Το επεισόδιο στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και οι απίθανες αιτίες: ένας σκύλος ή η πρέφα – Νεκροί σε πόλεμο που δεν έγινε

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 19 Οκτωβρίου του 1925 όταν ξέσπασε το Επεισόδιο του Πετριτσίου (ή Επεισόδιο Δεμίρ Καπού) στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, βόρεια των Άνω Ποροΐων. Στην Ελλάδα ο Θεόδωρος Πάγκαλος είχε επιβάλει δικτατορία. Οι ελληνοβουλγαρικές σχέσεις επιδεινώθηκαν τόσο πολύ από το συνοριακό επεισόδιο ώστε προς στιγμήν δόθηκε η εντύπωση ότι ο πόλεμος ήταν κοντά. Λόγω της παρουσίας των κομιτατζήδων στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα ανάλογα επεισόδια ήταν συνήθη, όμως εκείνη την ημέρα η κατάσταση ξέφυγε.

Σύμφωνα με την ελληνική εκδοχή, στις 14:00 άνδρες βουλγαρικού φυλακίου στο όρος Κερκίνη άνοιξαν πυρ εναντίον ελληνικού με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός (ή δύο κατ’ άλλη εκδοχή) έλληνα στρατιώτη. Το ελληνικό φυλάκιο απάντησε στα πυρά και όταν ο έλληνας επικεφαλής αξιωματικός, ο λοχαγός ΠΖ Χρήστος Βασιλειάδης, διέταξε κατάπαυση του πυρός και προχώρησε κρατώντας λευκή σημαία για τη διευθέτηση του θέματος με τον βούλγαρο ομόλογό του, δολοφονήθηκε.

Η βουλγαρική εκδοχή έλεγε άλλα: ο έλληνας στρατιώτης φονεύθηκε μεν υπό των βουλγάρων αλλά μέσα σε βουλγαρικό έδαφος, οι δε αξιωματικός- υποστήριζαν ότι- φονεύθηκε κατά την ανταλλαγή πυρών και σε καμία περίπτωση δεν κρατούσε λευκή σημαία.

Ο σκύλος και η πρέφα...

Επίσης μια άλλη εκδοχή ανέφερε ότι: έλληνες και βούλγαροι στρατιώτες, έπαιζαν χαρτιά (πρέφα…) και κάποια στιγμή διαπληκτίστηκαν, για το ότι «οι Έλληνες δεν ετήρουν τους κανόνες του παιχνιδιού» (Στρατιωτική Γεωγραφία 1957, τόμος Γ', σελ. 160), οι Βούλγαροι αφού επέστρεψαν στο φυλάκιο τους, πυροβόλησαν και σκότωσαν τους δύο Έλληνες. Και μια ακόμα εκδοχή «υποστήριζε» ότι το επεισόδιο προκλήθηκε, όταν ο σκύλος έλληνα στρατιώτη μπήκε στο βουλγαρικό έδαφος, ο στρατιώτης προσπάθησε να τον φέρει πίσω στο ελληνικό, με αποτέλεσμα να δεχτεί τα βουλγαρικά πυρά και να σκοτωθεί. Από αυτή την τελευταία εκδοχή το Επεισόδιο του Πετριτσίου έχει ονομαστεί και ο Πόλεμος του Σκύλου…

Και εκείνο το μεμονωμένο συμβάν έτεινε να πάρει διαστάσεις πολεμικής σύρραξης. Το βράδυ της 19ης προς 20η Οκτωβρίου τάγμα του τακτικού βουλγαρικού στρατού κατέλαβε ελληνικό έδαφος. Μετά από αυτό, ελληνικά στρατιωτικά τμήματα ενισχυμένα με πυροβολικό, εισέβαλαν στο βουλγαρικό έδαφος με σκοπό να υποχρεώσουν το βουλγαρικό τάγμα να εγκαταλείψει την καταληφθείσα ελληνική περιοχή. Η κατάσταση κλιμακωνόταν επικίνδυνα, οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν και στις 21 Οκτωβρίου· και οι δύο πλευρές μετρούσαν ανθρώπινες απώλειες. Στις 22 του μήνα τα ελληνικά τμήματα κατέλαβαν τρεις βουλγαρικούς μεθοριακούς σταθμούς και μέχρι το απόγευμα προήλαυναν σε μέτωπο 30 χιλιομέτρων. Οι Βούλγαροι οπισθοχώρησαν αποφεύγοντας-κατά τους ισχυρισμούς τους- να συνεχίσουν την ένοπλη σύγκρουση ενώ το ελληνικό πυροβολικό έβαλλε εναντίον του Πετριτσίου.

Μάχη στα Γραφεία

Η είδηση του επεισοδίου έφθασε στη Σόφια νωρίτερα από ότι στην Αθήνα και θεωρήθηκε αρχικά ως ένα συνηθισμένο επεισόδιο. Όταν όμως το βουλγαρικό υπουργείο των Εξωτερικών το πληροφορήθηκε επισήμως η κατάσταση σοβάρεψε επικίνδυνα. Κλήθηκε ο έλληνας επιτετραμμένος στη Σόφια να ενημέρωσει για την κατάσταση και του ζητήθηκε να επικοινωνήσει με την ελληνική κυβέρνηση και τις ελληνικές στρατιωτικές αρχές στη Θεσσαλονίκη και επίσης ζητήθηκε να διαταχθεί κατάπαυση του πυρός και να κατανεμηθούν ευθύνες. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Αθήνα με τον βούλγαρο επιτετραμμένο. Η ελληνική πλευρά απέρριψε όλους τους βουλγαρικούς ισχυρισμούς και απέδωσε την ευθύνη στους γείτονες· ζητούσε δε από τη Βουλγαρία επίσημη έκφραση συγγνώμης, παραδειγματική τιμωρία των υπευθύνων και καταβολή αποζημιώσεως 6 εκατομμυρίων δραχμών. Η βουλγαρική κυβέρνηση δεν απάντησε στην ελληνική διακοίνωση, την επομένη, όμως, ενημέρωσε τις πρεσβείες της στο Λονδίνο, το Παρίσι και τη Ρώμη ενώ ζήτησε άμεση σύγκληση του συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών το οποίο συνεκλήθη εκτάκτως στις 26 Οκτωβρίου στο Παρίσι. Οι Βούλγαροι ζητούσαν άμεση επέμβαση της Κ.τ.Ε.

Να σημειωθεί ότι, ο ευρωπαϊκός Τύπος είχε αποδεχτεί την ελληνική εκδοχή αγνοώντας τη βουλγαρική προπαγάνδα και τασσόταν υπέρ ειρηνικής διευθέτησης του θέματος. Η Κ.τ.Ε., τελικώς, υποχρέωσε την Ελλάδα να πληρώσει 16.000 λίρες (ζητούσαν 79.000) ως αποζημίωση και τη Βουλγαρία να αποζημιώσει την οικογένεια του Έλληνα αξιωματικού που είχε δολοφονηθεί.
Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, στα απομνημονεύματά του ισχυρίζεται ότι μετά από αυτό το «ράπισμα» οι βουλγαρικές επιδρομές σταμάτησαν και υπήρξε ασφάλεια στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο επί 15ετία. Πράγματι τα επεισόδια ελαττώθηκαν και η κρίση μεταξύ των δύο χωρών εκτονώθηκε. Να τονίσουμε ότι οι ανθρώπινες απώλειες από τη σύρραξης ήταν περίπου 121 έλληνες στρατιώτες και άμαχοι κατά την βουλγαρική εκδοχή και 50 Βούλγαροι κατά την ελληνική...