Βοιωτία: Δροσιστικές αποδράσεις στη μυθική Ερκυνα και Λιβαδίτικο σουβλάκι

Στην καρδιά της Ρούμελης, στη Στερεά Ελλάδα, στο κέντρο της χώρας μας, ξεδιπλώνεται η Βοιωτία και η πρωτεύουσα της η Λιβαδειά ή Λεβαδειά, χτισμένη σε υψόμετρο 160 μ., βορειοδυτικά του νομού και σε απόσταση 130 χλμ. από την πρωτεύουσα και 30 περίπου χλμ. από την πλησιέστερη ακτή του νομού (σ.σ Πρόκειται για την παραλία Διστόμου με τον οικισμό Ασπρα Σπίτια που αποτελούν το επίνειό της).

Χτισμένη στους πρόποδες του Ελικώνα, η Λειβαδιά, της οροσειράς της Βοιωτίας με υψόμετρο 1.748 μέτρων και 16 κορυφές άνω των 1.000 μέτρων. Χτισμένη στον  τόπο κατοικίας των Εννέα Μουσών -κόρες του Δία και της Μνημοσύνης- προστάτιδων των τεχνών. Και ας μην ξεχνάμε, ότι μία από τις Εννέα Μούσες είναι και η Καλλιόπη -Μούσα της Επικής και Ηρωικής Ποιήσεως- η μνήμη της οποίας εορτάζεται σήμερα (Δευτέρα 8 Ιουνίου).

Η μυθική Ερκυνα

O ποταμός της Ερκυνας πηγάζει από το νότιο τμήμα της Λιβαδειάς, διασχίζει το κέντρο της πόλης και εκβάλλει στον Βοιωτικό Κηφισό.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η ροή του ποταμού ξεκίνησε κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού της Ερκυνας με τη Περσεφόνη. Η Ερκυνα, η Νύμφη του ποταμού και κόρη του Τροφωνίου, ήταν φίλη της Περσεφόνης, κόρης της θεάς Δήμητρας, πριν από την απαγωγή της δεύτερης από τον Πλούτωνα. Ενώ τα δύο κορίτσια έπαιζαν με μια χήνα στο άλσος Τροφωνίου, το πτηνό απομακρύνθηκε και κρύφτηκε μέσα σε μια σπηλιά. Η Περσεφόνη για να το πιάσει, μετακίνησε την πέτρα που βρισκόταν στην είσοδο και ξεχείλισε ορμητικό νερό.

Μία πηγή ξεπετάχτηκε από τη γη, η πηγή της Ερκυνας. Από τότε στα νερά της Ερκυνας, ένα από τα ελάχιστα ποτάμια της Ελλάδας με ονομασία θηλυκού γένους, έρχονταν να λουστούν οι πιστοί που ζητούσαν χρησμό από το Μαντείο του Τροφωνίου, το οποίο βρισκόταν σε μικρή απόσταση.

Το Μαντείο του Τροφωνίου

Η Λιβαδειά, άλλωστε, η οποία σύμφωνα με τη μυθική παράδοση, ιδρύθηκε από τον Αθηναίο ήρωα Λέβαδο, κατά την αρχαιότητα φημιζόταν για το Μαντείο του Τροφωνίου Διός με τις πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης, το οποίο αποτελούσε τον προπομπό για τους Δελφούς.

Ο Τροφώνιος, ενίοτε ταυτιζόμενος με το Δία και γνωστός και ως Δίας Τροφώνιος, ήταν αρχαία τοπική θεότητα, η λατρεία της οποίας είχε έναν κατεξοχήν χθόνιο χαρακτήρα και συνεπώς, πολλά κοινά σημεία με τα υπόλοιπα μυστηριακά ιερά στον ελλαδικό χώρο και τις δοκιμασίες που αυτά επέβαλαν στους προσκυνητές και τους μύστες τους.

Σύμφωνα με τον Παυσανία, το μαντείο του Τροφωνίου στη Λιβαδειά ήταν αρχικά άγνωστο στους Βοιωτούς. Σε καιρό ανομβρίας, απεσταλμένοι βοιωτικών πόλεων επισκέφθηκαν το μαντείο του Απόλλωνα στους Δελφούς για να λάβουν χρησμό. Εκεί, η Πυθία τους παρέπεμψε στον Τροφώνιο για να τους δώσει τη λύση. Οι απεσταλμένοι πήγαν στη Λιβαδειά, αλλά δεν μπορούσαν να εντοπίσουν το μαντείο, ώσπου ένας από τους αντιπροσώπους του Ακραιφνίου, ονομαζόμενος Σάων, ακολούθησε ένα σμήνος μελισσών που τον οδήγησε στο άντρο του Τροφωνίου. Ο θεός τον μύησε στη λατρεία του και στο σημείο αυτό εγκαθιδρύθηκε το μαντείο.

Από το κάποτε ακμάζον ιερό τέμενος και μαντείο του Τροφωνίου δεν έχει σωθεί σχεδόν τίποτα, παρά μερικές κόγχες λαξευμένες στο βράχο του φαραγγιού της Ερκυνας, στους πρόποδες του υψώματος του μεσαιωνικού φρουρίου, για την τοποθέτηση αναθημάτων.

Στις πηγές της Ερκυνας

Η περιοχή των πηγών του ποταμού, γνωστή ως Κρύα, είναι φυσικό πάρκο, που βρίσκεται στην έξοδο φαραγγιού. Πρόκειται για το Φαράγγι του Ξηριά Κρύας το οποίο εκτείνεται από το γεφύρι του ρέματος του Αγίου Παντελεήμονος και σχηματίζοντας απόκρημνο και βραχώδες τοπίο καταλήγει στις Πηγές της Κρύας, μία περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Αποτελεί κύριο τόπο αναψυχής και περιπάτου, καθώς και πόλο έλξης τουριστών με κύρια χαρακτηριστικά τα αιωνόβια πλατάνια, τους μικρούς καταρράκτες και τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια.

Οι πηγές της Ερκυνας αποτελούνται από δύο διαφορετικές πηγές, μια αριστερά που ονομάζεται «χλια» και μια δεξιά που ονομάζεται «κρύα». Στη μέση ρέει ο ποταμός, τα ορμητικά νερά του οποίου χρησίμευαν τον 19ο αιώνα, ώστε να κινούνται οι τροχοί των μύλων και οι μηχανές των εργοστασίων, συμβάλλοντας καθοριστικά στη βιομηχανική ανάπτυξη της πόλης. Στις δύο όχθες της Ερκυνας στήθηκαν εκκοκκιστήρια, πιεστήρια, νηματουργεία, κλωστήρια, αλευρόμυλοι και νεροτριβές. Σήμερα, ο νερόμυλος και η νεροτριβή αποτελούν δύο χαρακτηριστικά κτήρια εκείνης της εποχής.

Επίσης, πάνω στις πηγές της Κρύας βρίσκεται το τουριστικό περίπτερο «ΞΕΝΙΑ», καθώς και καφετέριες και ταβερνούλες που σερβίρουν παραδοσιακό Λειβαδίτικο σουβλάκι, κοκορέτσι, κοντοσούβλι και όχι μόνο.

Και εκεί, μπροστά από το «ΞΕΝΙΑ», με τους καταρράκτες, την πλούσια βλάστηση, τα πλακόστρωτα και τα τρεχούμενα νερά, ξεχωρίζει το γλυπτό της Ερκυνας, φιλοτεχνημένο από τον καλλιτέχνη Σπύρο Γουριώτη. Αναδύεται μέσα από τα νερά του ποταμού θέλοντας να μας παρασύρει σε μυθικά περάσματα μιας μαγικής παραμυθένιας εποχής!

Στο μεσαιωνικό κάστρο της Λειβαδιάς

Πάνω από το φαράγγι της Ερκυνας, στον φυσικά οχυρό λόφο, πάνω από τη βοιωτική πόλη δεσπόζει το μεσαιωνικό κάστρο. Η κατασκευή του φρουρίου ξεκίνησε τον 13^ο αιώνα αλλά τα περισσότερα από τα ορατά λείψανα χρονολογούνται στην Καταναλανική κατάκτηση της πόλης που διήρκησε από το 1309 έως το 1380. Το 1458 κατακτήθηκε από τους Τούρκους και παρέμεινε στην κατοχή τους έως την απελευθέρωση της πόλης από τους Ελληνες.

Το 1821 το Κάστρο της Λιβαδειάς ήταν, το τρίτο κατά σειρά στην Ελλάδα, που ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης. Στις 26 Ιουνίου 1821 έγινε η ηρωική έξοδος από το κάστρο των πολιορκημένων Λιβαδειτών. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Τουρκικό ζυγό το κάστρο εγκαταλείφθηκε. Στις μέρες μας, το μακρύ οχυρωματικό τείχος ακολουθεί την μορφολογία του εδάφους και καταλήγει σε μεγάλο ορθογώνιο πύργο στα ανατολικά.

Εντός του κάστρου υπάρχει το βυζαντινό εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας και η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας. Η πρόσβαση στο κάστρο είναι εύκολη μέσα από τα λιθόστρωτα μονοπάτια.

Να σημειώσουμε ότι κατά μήκος του λιθόστρωτου δρόμου στην περιοχή της Κρύας, έχουν δημιουργηθεί 60 περίπου πίστες πάνω σε συμπαγή ασβεστολιθικό βράχο σχηματίζοντας το αναρριχητικό πάρκο Κρύας. Πάνω από αυτές τις πίστες δεσπόζει το Μεσαιωνικό Κάστρο της Λειβαδιάς με την πανοραμική του θέα.

Οι Εννέα Μούσες

Οι Μούσες, κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, προστάτιδες των τεχνών, κατοικούσαν στον Ελικώνα της Βοιωτίας. Οι Εννέα Μούσες είναι η Καλλιόπη (Μούσα της Επικής και Ηρωικής Ποιήσεως), η Κλειώ (Μούσα της Ιστορίας), η Ευτέρπη (Μούσα της Αυλητικής Τέχνης), η Ερατώ (Μούσα της Ερωτικής Ποιήσεως), η Πολύμνια (Μούσα της Μιμικής), η Ουρανία (Μούσα της Αστρονομίας), η Τερψιχόρη (Μούσα της Λυρικής Ποιήσεως), η Μελπομένη (Μούσα της Τραγωδίας) και η Θάλεια (Μούσα της Κωμωδίας).

Φωτογραφίες: Ντέπυ Χιωτοπούλου