Σεισμός στη Θεσσαλονίκη σαν ταινία τρόμου: 49 νεκροί, γριές μάντισσες, ταξιτζήδες σε ρόλο Πυθίας και ο Αη Δημήτρης να καλπάζει στην στην πόλη

Μια μέρα σαν σήμερα, 20 Ιουνίου του 1978, στις 23:05 σεισμός μεγέθους 6,5 βαθμών Ρίχτερ τραντάζει τη Θεσσαλονίκη. Ήταν ημέρα Τρίτη. Απολογισμός; 49 νεκροί, 220 τραυματίες και χιλιάδες άστεγοι! Ο σεισμός είχε επίκεντρο 35 χλμ. Α-ΒΑ της Θεσσαλονίκης, στο χωριό Προφήτης στη λίμνη Βόλβη· είχε διάρκεια 15 δευτερόλεπτα και προκάλεσε σοβαρές ζημιές στην πόλη με αποκορύφωμα την κατάρρευση πολυκατοικίας στην Πλατεία Ιπποδρομίου. Σημειώθηκαν επίσης σοβαρές ζημιές σε ιστορικούς χώρους της πόλης όπως η Ροτόντα, η εκκλησία της Αγίας Σοφίας και η Εκκλησία της Αχειροποίητου.

Ήταν ο πρώτος δυνατός σεισμός που σημειώθηκε σε μεγάλο αστικό κέντρο με εξαιρετικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες και ήταν η αφορμή για την αντισεισμική θωράκιση της χώρας. Εκτός από την πόλη της Θεσσαλονίκης, μεγάλες ζημιές προκλήθηκαν στους νομούς Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σερρών και Χαλκιδικής.

Η σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή είχε αρχίσει ένα μήνα πριν, από τις 23 Μαΐου, με δόνηση μεγέθους 5.6 και συνεχίστηκε με μικρότερους σεισμούς. Στις 19 Ιουνίου καταγράφηκε σεισμική δόνηση μεγέθους 5.2, μόλις μία ημέρα πριν από τον κύριο σεισμό.
Ενα πολυώροφο κτίριο κατέρρευσε, περισσότερα από 5.000 σπίτια υπέστησαν ζημιές και πάνω από 1000 κατεδαφίστηκαν. Οι περισσότεροι από τους 49 νεκρούς έχασαν τη ζωή τους από την κατάρρευση της οκταώροφης πολυκατοικίας στην πλατεία Ιπποδρομίου: 29 από τους ενοίκους της βρήκαν τραγικό θάνατο ενώ άλλοι τραυματίστηκαν σοβαρά. Το οικονομικό μέγεθος της καταστροφής ξεπέρασε τα τέσσερα δισ. με σημερινές τιμές!

Μετά την εκδήλωση του σεισμού επικράτησε πανικός και πρωτοφανές χάος στη Θεσσαλονίκη, αφού όλοι οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και προσπαθούσαν με κάθε μέσο να φύγουν από την πόλη. Οι τηλεφωνικές επικοινωνίες και η ηλεκτροδότηση διακόπηκαν σε πολλές περιοχές της Θεσσαλονίκης.

Ο σεισμός του 1978 θεωρείται η μεγαλύτερη σεισμική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή από το 1932, όταν και σημειώθηκε ο σεισμός της Ιερισσού στη Χαλκιδική. Αμέσως μετά το σεισμό, η Πολιτεία... ταρακουνήθηκε και κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για την επούλωση των πληγών. Μακεδόνας ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμαλής, δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά... Οι υλικές ζημίες αποκαταστάθηκαν σχετικά σύντομα μέσα και από την ειδική φορολογία που επέβαλε η κυβέρνηση. Με αφορμή το σεισμό της Θεσσαλονίκης και εκείνον τον της Αθήνας, το 1981, ιδρύθηκε το 1983 ο ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας), που είναι ο αρμόδιος φορέας της πολιτείας για το σχεδιασμό της αντισεισμικής πολιτικής της χώρας.

Μετά ήρθε ο σεισμός των παραμυθιών

Ακούγονταν τότε ιστορίες που σου σήκωναν την τρίχα και που με τα χρόνια απέκτησαν διαστάσεις θρύλου. Έλεγαν, λοιπόν εκείνες τις μέρες, πως ένας ταξιτζής πήρε «κούρσα» μια γριά, περίπου μια ώρα πριν από τον σεισμό. Η γριά κάποια στιγμή είπε στον ταξιτζή: «αγόρι μου θα γίνει μεγάλος σεισμός, κατέβασέ με εδώ, τώρα». Ο ταξιτζής σταμάτησε, η γριά έφυγε σε αλλόφρονα κατάσταση και κατεβαίνοντας βιαστικά, ξέχασε την τσάντα της, μέσα στην οποία υπήρχαν ανθρώπινα οστά! Ούτε στο Χόλιγουντ…

Κάποιοι άλλοι έλεγαν χαμηλόφωνα, ότι από καιρό τώρα ένας άλλος ταξιτζής είχε βρει ένα σημείωμα στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου του, που έγραφε για μια μεγάλη καταστροφή, που θα γινόταν στη Θεσσαλονίκη. Οι ταξιτζήδες τότε ήταν κάτι σαν τις Πυθίες, ίσως...

Πάντως, ακόμα και τώρα πολλοί είναι εκείνοι που «θυμούνται» ότι ο Θερμαϊκός μύριζε παράξενα το πρωί εκείνης της ημέρας και ιδιαίτερα το απόγευμα η οσμή του ήταν πιο έντονη. Θα μας πείτε πότε δεν μυρίζει ο Θερμαϊκός; Λένε, κάτοικοι της πόλης που θυμούνται εκείνο το βράδυ πως, τα σκυλιά δεν σταμάτησαν όλη μέρα να αλυχτούν και ότι τα καναρίνια στα κλουβιά δεν κελάηδησαν παρά την επομένη του σεισμού... Κάποιοι είδαν τον Άγιο Δημήτριο στην «Τσιμισκή», λίγες ώρες πριν το ρολόι δείξει 23:03 και κάποιοι άλλοι τον είδαν «καβαλάρη στα Κάστρα» Αυτός μάλλον ο Αη Γιώργης θα 'ταν... Κάποιοι επιμένουν ακόμα και σήμερα ότι ο δρόμος που περνάει μπρος από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου μύριζε μύρο...

Στη Στοά Μαλακοπή, το 1906 ο ιταλός αρχιτέκτονας Βιταλιάνο Ποζέλι κατασκεύασε ένα επιβλητικό κτήριο για να στεγάσει την Τράπεζα της Ελλάδας. Στο αέτωμα του κτηρίου υπάρχει ένα ρολόι. Το βράδυ τις 20 Ιουνίου του 1978, το ρολόι σταμάτησε να λειτουργεί την ώρα του μεγάλου σεισμού, δείχνοντας από τότε 23:06! Από τότε ουδείς μπόρεσε να επισκευάσει το ρολόι γιατί - όπως λένε -  η πόρτα που οδηγεί προς τον μηχανισμό δεν ανοίγει πια. Κάποιοι άλλοι λένε ότι στο κτήριο υπήρχε ένα κυλικείο όπου ο ιδιοκτήτης ήταν και υπεύθυνος για τη λειτουργία του ρολογιού. Μετά το σεισμό το κυλικείο έκλεισε το ρολόι παρέμεινε ξέπνοο να θυμίζει την ώρα του σεισμού...

Οι πιο παλιοί, που «γνώριζαν», έλεγαν τότε ότι η πανσέληνος ευθυνόταν για τον σεισμό. Η πανσέληνος και η ζέστη... Και κάποιοι άλλοι που είχαν συγγενείς μετανάστες στη Σουηδία... ενημέρωναν τους δικούς τους ότι είχαν πάρει το μήνυμα από τους «Σουηδούς» πως «...έρχεται νέος σεισμός 8, 5 Ρίχτερ. Το είπαν στην Ουψάλα»! Και περάσανε από τότε 45 χρόνια, κι ο σεισμός ξεχάστηκε, αλλά οι ιστορίες ταρακουνάνε ακόμα...