιέννης και είχε εκεί υψηλές γνωριμίες: συνδέθηκε με τους εκεί Ελληνες και δημιούργησε ένα δικό του κύκλο συντρόφων - συνομιλητών, τους «Συντρόφους» του, οι οποίοι μυούνταν στο επαναστατικό του σχέδιο.

Στη Βιέννη τυπώνει, πρώτα, μια σειρά από χάρτες (όπως την «Χάρτα της Ελλάδος»), έπειτα το βιβλίο «Νέος Ανάχαρσις» και έπειτα το «Ηθικός Τρίπους», ο «Θούριος» κ.ά. Πριν ξεκινήσει από την Βιέννη για να κατέβει στην Ελλάδα το 1797, ο Ρήγας τυπώνει μυστικά σε χιλιάδες αντίτυπα την Διακήρυξη που θα απευθύνει, προς όλες τις κατευθύνσεις, η Επανάσταση συνοδευμένη από τον Καταστατικό Χάρτη της δημοκρατικής κοινοπολιτείας που θα εγκαθιδρυθεί στην ελεύθερη επικράτεια και θα ονομάζεται «Ελληνική Δημοκρατία». Τα κιβώτια με τα επαναστατικά έντυπα στάλθηκαν, ως εμπορεύματα δήθεν, από την Βιέννη στην Τεργέστη, λιμάνι τότε της Αυστρίας. Και ενώ είχε πάρει διαβατήριο από την αυστριακή αστυνομία με σκοπό να κατέβει στην Ελλάδα, όταν φθάνει και ο ίδιος στην Τεργέστη συλλαμβάνεται έπειτα από προδοσία του Έλληνα εμπόρου Δημητρίου Οικονόμου.

Την παραμονή της μεταγωγής του για την Βιέννη, ο Ρήγας επιχειρεί να αυτοκτονήσει, αλλά αποτυγχάνει. Ισχυρή φρουρά παρέλαβε, σιδηροδέσμιους, τον Ρήγα και εφτά συντρόφους του από τις φυλακές της Βιέννης, τους οδήγησε στο Σεμλίνο, παραδουνάβιο φρούριο της Αυστρίας τότε, και αργότερα τους παρέδωσε στο αντικρινό φρούριο του Βελιγραδίου, στον εκεί Τούρκο διοικητή.
Ύστερα από 40 περίπου μέρες βασανιστηρίων, ήρθε το σχετικό φιρμάνι από την Κωνσταντινούπολη και τους στραγγάλισαν και πέταξαν τα κορμιά τους στον Δούναβη (1798).

Ο Ρήγας χαρακτηρίζεται εθνεγέρτης, αφού με τον «Θούριο» , τη «Χάρτα» του, το «Σύνταγμά» του συνέβαλε σημαντικά στην αφύπνιση των συνειδήσεων των σκλαβωμένων Ελλήνων· τόνωσε το ηθικό τους και δίδαξε πως με τις δικές τους δυνάμεις θα αποκτήσουν την πολυπόθητη ελευθερία.