Αποκριάτικα έθιμα στην Ελλάδα: Μπούλες, πειρατές και πετεγολέτσα (vid)

ΡΕΘΥΜΝΟ

Με πλήθος καθημερινών εκδηλώσεων, ήδη, από την έναρξη του (στις 15/02) το Ρεθεμνιώτικο Καρναβάλι, με φετινό θέμα «Ο χορός στον χώρο και στον χρόνο», διασκεδάζει καθημερινά, μικρούς και μεγάλους, με ποικίλες εκδηλώσεις.

Σήμερα, Τρίτη 26/2 στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται παλιές ελληνικές καντάδες, η Ποδηλατάδα στις 7/3, οι Κρητικές παραδοσιακές καντάδες την Παρασκευή 8/3 ενώ το Σάββατο 9/3 είναι η Παιδική Καρναβαλική παρέλαση στις 16.30 ξεκινώντας από τον κόμβο Θεοτοκοπούλου και το ίδιο βράδυ η Νυχτερινή παρέλαση στις 21.00 με τερματισμό στην πλατεία Μικρασιατών, στις 22.30. Αποκορύφωμα του Ρεθεμνιώτικου Καρναβαλιού, που μετράει πάνω από έναν αιώνα ζωής (ήδη από το 1914 χρονολογούνται τα πρώτα στοιχεία χιουμοριστικών εκδηλώσεων) αποτελεί η Μεγάλη Καρναβαλική παρέλαση την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου, με τη συμμετοχή των 38 Ομάδων, με άρματα και χιλιάδες καρναβαλιστές να ακολουθούν, με εκκίνηση στις 2 το μεσημέρι από τον κόμβο Θεοτοκοπούλου και τερματισμό στις 15.00 στην πλατεία Ηρ. Πολυτεχνείου (Σοχώρα). Η τελετή λήξης του Ρεθεμνιώτικου Καρναβαλιού θα πραγματοποιηθεί το ίδιο βράδυ, στις 18.30, στην παραλία (Ελ. Βενιζέλου) με την καύση του άρματος του Βασιλιά Καρνάβαλου, συνοδευόμενη από πυροτεχνήματα και στη συνέχεια συναυλία με τους Apurimac αλλά και street party στην Πλατεία Μικρασιατών.

ΞΑΝΘΗ

Η αυλαία των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών με το Ξανθιώτικο Καρναβάλι έχει ξεκινήσει, στις 20 Φεβρουαρίου, και έχοντας ως φετινό κεντρικό θέμα «Ερως ανίκατε μάχαν», συνεχίζουν καθημερινά, με αμείωτο ρυθμό τις εκδηλώσεις που προβάλλουν την ιστορία, τη λαογραφία, τον πολιτισμό της περιοχής. Οι ιστορικοί περίπατοι για γνωριμία με την τοπική ιστορία, βόλτες στην Παλιά Πόλη και επίσκεψη στο Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Ξάνθης γίνονται καθημερινά στις 9 το πρωί. Την Τσικνοπέμπτη θα έχει βραδιά παραδοσιακών γεύσεων, στο κλειστό αθλητικό κέντρο «Φίλιππος Αμοιρίδης», στις 20.00, ενώ κατά τη διάρκεια των αποκριάτικων εκδηλώσεων γνωστοί καλλιτέχνες θα διασκεδάζουν το κοινό στην κεντρική σκηνή της Ξάνθης.

Την Κυριακή της Απόκρεω παιδική καρναβαλική παρέλαση στις 12.00 ενώ το Σάββατο 9 Μαρτίου, στις 19.30 θα ξεκινήσει η βραδινή καρναβαλική παρέλαση, από την πλατεία Δημοκρατίας. Αποκορύφωμα των εκδηλώσεων τη Μεγάλη καρναβαλική παρέλαση, την Κυριακή της Τυρινής στις 13.00, όπου ο Βασιλιάς Καρνάβαλος πλαισιωμένος από χιλιάδες πολύχρωμους καρναβαλιστές και άρματα, ακολουθεί τη διαδρομή στην πόλη και καταλήγει στο μεγάλο πάρκο του γηπέδου Α.Ο. Ξάνθης όπου συνεχίζεται το πάρτι των συλλόγων.

Το κλείσιμο των εορταστικών εκδηλώσεων σηματοδοτεί το έθιμο «Το Κάψιμο του Τζάρου» στον ποταμό Κόσυνθο, στις 7 το βράδυ της Κυριακής της Τυρινής 10 Μαρτίου, με ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα.

Την Καθαρά Δευτέρα, στη δημοτική ενότητα Σταυρούπολης, στην πλατεία του οικισμού θα αναβιώσει το έθιμο της «Καμήλας», όπου οι κάτοικοι μεταμφιεσμένοι θα συμμετάσχουν σε μια παρέλαση χρωμάτων και χαράς, με οδηγό ένα ομοίωμα καμήλας και έναν ενήλικο να παριστάνει τον καμηλιέρη Αραβα. Ενα τοπικό έθιμο παρουσιασμένο φέτος από την Ενωση Παλαιών Δασοπροσκόπων Ξάνθης. Ο Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Σταυρούπολης «Ορφέας» θα μοιράζει στους παρευρισκομένους δωρεάν νηστίσιμα εδέσματα και άφθονο κρασί τοπικής παραγωγής. Επίσης, θα παρουσιαστεί και το έθιμο του «Αράπη».

ΝΑΟΥΣΑ

«Μια πόλη, ένα δρώμενο, εμπειρία ζωής» στην ηρωική πόλη της Νάουσας, στο νομό Ημαθίας, με τις αποκριάτικες εκδηλώσεις να έχουν ως επίκεντρο το δρώμενο της «Μπούλας», δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη μοναδικότητα του εθίμου. Κύριο ρόλο έχει η Νύφη (άντρας που υποδύεται -χωρίς να τη γελοιοποιεί- τη γυναίκα), η οποία φοράει φαρδιά φουστάνια και προσωπείο στολισμένο με τούλια και λουλούδια. Η «Μπούλα» είναι επίσης άντρας, ντυμένος με τη φουστανέλα, πολλά ασημικά στο στήθος και «κέρινο» πρόσωπο. Αναπόσπαστο κομμάτι του δρώμενου αποτελούν τα παιδιά που προπορεύονται του μπουλουκιού. Στο τέλος της πομπής είναι η μουσική, ο ζουρνάς και το νταούλι.

Οι φετινές εκδηλώσεις ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη 28 Φεβρουαρίου, με μεγάλο τσίκνισμα στη Διασταύρωση Νάουσας-Κοπανού, στις 12.00 το μεσημέρι, ενώ το βράδυ, στις 19.00, στην Πλατεία Καρατάσου θα γίνει η επίσημη έναρξη με τη μουσική συναυλία του  «ΤΟΝΙS SFINOS».

Την Κυριακή της Αποκριάς 3 Μαρτίου, αναβιώνει το έθιμο «Μπούλες της Ηρωικής Πόλης Νάουσας», ξεκινώντας στις 9 το πρωί, στο παραδοσιακό κτήριο Ομίλου «Γενίτσαροι και Μπούλες», περιοχή «Μπατάνια», με το ντύσιμο της Μπούλας και το μάζεμα του μπουλουκιού. Στις 11.00 π.μ., στο Δημαρχείο γίνεται το προσκύνημα όπου τα μπουλούκια παίρνουν διαδοχικά την άδεια από τον Δήμαρχο και ακολουθεί η καθορισμένη διαδρομή τους στην πόλη. Στις 17.00 στην Πλατεία Αλωνίων, γίνεται το βγάλσιμο του πρόσωπου, και στη συνέχεια όλοι ακολουθούν τα μπουλούκια, στο στραβό πλάτανο όπου τα παιδιά και οι συνοδοί των μπουλουκιών τραγουδούν τις παραδοσιακές πατινάδες.

Το Σάββατο 9 Μαρτίου, στις εκδηλώσεις προστίθεται το ολοήμερο γλέντι σ’ όλη την πόλη με τίτλο «Μια πόλη, μια γιορτή», προσφορά των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος και ανοιχτό σε όλο τον κόσμο, ενώ την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου, αναβιώνει το έθιμο «Μπούλες της Ηρωικής Πόλης Νάουσας» όπως ακριβώς την Κυριακή της Αποκριάς, με τη μόνη διαφορά, ότι στις 21.00, στην Πλατεία Διοικητηρίου («Καμμένα») είναι η κορύφωση του εθίμου όπου αναβιώνει «Ο τελευταίος χορός της ημέρας», και τα μπουλούκια χορεύουν τον τελευταίο χορό πριν αποχωρήσουν.

Την Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει το έθιμο «Μπούλες της Ηρωικής Πόλης Νάουσας» στην πόλη χωρίς τον πρόσωπο ενώ τα Κούλουμα εξελίσσονται τόσο στην Πλατεία Καρατάσου, από τις 11 το πρωί, με τη «Γιορτή της Φασολάδας» με σαρακοστιανά εδέσματα και κρασί, όσο και στις δημοτικές ενότητες.

ΑΜΦΙΣΣΑ

Στην Αμφισσα, πρωτεύουσα του Δήμου Δελφών και του νομού Φωκίδας, αναβιώνει ο θρύλος του ταμπάκη Κωνσταντή που έχοντας χάσει άδικα την αγαπημένη του Λενιώ στην πηγή της Χάρμαινας, εμφανίζεται πια σαν Στοιχειό πονεμένο στο τέλος της Αποκριάς και μάχεται μαζί με τα Στοιχειά των άλλων πηγών στη «Νύχτα των Στοιχειών». 

Οι Αποκριάτικες εκδηλώσεις στην Αμφισσα ξεκίνησαν την Κυριακή του Τριωδίου, με τον «Κρυμμένο Θησαυρό», ο οποίος φέτος γιορτάζει 30 χρόνια παιχνιδιού στην πόλη. Την Κυριακή της Απόκρεω 3/3 είναι η Κυριακή των Μεγάλων και της «Οδύσσειας». Την Παρασκευή 8 Μαρτίου, στις 15.00, οι Ομάδες που συμμετέχουν στο κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού δίνουν το ‘παρών’ με στολές και άρματα στην Πάνω πλατεία, ενώ στις 20.00 στα πλακόστρωτα σοκάκια της συνοικίας της Χάρμαινας, ο κόσμος καλεί το Στοιχείο του Κωνσταντή στο «Κάλεσμα του Στοιχειού» με γιορτινή ατμόσφαιρα και με την έθνικ Balkan μπάντα ΘΡΑΞ ΠΑΝΚC.

Το Σάββατο 9 Μαρτίου, στις 10.00 π.μ. ξαναχτυπά ο «Κρυμμένος Θησαυρός» με παιχνίδια, γρίφους και εκπλήξεις στην πλατεία Ησαΐα, ενώ στις 16.00 ξεκινάει η προετοιμασία της «Νύχτας των Στοιχειών» στο Εικαστικό Εργαστήρι του δήμου Δελφών. Στις 19.00 ξεκινάει η πορεία, υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής, προς τα σκαλιά του Αη Νικόλα και στις 20.00 αναβιώνει το δρώμενο η «Νύχτα των Στοιχειών». Η νύχτα συνεχίζεται με συναυλία των Koza Mostra και πάρτι.

Την Κυριακή της Τυρινής 10/3 γίνεται η διανομή του «Μασκαρά», της πιο σατυρικής εφημερίδας που εκδίδεται από το Πολιτιστικό Κέντρο Φωκίδας, στις 17.00 ξεκινάει η παρέλαση των αρμάτων από την είσοδο της πόλης με κατεύθυνση την πλατεία και στις 19.00 ανακοινώνονται τα αποτελέσματα για τις καλύτερες ομάδες του «Κρυμμένου Θησαυρού». 

ΤΥΡΝΑΒΟΣ

Αυθορμητισμός, διάδραση, πειράγματα, χοροί, τραγούδια χαρακτηρίζουν το Τυρναβίτικο Καρναβάλι  και το «Μπουρανί» της Καθαράς Δευτέρας. «Γιορτάζουμε το 40^ο Καρναβάλι Τυρνάβου, μετά τη μεταπολίτευση» αναφέρει στο «ΕτΚ» ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών & Πολεοδομίας του Δήμου Τυρνάβου Κώστας Κουλιός, λέγοντας ότι οι αποκριάτικες εκδηλώσεις ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη, στην πλατεία Αγοράς στις 12 το μεσημέρι, με λαϊκό τσίκνισμα, συνεχίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια, με το πρώτο Σαββατοκύριακο να είναι αφιερωμένο στην παράδοση και με αποκορύφωμα την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου και την Καθαρά Δευτέρα, με την αναβίωση του «Μπουρανί», έθιμο κατάλοιπο των βακχικών τελετών που διατηρήθηκε στους αιώνες και αναβιώνει ακόμα και σήμερα. Πρόκειται για ένα λαϊκό πανηγύρι, μια αναβίωση ενός αρχαίου διονυσιακού τελετουργικού, στην ουσία, είναι η γιορτή του φαλλού, που συμβολίζει την αναπαραγωγή και την ευτεκνία. 

«Μέχρι και την ύστερη δεκαετία του ’80, συμμετείχαν μόνο άντρες, στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, στις ταβέρνες, στους δημόσιους χώρους γενικά, όπου αναβίωνε το έθιμο» εξηγεί ο κ. Κουλιός. Με το πέρασμα των χρόνων, από τη δεκαετία του ’90 και μετά, άρχισαν να συμμετέχουν και γυναίκες, λόγω μαζικοποίησης και μετεξέλιξης του εθίμου.

Την Κυριακή της Τυρινής στις 18.30 πραγματοποιείται στους δρόμους του Τυρνάβου η Μεγάλη Παρέλαση, με τη συμμετοχή, 30 τουλάχιστον πληρωμάτων, και 2.500 καρναβαλιστών με τα χάλκινα να παίζουν στους δρόμους και στην πλατεία της πόλης μέχρι το πρωί και τον Σάτυρο να παρελαύνει τα μεσάνυχτα.

Αποκορύφωμα του Τυρναβίτικου Καρναβαλιού, το «Μπουρανί» την Καθαρά Δευτέρα, αναβιώνει στις 11.00 π.μ. στον Προφήτη Ηλία και στην κεντρική πλατεία, ενώ από το μεσημέρι και μετά ο Σύλλογος «Γαϊτανάκι Μπουρανί» συνεχίζει στην πλατεία Αγοράς με δρώμενα και πειράγματα της ημέρας.

«Οσο περνούν τα χρόνια, η δεκτικότητα και η ανοχή για το έθιμο, αυξάνεται, και ο κόσμος συμμετέχει» αναφέρει στο «ΕτΚ» ο κ. Κουλιός, επισημαίνοντας ότι το τετραήμερο Παρασκευή – Καθαρά Δευτέρα η επισκεψιμότητα στον Τύρναβο φτάνει και τις 10.000 κόσμος. 

ΚΟΖΑΝΗ

Πυρήνας και εστιακό σημείο της Κοζανίτικης Αποκριάς είναι o Φανός, εορταστική πυρά που ανάβει στα σταυροδρόμια της πόλης εδώ και αιώνες, αποδεικνύοντας την ανθεκτικότητα του εθίμου και τις βαθιές του ρίζες.

Η έναρξη της Κοζανίτικης Αποκριάς θα πραγματοποιηθεί την Τσικνοπέμπτη 28 Φεβρουαρίου, και έκτοτε, καθημερινά στην κεντρική πλατεία και στις γειτονιές θα λαμβάνουν χώρα διάφορες εκδηλώσεις. Οι Φανοί – 15 στο σύνολο- κάθε βράδυ θα ανάβουν σε καθορισμένα μέρη της Κοζάνης, σε συγκεκριμένα σταυροδρόμια, ενώ όλοι μαζί θα ανάψουν το βράδυ της Κυριακής της Τυρινής 10 Μαρτίου. Οι Φανοί είναι μια γιορτή με λατρευτικό και ανατρεπτικό χαρακτήρα, που στήνονται γύρω από ένα βωμό στον οποίο η φωτιά καίει όλη τη νύχτα. Η ομάδα που συμμετέχει στην εθιμική εκδήλωση «επιδιώκει την πραγματοποίηση ενός σκοπού, ο οποίος συνήθως είναι η επίτευξη της ευετηρίας, της καλής χρονιάς, στην ευρύτερη διάστασή της, με την έννοια  της πλούσιας καρποφορίας και της καλής υγείας». Γύρω από η φωτιά σχηματίζεται ένας κύκλος  με επικεφαλής τον κορυφαίο τραγουδιστή, ο οποίος τραγουδάει πρώτος στίχο-στίχο τα πατροπαράδοτα τραγούδια του Φανού ακολουθούμενος από τον χορό που τα επαναλαμβάνει με τον ίδιο τρόπο.

Την Κυριακή της Αποκριάς 3 Μαρτίου θα γίνει η είσοδος του Παιδικού Καρνάβαλου στην πόλη, με χορούς και παιχνίδια, υπό τους ήχους της Δημοτικής Μπάντας, της «Πανδώρας». Τα Sourd Games, ένα ιδιότυπο κυνήγι θησαυρού, το οποίο πραγματοποιήθηκε πρώτη φορά το 1997 και έκτοτε κατέκτησε τη νεολαία της Κοζάνης, θα δημιουργήσουν ατμόσφαιρα εκρηκτικού κεφιού στο κέντρο, το πρωί της Παρασκευής 8 Μαρτίου ενώ την Κυριακή της Τυρινής 10/3 στις 3 το μεσημέρι θα ξεκινήσει η Μεγάλη Παρέλαση των 20 περίπου αρμάτων και τη συμμετοχή των καρναβαλιστών των Συλλόγων.

ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ

Το έθιμο του Μπέη αναβιώνει κάθε χρόνο στο Διδυμότειχο και στα χωριά του Αρδα και του Ερυθροποτάμου, στο νομό Εβρου, τη Δευτέρα πριν την Καθαρά Δευτέρα, από τον Λαογραφικό Σύλλογο «Ο Μπέης».

Οπως εξηγεί στο «ΕτΚ» ο πρόεδρος του Λαογραφικού Συλλόγου Τόλης Τσιαντούκας, οι τριήμερες εκδηλώσεις ξεκινούν την Παρασκευή 1 Μαρτίου, με το «Κάλεσμα του κόσμου», όπου το απόγευμα, το άρμα στολισμένο και φορτωμένο με άφθονο κρασί βγαίνει στους δρόμους της πόλης, για να καλέσει  τον κόσμο στις εκδηλώσεις που θα ακολουθήσουν. Την Κυριακή 3 Μαρτίου, αναβιώνει το έθιμο της «Μπουμπούνας», μεγάλη φωτιά που ανάβει στο κέντρο, γύρω από την οποία ξεκινούν το χορό παραδοσιακά συγκροτήματα της πόλης και στη συνέχεια ακολουθεί χορός για όλο τον κόσμο. Το έθιμο κορυφώνεται τη Δευτέρα 4 Μαρτίου, όπου από νωρίς το πρωί, ο Μπέης και η συντροφιά του ξεκινούν την περιπλάνηση στους δρόμους και καταλήγει, στις 15.30,στο χώρο του ΚΤΕΛ. Εκεί θα ακουστεί ο φεμινιστικός λόγος της γκαστρωμένης χωριανής και θα ακολουθήσει η γέννα της. Ο Μπέης θα διαβάσει το σατυρικό του λόγο, θα οργώσει ζεύοντας δυο γυναίκες, θα σπείρει μοιράζοντας αθυρόστομες ευχές και θα πάρει το χορό. Χορεύοντας, ένας τσολιάς θα βάλει φωτιά στο κερατόμορφο στέμα του, που θα είναι και η πτώση του Δυνάστη.

Την Κυριακή της Τυρινής, το απόγευμα, στο Διδυμότειχο, θα γίνει παρέλαση με άρμα του Λαογραφικού Συλλόγου «Ο Μπέης» και περίπου 10 πεζοπόρα τμήματα.

ΝΑΥΠΛΙΟ

«Ολη η πόλη… μια σκηνή» είναι το σύνθημα του φετινού Αναπλιώτικου Καρναβαλιού, με τους ντελάληδες να έχουν κάνει την έναρξη, ήδη από την Κυριακή 17/2, στο Τριώδιο. Την Τσικνοπέμπτη, στο Τριανόν, μεταξύ 17.00 – 20.00, θα πραγματοποιηθεί εργαστήρι κατασκευής κούκλας, εμψύχωση και δραματοποίηση.

Μεταξύ των καθημερινών δρώμενων, των αποκριάτικων χορών στο δήμο Ναυπλιέων, το Σάββατο 2 Μαρτίου, στην πλατεία Συντάγματος, στις 11.00 τα παιδιά ζωγραφίζουν χαρταετούς, ενώ στις 20.30, στην Παλιά Πόλη, αναβιώνει το βενετσιάνικο κλίμα, όπου η ομάδα καλλιτεχνών Θεάτρου Δρόμου Hellix Action Theatre, περπατούν στα δρομάκια συνοδεύοντας τις κυρίες με στολές εποχής.

Το Σάββατο 9 Μαρτίου, αναβιώνει το Βενετσιάνικο Ναύπλιο, στις 20.00, όπου θεατρικές ομάδες και καρναβαλιστές δρόμου ξεκινούν από την πλατεία Τριών Ναυάρχων και καταλήγουν στην πλατεία Συντάγματος χορεύοντας.

Η Καρναβαλική παρέλαση την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου, στις 17.00, ξεκινάει από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (Παλιά Νομαρχία) και διαμέσου της οδού Μπουμπουλίνας με αρχηγό τον Βασιλιά Καρνάβαλο καταλήγει στο λιμάνι ( Θέση Π).

ΣΚΥΡΟΣ

Ο «Γέρος και η Κορέλα» είναι το αποκριάτικο έθιμο που αναβιώνει στη Σκύρο, βραβευμένη μάλιστα ως ένας από τους 100 κορυφαίους πράσινους προορισμούς στον κόσμο.

Η γιορτή της Αποκριάς ‘άνοιξε’ την Κυριακή 17/2, με το Τριώδιο, και έκτοτε, καθημερινά αλλά κυρίως τα Σαββατοκύριακο, όπως και την Τσικνοπέμπτη, νέοι και νέες, τριγυρίζουν στα σοκάκια της Χώρας, με αποκορύφωμα το τελευταίο της Αποκριάς (09-10/3). Κεντρική μορφή είναι ο «Γέρος», ντυμένος με μαλλιαρή μαύρη κάπα,  φοράει μάσκα από δέρμα κατσικιού, ενώ στη μέση του έχει περασμένη ζώνη με κουδούνια κοπαδιού. Τον συνοδεύουν η «Κορέλα» (σ.σ. παλιά ήταν νεαρός άνδρας ντυμένος με παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά, ωστόσο στις μέρες μας η «Κορέλα» είναι κοπέλα) και ο «Φράγκος» ο οποίος φοράει μάσκα και ένα μεγάλο κουδούνι στη μέση του.

Την Κυριακή της Τυρινής (10/3) γίνεται και το δρώμενο της «Τράτας», όπου οι ναυτικοί του νησιού κατασκευάζουν ένα ομοίωμα βάρκας, που σκοπό έχει τη σάτιρα,  και απαγγέλλονται έμμετρα στιχάκια με καυστικό περιεχόμενο. Την Καθαρά Δευτέρα, στην Πλατεία της Χώρας, όλοι οι Σκυριανοί ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές χορεύουν και τραγουδούν, έως το πρωί.

Σ’ ότι αφορά την επισκεψιμότητα στο νησί, «για το τελευταίο Σαββατοκύριακο, φέτος, αναμένουμε ρεκόρ αφίξεων, περίπου 4.000 κόσμο, όταν πέρυσι ήταν περίπου στις 3.000» ενημερώνει το «ΕτΚ» ο δήμαρχος Σκύρου Μιλτιάδης Χατζηγιαννάκης.

ΥΔΡΑ

Τα σοκάκια και τις πλατείες της γραφικής Υδρας περιδιαβαίνουν καρναβαλικές Ομάδες, μασκαρεμένες, μαζί με επισκέπτες του νησιού, την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου, συμμετέχοντας και διασκεδάζοντας στο Υδραίικο καρναβάλι, και ακολουθώντας το Βασιλιά Καρνάβαλο.

Η αποκριάτικη εύθυμη πομπή με τους μασκαράδες, ξεκινάει από την Πλατεία του Ναυάρχου Βότση και τριγυρίζουν στο νησί, κάνοντας στάσεις σε διάφορα σημεία, όπου γλεντούν, χορεύουν, διασκεδάζουν με τη συνοδεία κερασμάτων μεζέδων και κρασιού. Πρώτη στάση στο κτήριο της «Υδραγωγής», στη συνέχεια κατευθύνονται στη συνοικία του Καμινιού και περνώντας το ποτάμι των Καμινίων καταλήγουν στη Λάκκα του Κόκκορη, όπου πραγματοποιείται δεύτερη στάση. Καταλήγουν στην Λάκκα Γαβρίλη για την τρίτη και τελευταία στάση της περιφοράς του Καρνάβαλου. Τέλος, οι καρναβαλιστές, από την Λάκκα του Γαβρίλη, κατηφορίζουν μέχρι την οδό Αντωνίου Λιγνού, για να φθάσουν πάλι στην πλατεία του Ναυάρχου Βότση και από εκεί η παρέλαση του Καρνάβαλου με τύμπανα και νταούλια πηγαίνει στην παραλία της Υδρας, όπου στήνεται χορός με νησιώτικα παραδοσιακά και άλλα ξενόφερτα τραγούδια. Ο Καρνάβαλος καταλήγει στην πλατεία της Ξερής Ελιάς, όπου και κρεμάται.

ΖΑΚΥΝΘΟΣ

Με τις «Μπαγόρδες» - τα τσικνίσματα σε γειτονιές και σε χωριά-, ξεκινούν οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στην όμορφη Ζάκυνθο, την Τσικνοπέμπτη 28 Φεβρουαρίου, από το πρωί. Το ίδιο βράδυ στις 19.00, γίνεται η έναρξη του Καρναβαλιού, με την είσοδο του Κόντε Καρνάβαλου, συνοδευόμενος από Ντελάληδες, Φιλαρμονικές, Γαϊτανάκια, Πολιτιστικούς Συλλόγους, καταλήγοντας στην πλατεία του Αγίου Μάρκου.  

Την Κυριακή της Αποκριάς 3 Μαρτίου, σειρά έχει το Πίκολο Καρναβάλι για παιδιά, στις 3 το μεσημέρι, με αφετηρία τον Αγ. Λάζαρο και κατάληξη στην πλατεία Αγ. Μάρκου. Την Παρασκευή 8 Μαρτίου, στην πλατεία Αγ. Μάρκου, στις 19.00,  έχει παραδοσιακή ζακυνθινή βραδιά ενώ στις 21.00 είναι η καρναβαλική βραδινή παρέλαση με θέμα «Κόκκινη Νύχτα», με αφετηρία την πλατεία Αγίων Σαράντα και κατάληξη στην πλατεία Αγίου Μάρκου.

Οσο για τον Βενετσιάνικο Γάμο, αυτός ο παραμυθένιος γάμος αναβιώνει, το τελευταίο Σάββατο της Αποκριάς, φέτος, 9 Μαρτίου. «Ο Βενετσιάνικος Γάμος στο Τζάντε, 16^ος αιώνας», ένας θεσμός από το 2004, αναβιώνει με ένα φαντασμαγορικό σκηνικό, με τη μεγαλειώδη πομπή να ξεκινάει από την πλατεία Αγ. Παύλου και να καταλήγει στην πλατεία του Αγ. Μάρκου. Να σημειωθεί, ότι εμπνευστής του δρώμενου είναι ο Ζακυνθινός ζωγράφος και εθνικός καραβογράφος, ιδρυτής του «Ναυτικού Μουσείου» Αντώνης Μιλάνος.

Η Μεγάλη Παρέλαση με τον Κόντε Καρνάβαλο και τα καρναβαλικά γκρουπ θα ξεκινήσει την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου, στις 15.00, από την καμάρα του Αγ. Λαζάρου με κατάληξη τη Λεωφ. Δημοκρατίας (πλατεία ΟΤΕ).

Και τη Μεγάλη Παρέλαση, ακολουθεί το Πόβερο Καρναβάλι, ένα δρώμενο που πραγματοποιείται μονάχα στη Ζάκυνθο. Στις 20.00 της Κυριακής της Τυρινής 10 Μαρτίου, η Φιλαρμονική του Δήμου και οι Καρναβαλιστές συνοδεύουν τον Καρνάβαλο στην τελευταία του…κατοικία, μέχρι την επόμενη χρονιά. Η πορεία ξεκινάει από την πλατεία Ανάληψης και καταλήγει στην πλατεία Αγ. Μάρκου όπου ο Καρνάβαλος καίγεται στην πυρά. Και τότε, γίνεται η έναρξη του επόμενου Καρναβαλιού, ενώ στις 21.00 γίνονται τα «Μαρουλόσκορδα», όπου η ομάδα του Βενετσιάνικου Γάμου κατευθύνεται στον ιερό ναό  του Αγ. Νικολάου του Μόλου για να ευχηθεί Καλή Σαρακοστή.

Οσο για την Καθαρά Δευτέρα, που γιορτάζονται τα Κούλουμα, είναι και η μέρα που εξελίσσονται στα χωριά της Ζακύνθου, οι «Ομιλίες», μοναδικό δείγμα του Ζακυνθινού πολιτισμού, ένα σπάνιο θεατρικό είδος λαϊκού θεάτρου. Ωστόσο, οι «Ομιλίες» εξελίσσονται και κατά τη διάρκεια των αποκριάτικων εκδηλώσεων.

ΚΕΡΚΥΡΑ

Το Καρναβάλι της Κέρκυρας αναβιώνει την εποχή των Βενετών και επί 450 και πλέον χρόνια φθάνει ως τις μέρες μας κάθε χρόνο αναγεννημένο. Η έναρξη του Κορφιάτικου καρναβαλιού γίνεται την Τσικνοπέμπτη 28 Φεβρουαρίου, στην πλατεία Ανουντσιάτας, στην πόλη της Κέρκυρας. Την ίδια μέρα και το Λύκειο Ελληνίδων γιορτάζει με τραγούδια του χορού και της χαράς.

Τόσο την Κυριακή της Απόκρεω 3 Μαρτίου όσο και την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου, γίνονται παρελάσεις. Το Λύκειο Ελληνίδων όπως ενημερώνει το «ΕτΚ» το μέλος και χοροδιδασκάλισσα Λίζα Αλεξάκη, ξεκινάει την παρέλαση στις 12 το μεσημέρι από τον πεζόδρομο με κατάληξη στο Λιστόν. «Φοράμε κοστούμια μπαρόκ εποχής, μάσκες και περούκες και κάθε φορά τα εμπλουτίζουμε ακόμη περισσότερο» αναφέρει στο «ΕτΚ» εξηγώντας ότι οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στην πόλη της Κέρκυρας έχουν επηρεαστεί από την άφιξη των Βενετών, που ήταν στην περιοχή πάνω από 450 χρόνια.

Τα «Πετεγολέτσα» ή πετεγόλια (κουτσομπολιά), που βασίζονται στην Κερκυραϊκή διάλεκτο και κάθε χρόνο παίζονται σε υπαίθρια σκηνή, στην κεντρική αγορά της παλιάς πόλης στην Πίνια, θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 7 Μαρτίου, στις 20.00, στην πλατεία Δημαρχείου. Πρόκειται για ένα θεατρικό είδος που μοιάζει πολύ με την COMMEDIA DELL' ARTE, και είχε καλλιεργήσει ο αξέχαστος θεατρικός συγγραφέας Θεόδωρος Ζαμάνης.

Οι δυο παρελάσεις που διοργανώνει ο Οργανισμός Κερκυραϊκών Εκδηλώσεων, υπό την αιγίδα του Δήμου Κερκυραίων, με μασκαράτες, άρματα και φιλαρμονικές που θα υποδέχονται στο παλιό λιμάνι τον "ζωντανό" Βασιλιά Σιορ-Καρνάβαλο, θα λάβουν χώρα τις δυο Κυριακές 3 και 10 Μαρτίου, στις 14.30, με την πομπή να ξεκινάει από την οδό Μητροπολίτου Μεθοδίου και να καταλήγει στο Πεντοφάναρο, που θα γίνει το κάψιμό του.

Να σημειώσουμε, ότι το αστικό Κερκυραϊκό καρναβάλι διαφέρει από εκείνο της περιφέρειας, όπου η διαφορετική κοινωνική ζωή στην Κερκυραϊκή ύπαιθρο σε σχέση με την πόλη, διέσωσε στοιχεία αρχαιοελληνικής παγανιστικής λατρείας.

ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ

Με παρελάσεις σε Πόρο, Αργοστόλι και Ληξούρι, η Κεφαλονιά, γιορτάζει και φέτος με κέφι και χορό τις Απόκριες. Την Κυριακή 3 Μαρτίου, στο καρναβάλι του Πόρου, θα αποκαλυφθεί η φετινή Βασίλισσα που θα μεταδίδει το κέφι, τη χαρά και τη ζωντάνια της σε μικρούς και μεγάλους. Εως τότε, η επιλογή της Βασίλισσας θα κρατηθεί επτασφράγιστο μυστικό.

Οι παρελάσεις συνεχίζονται την Παρασκευή 8 Μαρτίου, στις 19.00, στο Αργοστόλι, το Σάββατο 9 Μαρτίου στο Ληξούρι, με τη Μεγάλη Παρέλαση να πραγματοποιείται την Κυριακή της Τυρινής, στις 15.00, στην πρωτεύουσα του νησιού, το Αργοστόλι.

ΧΙΟΣ

Αρκετά τα έθιμα που αναβιώνουν στη μυροβόλο Χίο, για τις Απόκριες. Στα Θυμιανά (7 χλμ. από Χίο) αναβιώνει η «Μόστρα», έθιμο που έχει τις ρίζες του στο Μεσαίωνα, όταν πειρατές και κουρσάροι λεηλατούσαν τα παράλια των νησιών και άρπαζαν τις σοδειές των κατοίκων.

Την Τυρινή Παρασκευή 8 Μαρτίου, στις 20.00, γίνεται το ανέβασμα της «Μόστρας», και όπως εξηγεί στο «ΕτΚ» η πρόεδρος του Μορφωτικού Εκπολιτιστικού Ομίλου Θυμιανών (ΜΕΟΘ), Ερμείνα Τάμαρη, αναβιώνει αυθόρμητα η αναπαράσταση της μάχης (σ.σ. που είχε γίνει κάποτε ανάμεσα στους Θυμιανούς και τους πειρατές), με χορευτικά βήματα.

Ντυμένοι ‘κουδουνάτοι’ – μεταμφιεσμένοι χορεύουν δυο χορούς, το ‘Ταλίμι’ που αναπαριστά τη μάχη, και τον ‘Δετό’ που αναπαριστά τη νίκη. Ακολουθεί πάρτι στα δρομάκια του χωριού. Την Κυριακή της Τυρινής, γίνεται το κατέβασμα της «Μόστρας» και από το πρωί ξεκινούν από τα δυο ξωκλήσια, ντυμένοι σας Πειρατές και με τις παραδοσιακές στολές, χορεύουν τους δυο χορούς, καταλήγοντας στην εκκλησία του Αγ. Ευστρατίου όπου κρεμούν τα λάβαρα των συναφιών.

Και στις 11.30 π.μ. ξεκινάει η παρέλαση με τα 10 άρματα που θα συμμετέχουν φέτος και 500 καρναβαλιστές ντυμένους με αυτοσχέδιες στολές που διαθέτει δωρεάν ο ΜΕΟΘ, στους ενδιαφερόμενους. Την παρέλαση παρακολουθούν τουλάχιστον 3.000 επισκέπτες, η δε μέρα συνεχίζεται με λαϊκό γλέντι στην πλατεία Καρουλίου. 

Στο Πυργί αναβιώνουν οι «Καρκαλούσες», την Κυριακή της Τυρινής, με απογευματινή παρέλαση με αυτοσχέδια άρματα και καρναβαλιστές ντυμένους με ετερόκλητες αστείες φορεσιές και όπως εξηγεί στο «ΕτΚ» ο πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου «Γεώργιος Θεοτοκάς» Κώστας Παπαδόπουλος, αντί για μάσκα καλύπτουν το πρόσωπο με λεπτό μαντήλι (τουλουπάνι). Μετά την παρέλαση καταλήγουν στην πλατεία, όπου χορεύουν τον «Διπλό» ανταλλάσοντας δίστιχα με σκωπτικό χαρακτήρα.

Στη Βολισσό, στο κεφαλοχώρι των βόρειων χωριών, την Κυριακή της Τυρινής αναβιώνει το έθιμο του «Διπλού» και όπως λέει στο «ΕτΚ» η Αικατερίνη Κηλαδίτη, ταμίας του Πολιτιστικού Συλλόγου Βολισσού, οι περίπου 250 κάτοικοι συγκεντρώνονται στην πλατεία, στις 18.00, όπου με πλεγμένα τα χέρια τους σχηματίζουν μια μεγάλη αλυσίδα, τραγουδώντας παινέματα για το χωριό. Ακολουθούν κεράσματα με σούμα και ξηρούς καρπούς.

Στα Μαστιχοχώρια, και κυρίως στα Μεστά και στους Ολύμπους, χωριά που διατηρούν τα μεσαιωνικά χαρακτηριστικά τους, αναβιώνει, κάθε χρόνο, την Καθαρά Δευτέρα, το έθιμο «Αγά» όπου στο τέλος της ημέρας, ο Αγάς οδηγείται στην πυρά.

ΓΑΛΑΞΕΙΔΙ

Στη ναυτική πολιτεία του Γαλαξειδίου, στη νομό Φωκίδας, στο Δήμο Δελφών, την Καθαρά Δευτέρα αναβιώνουν τα «Αλευρομουτζουρώματα», ένα έθιμο που χάνεται στο βάθος των αιώνων και που δημιουργείται αρχικά από ξένες επιρροές που μεταφέρονται στον τόπο από την ανθούσα ναυτική δύναμη της εποχής.

Με επίκεντρο το λιμάνι της πόλης, ξεκινά ένας ανέμελος «πόλεμος» ανάμεσα στον κόσμο, μία διονυσιακού τύπου γιορτή όπου το αλεύρι, τα χρώματα και τα νερά είναι τα βασικά εφόδια στη γιορτινή «μάχη».

Οι Αποκριάτικες εκδηλώσεις ξεκινούν το Σάββατο 2 Μαρτίου στις 11 το πρωί με ποδηλατική βόλτα με μαθητές Νηπιαγωγείου και Δημοτικού. Συνεχίζονται με τσουβαλομαχίες, μουσικά παιχνίδια, face painting, μπαλονοκατασκευές κ.ά. Το Σάββατο 9 Μαρτίου θα ανάψει η αποκριάτικη φωτιά στην Πλ. Μάμα, στις 19.30, ενώ την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου, στις 21.30, θα πραγματοποιηθεί η παρέλαση των αρμάτων που θα λάβουν μέρος στο Αλευρομουτζούρωμα και στη συνέχεια θα ακολουθήσει Retro Party Δρόμου Μεταμφιεσμένων.

Την Καθαρά Δευτέρα 11 Μαρτίου στις 11 το πρωί, στην πλατεία Μάμα, είναι η Ταραμοκατάσταση, στις 13.45, θα ξεκινήσει η διάθεση αλεύρων σε όσους  επιθυμούν να συμμετέχουν στο Αλευρομουτζούρωμα στη Γέφυρα του Γαλαξειδίου και στις 14.30 ξεκινάει το αποκορύφωμα της Αποκριάς του Γαλαξειδίου, το «Αλευρομουτζούρωμα».

ΣΟΧΟΣ

Στον Σοχό, δημοτική ενότητα του Δήμου Λαγκαδά, στο νομό Θεσσαλονίκης, αναβιώνουν οι Κουδουνοφόροι, τραγόμορφη μεταμφίεση με κουδούνια. Φορούν προσωπίδα, η οποία καταλήγει σε υψικόρυφη κεφαλοστολή και κατασκευάζεται από μαύρο μάλλινο ύφασμα (σαγιάκι) ενώ τρίχες από ουρά αλόγου σχηματίζουν τα μουστάκια τους. Τα κουδούνια που φορούν είναι πέντε (η λεγόμενη ντουζίνα) – ένα μεγάλο το μπατάλι και τέσσερα μικρά τα κυπριά-, το δε βάρος τους κυμαίνεται στα 18-20 κιλά. Τα κουδούνια της ντουζίνας δεν είναι τυχαία, πρέπει να είναι ταιριαστά συνδυασμένος ο ήχος, και αυτός είναι το ιδιαίτερο στοιχείο με το οποίο το κάθε Καρναβάλι ξεχωρίζει από μακριά.

Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν την Κυριακή του Τριώδιου, την περασμένη Κυριακή οι Κουδουνοφόροι του Σοχού συμμετείχαν στη διοργάνωση «BELL ROADS»  στη Θεσσαλονίκη, ενώ την Κυριακή της Απόκρεω 3 Μαρτίου ο Σοχός φιλοξενεί τη Λαογραφία, τις παραδόσεις και την ιστορία των δρώμενων της Αποκριάς του Βορειοελλαδικού χώρου, στην κεντρική πλατεία 11.00 – 16.00.

Το Σάββατο 9 Μαρτίου, στις 18.30, αναβιώνει η «Ρούμπα»  όπου με συνοδεία ζουρνάδων, το νυφικό του γάμου μεταφέρεται απ’ το σπίτι του γαμπρού στην κάτω αγορά, στο σπίτι της νύφης στην κεντρική πλατεία Σοχού. Στις 20.00 αναβιώνει η «ΖΑΠΟΥΣ» με το γλέντι να συνεχίζεται με το άναμμα της πυράς.

Την Κυριακή της Τυρινής, αναβιώνει η «Παρωδία του Γάμου» 12.30 – 19.30,  ενώ την Καθαρά Δευτέρα, από το πρωί στην κεντρική πλατεία θα χορεύουν πολιτιστικοί και λαογραφικοί σύλλογοι, θα μοιράζεται φασολάδα και σαρακοστιανά, στις 14.30 είναι το έθιμο «ΠΡΟΣΤΑΒΑΝΙ» -το έθιμο της συγχώρεσης-, ακολουθεί το έθιμο του παραδοσιακού γάμου του Σοχού, και στις 16.00 είναι η παρουσίαση των κουδουνοφόρων.

ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ

Στον Πολύγυρο, πρωτεύουσα του νομού Χαλκιδικής, οι αποκριάτικες εκδηλώσεις ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη με λαϊκό γλέντι στο Πολιτιστικό Κέντρο Καλυβών συνοδεία παραδοσιακής μουσικής, κρασιού και λουκάνικα.

Μουσικές, θεατρικές, χορευτικές παραστάσεις, βραβευμένες ταινίες μικρού μήκους του Φεστιβάλ Δράμας, εκθέσεις, πάρτι, συναυλίες συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στις φετινές εκδηλώσεις του Πολυγύρου. 

Την Κυριακή της Απόκρεω, στις 18.00, ο Λουδοβίκος των Ανωγείων θα παρουσιάσει τα παιδικά του βιβλία σε μικρούς και μεγάλους  στο Δημοτικό Θέατρο Πολυγύρου.

Την Κυριακή της Τυρινής 10 Μαρτίου, από το πρωί, θα έχει έκθεση ιστορικού αυτοκινήτου από τον Σύλλογο Ιστορικού Αυτοκινήτου Β. Ελλάδος, όπου τα ιστορικά αυτοκίνητα θα πάρουν μέρος και στην αποκριάτικη παρέλαση επί της οδού Πολυτεχνείου, η «Κατσ΄αμάκα» θα σερβίρει στους επισκέπτες δωρεάν λουκάνικο, ελιές και κρασί στο πάρκο των Εξι Βρύσεων, θα προσφέρεται παραδοσιακός χαλβάς, ενώ στις 14.00 θα ξεκινήσει η παρέλαση των καρναβαλιστών επί της οδού Πολυτεχνείου, με το γλέντι να συνεχίζεται με παραδοσιακούς ρυθμούς στην πλατεία των Εξι Βρύσεων με την ορχήστρα του Λάκη Χατζούδη.

Την Καθαρά Δευτέρα, θα έχει γλέντι, πέταγμα χαρταετού, λαγάνα, νηστίσιμους μεζέδες και κρασί στην παραλία Καλυβών ενώ στην πλατεία των Ριζών, θα προσφέρονται δωρεάν φασολάδα και νηστίσιμα εδέσματα.

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram