Λιτόχωρο: Το κάψιμο των κέδρων στα Μπαΐρια

ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟ βρίσκεται στο νομό Πιερίας και είναι χτισμένο στις υπώρειες του θεϊκού Ολύμπου. Αποτελεί την πύλη για τα μονοπάτια της κατοικίας των Δώδεκα Θεών, είναι γραφικό και φιλόξενο και προορισμός για όλες τις εποχές του χρόνου, συνδυάζοντας άριστα το βουνό αλλά και τη θάλασσα. Στο Λιτόχωρο θα συναντήσετε τον πολιτισμό και την ιστορία, τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, τις φυσικές ομορφιές, την τοπική γαστρονομία. Αποτελεί αφετηρία για τις εξορμήσεις στον Ολυμπο και τις κορυφές του, στο φαράγγι του Ενιπέα, για διαδρομές στην ευρύτερη περιοχή της Πιερίας.

Σύμφωνα με τον μύθο, το Λιτόχωρο πήρε την ονομασία του από την πανέμορφη Λητώ, η οποία λουζόταν στα νερά του ποταμού Ενιπέα. Κατά μια άλλη εκδοχή, η ονομασία προέρχεται από τη βυζαντινή λέξη «λιτή» που σημαίνει προσευχή.

Περιδιαβαίνοντας τα στενά σοκάκια της γραφικής κωμόπολης των 7.000 μόνιμων κατοίκων, ξεχωρίζουν κάποια σπίτια με στοιχεία μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής καθώς επίσης και το «παζάρι»- η κεντρική αγορά- με τα καταστήματα, τα καφέ, τα μαγαζάκια.

Στην κεντρική πλατεία δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το σιντριβάνι, ενώ στην άνω γειτονιά είναι η ενορία του Αγ. Δημητρίου.

Στο Λιτόχωρο, αναμένεται, η δημιουργία ιστορικού αρχείου Λιτοχώρου & Ολύμπου και όπως ενημερώνει το «ΕτΚ» η υπεύθυνη πολιτιστικών του δήμου Δίου – Ολύμπου, Ελένη Γιάννακα, «θα περιλαμβάνει και πινελιές λαογραφίας, και θα στεγάζεται σε παραδοσιακό κτίσμα στην επάνω γειτονιά». Σύμφωνα με την ίδια, αναμένεται η σχετική έγκριση της χρηματοδότησης για την υλοποίησή του.

Κατά την παραμονή σας στο Λιτόχωρο, να πάτε και στη θέση «Μύλοι», από όπου ξεκινάει το μονοπάτι για το φαράγγι του Ενιπέα, στο άλσος του Αγ. Ιωάννη με το ομώνυμο εκκλησάκι (3 χλμ.) ενώ από το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία θα έχετε πανοραμική θέα στο Λιτόχωρο και την ευρύτερη περιοχή. Η Πλάκα Λιτοχώρου στα 5 χλμ. σφύζει από ζωή τους καλοκαιρινούς μήνες με τη μεγάλη σε μήκος παραλία της, τα beach bars, τα καφέ.

Το κάψιμο των κέδρων

Στο Λιτόχωρο η παράδοση είναι τρόπος ζωής και συνδέεται με τον πηγαίο αυθορμητισμό και τη γνήσια λαϊκότητα των κατοίκων. Εθιμα και θρησκευτικές τελετές πηγάζουν από την αρχαιότητα αλλά και από τη βυζαντινή εποχή. Τις απόκριες στο Λιτόχωρο, αναβιώνει το κάψιμο των κέδρων, έθιμο συνδεδεμένο με τις αρχαίες διονυσιακές τελετές. Οι προετοιμασίες αρχίζουν στα «μπαΐρια», τις μεγάλες γειτονιές, όπου μικροί και μεγάλοι συγκεντρώνουν κέδρα και τα φυλάνε με βάρδιες για να μην τα κλέψουν από άλλη γειτονιά. 

Την Παρασκευή της Τυρινής 8/3, στις 9 το βράδυ, θα πραγματοποιηθεί παρέλαση με αυτοσχέδια άρματα στον κεντρικό δρόμο του Λιτοχώρου, από ομάδες νέων. Το Σάββατο 9/3, το σύνθημα είναι «Ντυνόμαστε όλοι καρναβάλια» και στις 15.00 γίνεται παρέλαση από την είσοδο του Λιτοχώρου έως την πλατεία Αγ. Νικολάου, με τη συμμετοχή παιδιών από το νηπιαγωγείο, τα τρία δημοτικά σχολεία, το Γυμνάσιο. Στην πλατεία ανιματέρ και ξυλοπόδαροι θα διασκεδάζουν τα παιδιά ενώ ο Πολιτιστικός Ομιλος Λιτοχώρου θα πλέξει το Γαϊτανάκι.  

Το άναμμα των κέδρων γίνεται την Κυριακή της Τυρινής 10/3, από τις 8.30 το βράδυ και έπειτα, στις γειτονιές, με τη συμμετοχή ντόπιων και επισκεπτών, και το δρώμενο συνοδεύεται από τα «ασόιαστα» τα σκωπτικά τραγούδια του Λιτοχώρου, τοπικά εδέσματα και κρασί.

Την Καθαρά Δευτέρα, στο πάρκο Λιτοχώρου, στις 11.00 π.μ. θα γιορταστούν τα Κούλουμα, με πέταγμα χαρταετού, σαρακοστιανά εδέσματα και παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λιτοχώρου.  

*

ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΑΝΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ, από τους πρόποδες του βουνού έως τις κορυφές του, από τα 300 – 500 μ. έως τα 2.917 μ., με πληροφορίες για τους οικισμούς που αποτελούν τις πύλες εισόδου στο βουνό, για τα μονοπάτια και τις διαδρομές που οδηγούν στις κορυφές, για τις ορατές και μη αλλαγές που υποδεικνύουν τη μετάβαση από τη μία υψομετρική ζώνη στην άλλη. Και επίσης, όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε για τον Εθνικό Δρυμό Ολύμπου, στο Κέντρο Πληροφόρησης του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου. Ωρες λειτουργίας καθημερινά, 08.00 – 16.00 (τηλ. 23520 83000, www.olympusfd.gr).

Info

-Πώς θα πάτε: Από Αθήνα ακολουθείτε την εθνική οδό για Θεσσαλονίκη, βγαίνετε στην έξοδο για Πλάκα Λιτοχώρου και συνεχίζετε ακολουθώντας τις πινακίδες. Συνολικά θα διανύσετε 420 χλμ.. Από Θεσσαλονίκη βγαίνετε στην έξοδο για Λιτόχωρο, διανύοντας συνολικά 87 χλμ.

-Πού θα μείνετε: Παραδοσιακοί ξενώνες, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα, στο Λιτόχωρο, και στη γύρω περιοχή, προσφέρουν ευχάριστη και άνετη διαμονή.

Tips

-Νέα Μονή Αγίου Διονυσίου: Στο 3ο χλμ., στο δρόμο για Πριόνια Ολύμπου, σκευοφυλάκιο, μουσείο με εκκλησιαστικά κειμήλια, κομμάτι Τιμίου Ξύλου, παλιά χειρόγραφα, δισκοπότηρα, ξυλόγλυπτους σταυρούς, έναν χρυσοκέντητο επιτάφιο του 1578 κ.ά. Ωρες λειτουργίας καθημερινά από το πρωί έως τις 13.30 (τηλ. 23520 21125). (σ.σ. Η παλιά μονή του Αγίου Διονυσίου(16 χλμ. από το Λιτόχωρο στο δρόμο για «Πριόνια») χτίστηκε το 1542 από τον Αγιο Διονύσιο και είναι επισκέψιμη τους καλοκαιρινούς μήνες).

-Ναυτικό Μουσείο: Το Ναυτικό Μουσείο Λιτοχώρου παρουσιάζει τη ναυτική ιστορία του τόπου μέσα από μακέτες, φωτογραφίες, ναυτιλιακά όργανα, ημερολόγια, πτυχία, ομοιώματα αυθεντικών σκαριών κ.ά. Ωρες λειτουργίας Παρασκευή, Σάββατο 18.00 – 20.00, Κυριακή 10.00 – 12.00. Επίσης, στον χώρο του Δημαρχείου, στην Πινακοθήκη, φιλοξενείται η ζωγραφική συλλογή του Φιλοποίμωνα Κωνσταντινίδη.

-Καταφύγιο «Δ.Μπουντόλας ή Σταυρός»: Σε απόσταση 9 χλμ. από το Λιτόχωρο, στον κεντρικό δρόμο για τα Πριόνια Ολύμπου, το καταφύγιο στα 900 μ. λειτουργεί καθημερινά 09.00 – 17.00, Σ/Κ 09.00 – 19.00, Δευτέρα κλειστό, εκτός τις εορτές. Καφέ, εστιατόριο με ψητά της ώρας, μαγειρευτά, φασολάδα, γίδα βραστή, σούβλα τις Κυριακές, διαμονή το χειμώνα από 8-10 άτομα και άνω. Διαθέτει 27 κρεβάτια (τηλ. 23520 84100, 6948 593275).

-Πριόνια: Στη θέση «Πριόνια», σημείο εκκίνησης για ορειβατικά μονοπάτια του Ολύμπου – και το τελευταίο σημείο που φτάνει αυτοκίνητο (17 χλμ. από Λιτόχωρο)-, λειτουργεί καφέ ταβέρνα «Πριόνια 1.100», καθημερινά, όλο τον χρόνο. Φασολάδα, γίδα βραστή, ψητά της ώρας, ζυγούρι κ.ά. (τηλ. 6932 484868).   

-Δίον: Ιστορική έδρα του δήμου Δίου - Ολύμπου, (9 χλμ. από Λιτόχωρο) αρχαιολογικός χώρος με το αρχαίο θέατρο, το ιερό της θεάς Δήμητρας και της Ισιδας, την αρχαία πόλη και την έπαυλη του Διονύσου κ.ά. Και το αρχαιολογικό μουσείο με εκθέματα της περιοχής. Ωρες λειτουργίας καθημερινά 8.30 – 15.00, εκτός Τρίτης. Τιμή εισιτηρίου 4 ευρώ ενιαίο (τηλ. 23510 53206).