Λέον Τρότσκι: Γιατί ο Στάλιν τον μισούσε θανάσιμα και ορκίστηκε να τον εξοντώσει – Από μια ορειβατική αξίνα πήρε την ικανοποίηση που περίμενε χρόνια ο ηγέτης της ΕΣΣΔ

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 20 Αυγούστου του 1940 όταν ο Λέον Τρότσκι έπεφτε ημιθανής από τα χτυπήματα δολοφόνου που κρατούσε ορειβατική αξίνα· την επόμενη ημέρα ο άλλοτε ισχυρός άνδρας της Σοβιετικής Ένωσης θα παρέδιδε το πνεύμα του και ο Στάλιν θα άναβε την πίπα του, ήσυχος πια ότι ο τελευταίος του εχθρός κοιμόταν με τους αγγέλους…

Ο Λέον Τρότσκι ήταν θεωρητικός του μαρξισμού, επαναστάτης, συγγραφέας και θεμελιωτής του μαρξιστικού ρεύματος που έμεινε γνωστό με το όνομα του: Τροτσκισμός. Ο Τρότσκι υπήρξε ένας από τους διοργανωτές της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 και ένας από τους ιδρυτές του Κόκκινου Στρατού. Μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ την περίοδο 1919-1926· το 1927 απομακρύνθηκε από όλες τις θέσεις εξουσίας και εξορίστηκε. Το 1929 απελάθηκε από την ΕΣΣΔ ενώ το 1932, στερήθηκε τη σοβιετική υπηκοότητα.

Η επιρροή και η εξουσία του Τρότσκι ήταν τόσο μεγάλη που, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, μπορούσε να ανέλθει στη θέση του αρχηγού της νέας κυβέρνησης, αλλά την παρέδωσε πρόθυμα στον Λένιν. Κατά τη διάρκεια των κομματικών διεργασιών ο Στάλιν και ο Τρότσκι είχαν διαφωνίες σε πολλά θέματα και η εχθρότητά τους μετατράπηκε σε πραγματικό μίσος μετά την κρίση του Τσαρίτσιν.

Το Τσαρίτσιν, που κατόπιν ονομάστηκε Στάλινγκραντ και σήμερα Βόλγκογκραντ, το καλοκαίρι του 1918 πολιορκήθηκε από τον Λευκό Στρατό. Η πόλη είχε σπουδαία σημασία για την προμήθεια ψωμιού στην Κεντρική Ρωσία. Και εκεί, με σημείο τριβής την εξουσία του Κόκκινου Στρατού στην πόλη, Στάλιν και Τρότσκι ήρθαν σε ανοιχτή ρήξη που μετατράπησε σε θανάσιμο μίσος. Ο Λένιν τάχθηκε στο πλευρό του Τρότσκι και ανακάλεσε τον Στάλιν στη Μόσχα από το Τσαρίτσιν. Ο Στάλιν ορκίστηκε τότε να βγάλει τον Τρότσκι από τη μέση. Η σύγκρουση του Τσάριτσιν ήταν μόνο το πρώτο στάδιο της μακράς και τελικά βίαιης αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο γιγάντων (μετά τον Λένιν) της ΕΣΣΔ· τελείωσε στις 20 Αυγούστου 1940, όταν ο Τρότσκι δολοφονήθηκε στο Μεξικό με εντολή του Στάλιν.

Το πρώτο σχέδιο δολοφονίας είχε την κωδική ονομασία «Horse». Μια ομάδα μασκοφόρων είχε ανοίξει πυρ στην κατοικία του Τρότσκι. Παρά το γεγονός ότι έπεσαν δεκάδες πυροβολισμοί, ο επαναστάτης, η σύζυγός του Ναταλία και ο εγγονός του Σέβα διέφυγαν ζωντανοί.

Στη συνέχεια, στήθηκε η «Επιχείρηση Μητέρα»: ο Ισπανός κομμουνιστής Ραμόν Μερκάντερ θα διείσδυε στον στενό κύκλο του Τρότσκι και όταν έβρισκε την ευκαιρία, θα τον σκότωνε. Ο Μερκάντερ, έχοντας πλαστό καναδικό διαβατήριο με το όνομα Φρανκ Τζάκσον, συνήψε σχέση με έναν από τους γραμματείς του Τρότσκι · άρχισε σιγά σιγά να κερδίζει την εμπιστοσύνη των οικείων του ρώσου επαναστάτη: τον προσκαλούσαν σε δείπνα, έδειχνε ενδιαφέρον για τις ιδέες του Τρότσκι και έφερνε τακτικά δώρα για τον εγγονό του.

Την ημέρα που χαμογέλασε ο Στάλιν

Στις 20 Αυγούστου του 1940, ο Μερκάντερ κρατούσε στο χέρι ένα κείμενο για την υποστήριξη της Τέταρτης Διεθνούς, χτύπησε την πόρτα του σπιτιού του Τρότσκι με σκοπό να ζητήσει από τον επαναστάτη να το αξιολογήσει. Αυτή ήταν η δικαιολογία του για μια αιφνιδιαστική επίσκεψη. Η μέρα ήταν ζεστή και υγρή και ο Μερκάντερ ήταν ντυμένος με αδιάβροχο, κάτι που δεν παραξένεψε κανέναν. Κάτω από το αδιάβροχο, ο δολοφόνος έκρυβε μια ορειβατική αξίνα, ένα περίστροφο και ένα μαχαίρι: «…τη στιγμή που ο Τρότσκι άρχισε να διαβάζει το άρθρο, μου έδωσε την ευκαιρία που περίμενα. Έβγαλα την αξίνα από το αδιάβροχο και με κλειστά μάτια του έδωσα ένα τρομερό χτύπημα στο κεφάλι», είπε ο Μερκάντερ μετά τη σύλληψή του.

Οι γιατροί δεν μπόρεσαν να σώσουν τον Τρότσκι: πέθανε την επομένη, στις 21 Αυγούστου του 1940. Ο γραμματέας του επαναστάτη κατέγραψε τα τελευταία του λόγια: «Παρακαλώ, πείτε στους φίλους μου ότι είμαι σίγουρος για τη νίκη της Τέταρτης Διεθνούς… Συνεχίστε». Ο Ραμόν Μερκάντερ πέρασε 19 χρόνια και 8 μήνες στη φυλακή και μετά την αποφυλάκισή του διέφυγε στην Σοβιετική Ένωση, όπου έλαβε τον τίτλο του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο τελευταίος αυτόπτης μάρτυς της δολοφονίας του Λέοντα Τρότσκι, ο εγγονός του Εστέμπαν Βολκόφ, πέθανε στο Μεξικό σε ηλικία 97 χρονών τον Ιούνιο του 2023, δηλαδή πριν από λίγες εβδομάδες. Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο BBC, ο Εστέμπαν Βολκόφ είχε αφηγηθεί πως επέστρεφε από το σχολείο όταν αντιλήφθηκε πως μπροστά στο σπίτι όπου ζούσε ο παππούς του βρισκόταν περιπολικό της αστυνομίας και κατόπιν είδε τον αιμόφυρτο Τρότσκι πεσμένο στο έδαφος.