Στα μονοπάτια του Αγίου Όρους

Η «Αγία Άννα» …συνεπής στην ώρα της …για το πρώτο ταξίδι της μέρας προς τη Δάφνη… Εκατοντάδες προσκυνητές, συρρέουν καθημερινά προς στον ιερόν τούτον τόπον: Το Άγιο Όρος… Το Euronews, πραγματοποίησε ένα ξεχωριστό οδοιπορικό στο «Περιβόλι της Παναγίας» καταγράφοντας εικόνες και ιστορίες που χαράσσονται στη μνήμη των προσκυνητών.

Μια ωδή στην Αγιορειτικη φύση, στα επιβλητικά Μοναστήρια, στις σκήτες και τα κελιά, στις σπηλιές, τις καλύβες και τα απόκρημνα ησυχαστήρια, με σεβασμό και διακριτικότητα στους κανόνες της μοναστικής ζωής.

Ο Άθως, νεφοσκεπής και δυσπρόσιτος, ιερός και μεγαλοπρεπής, αποτελεί -για 11 και πλέον -αιώνες τον Φάρο της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης, το λίκνο του κοινοβιακού και ασκητικού μοναχισμού. Γιος του Ουρανού και της Γαίας- στη μάχη των Θεών και Γιγάντων- έριξε τον πελώριο βράχο κατά του Ποσειδώνα και ρίζωσε στην άκρη της Χαλκιδικής, παίρνοντας έτσι τ' όνομα του.

Η θέα της Σιμωνόπετρας σε καθηλώνει. Στέκεται αγέρωχη κι επιβλητική, στην κορυφή του γρανιτένιου βράχου-300 μέτρα πάνω απο τη θάλασσα, ένα από τα τολμηρότερα οικοδομήματα της βυζαντινής μηχανικής. Αφιερωμένη στη Γέννηση του Χριστού, οφείλει την ίδρυση της τον 13 αιώνα, στον Όσιο Σίμωνα, ο οποίος ασκήτεψε πρώτα σε μια σπηλιά, λίγα μέτρα μακριά απο το σημερινό μοναστήρι.

Γιατί χτίστηκε σε αυτό το σημείο 

Ο Όσιος Σίμων, είδε σε όραμα την Παναγία να του ζητεί να χτίσει τη Μονή πάνω στον βράχο και σύμφωνα με τον κτήτορα της θα κινδύνευε από πυρκαγιές αλλά ποτέ απο σεισμό. Σε συναρπάζει με τη μοναδική και περίτεχνη αρχιτεκτονική της και παρά τις πολλές καταστροφικές πυρκαγιές που την πλήγωσαν τους περασμένους αιώνες, είναι σήμερα, ίσως, η πιο εντυπωσιακή Μονή της Αθωνικης πολιτείας .Και τα ψαλτικά ακούσματα στη Σιμωνόπετρα, ειναι μοναδικο βιωμα ζωης.

Η αδελφότητα των 65 μοναχών, υπό τον ηγούμενο Ελισαίο, γνωρίζει ιδιαίτερη πνευματική άνθηση και πρωτοστατεί -αξιοποιώντας την τεχνολογία αιχμής κάθε εποχής-στη διαιώνιση των ιστορικών κειμηλίων και των βυζαντινών παραδόσεων όχι μόνο της Μονής αλλά και πολλών άλλων θησαυρων του Αγίου Όρους.

Φύλακας-Άγγελος της ιστορίας και του πολιτισμικού πλούτου της Μονής, ο Πατέρας Ιουστινος-ο διορατικός Γέροντας με τη σύγχρονη σκέψη- που αφήνει πολύτιμη παρακαταθήκη στις μελλοντικές γεννιές. Η Βιβλιοθήκη, πλούσια και οργανωμένη, διαθέτει σήμερα περί τις 65.000 τίτλους βιβλίων, εκατοντάδες ιστορικά χειρόγραφα ελληνικά, τουρκικά και ρουμανικά …ενώ σε χιλιάδες ανέρχονται και οι ειδικες εκδόσεις της Μονής. Η βιβλιοθήκη είναι προσβάσιμη σε επιστήμονες,φοιτητές,μελετητές και προσκυνητές.

Μετά απο δυο ημέρες θερμής φιλοξενίας κατηφορίζουμε για τον αρσανά της Σιμωνόπετρας … Aναμένοντας την «Αγία Άννα» για το επόμενο προσκύνημα, γινόμαστε μάρτυρες μιας αλλης εποχης. Οι μοναχοί δεν είναι μόνον μαχητές του πνευματος, είναι και μαχητές επιβίωσης. Οι δυσκολίες της ζωής δοκιμάζουν τις αντοχές και σφυρηλατούν τον χαρακτήρα. Τα μουλάρια υπάκουα και υπομονετικά,παραμένουν το μοναδικό μέσο μεταφοράς για τις δυσπρόσιτες καλύβες και τ' αυτοσχέδια ησυχαστήρια…

Η πορεία μας συνεχίζεται προς τη νότια πλευρά του Αθωνα, στις σκήτες και τα κελιά της Αθωνικής ερήμου. Παραπλέοντας τη Σκήτη της Αγίας Ανννας, με τα σχεδόν 2.000 σκαλοπάτια μέχρι την κορυφή, αντικρίζουμε με δέος τις κατακόρυφες, δύσβατες και αποκρημνες πλαγιές της λεγόμενης ερήμου του Αγίου Όρους. Tόπος σκληρός και κακοτράχαλος και η πρόσβαση δύσκολη και επικίνδυνη, με τα ησυχαστήρια των ασκητών να στέκουν σαν φωλιές στις εσοχές των βράχων. Oι ερημίτες ζουν σε καλύβες, σπήλαια και παραπήγματα και τ' όνομα προέρχεται απο τις τροχαλίες που χρησιμοποιούν για τη μεταφορά των αγαθών αλλά και των ίδιων.

Ανεβαίνουμε πιο ψηλά, στα Κατουνάκια. Η διαδρομή -με καλντερίμια και σχεδόν κάθετα σκαλοπάτια Για όσους δυσκολεύονται υπάρχουν και τα μουλάρια που μεταφέρουν υλικά και τρόφιμα για τις απομακρυσμένες σκήτες, κελιά και καλύβες που βρίσκονται διάσπαρτες στις πετρώδεις πλαγιές… Μετά απο μιάμιση ώρα ανάβασης με τα πόδια, το τέλος της διαδρομής μας αποζημιώνει.

Φτάσαμε στο ιερό κελί των Δανιηλαίων. H θέα του απέραντου γαλάζιου του Αιγαίου ειναι σαγηνευτική. Kάθε εικόνα, κάθε ήχος, κάθε θρόισμα που ακους σε μαγεύει… Μας υποδέχτηκαν κι εδώ με το αγιορείτικο κέρασμα: Νερό ,λουκούμι κι ένα ποτηράκι τσίπουρο.

Ο Όσιος Δανιήλ, που αγιοποιήθηκε το 2020, ασκήτεψε εδώ απο το 1881 μέχρι την κοίμηση του και η καλύβα του αποτέλεσε το θεμέλιο για το τωρινό ησυχαστήριο της αδελφότητας των Δανιηλαίων, που φέρει τ όνομα του. Προσηλωμένοι ασκητές του μοναχισμού οι σημερινοί πατέρες, συνεχίζουν την παραδοση των ιδρυτών στην τέχνη της αγιογραφίας και της ψαλτικής. Μείναμε ένα βράδυ και πρωί- πρωί κατηφορισαμε για τον αρσανά.

Μας συνοδεύουν τα λόγια του πατέρα Νήφωνα που. με έναν ήρεμο, νηφάλιο και γεμάτο θετική αύρα τρόπο, είχε απάντηση σε κάθε προβληματισμο των προσκυνητών.Η πίστη σύνορα δεν εχει...Επόμενο προσκύνημα στα Καυσοκαλύβια. Ανηφορίσαμε το μονοπάτι και σε μισή ώρα βρεθήκαμε στην καρδιά της ιδιόρρυθμης ασκητικης περιοχής. Το όνομα της οφείλεται στον Όσιο Μάξιμο τον Καυσοκαλυβιτη που ασκήτεψε εδώ. Δεν έμενε ομως πολύ καιρό στην ίδια καλύβα…την έκαιγε φεύγοντας για να μην αποκτήσει ποτέ περιουσία!!! Κι αναζητούσε άλλο μέρος για ν ασκητέψει…

Η περιοχή αποκαλείται και ιερό βήμα του Αθωνα γιατί βρίσκεται ακριβώς κάτω απο το ιερό βουνό. Θα φιλοξενηθουμε στην Ιερά καλύβη Αγίου Γεωργίου Ιωασαφαίων, που ιδρύθηκε από τον Γέροντα Ιωασάφ τον Καππαδόκη, το 1880, μετά απο όραμα που είχε με τον Άγιο Γεώργιο. Οι Καυσοκαλυβήτες διακρίνονται για τη φιλοξενία τους. Αυτό βιώσαμε κι εμείς, από τον φιλοσοφημένο Γέροντα Νεόφυτο και τους δυο πατέρες της καλύβης…τον πληθωρικό κι ακούραστο πατέρα Πορφυριο και τον πατερα Παΐσιο.

Στα Καυσοκαλύβια βίωσε τον «Θείο έρωτα», όπως ο ίδιος έλεγε, ένας απο τους νεότερους και επιδραστικούς Αγίους, ο Όσιος Πορφύριος. Παιδαγωγός, θεραπευτής και γιατρός των ψυχών, όπως αποκαλείται απο πολλούς, ο Άγιος Πορφύριος, βίωσε στα πρώτα χρόνια της εφηβείας του τη μοναστική ζωη εδώ. Εζησε τα περισσότερα χρόνια του σε διαφορα μοναστήρια και ήταν εφημέριος στην Πολυκλινικη Αθηνών για 33  χρόνια, χρόνια δοσμένα στον άρρωστο και τον πόνο, χαρακτηριζε τα χρόνια εκείνα… Στο τέλος του βίου του επέστρεψε στην πατρίδα του, όπως αποκαλούσε τα Καυσοκαλυβια και εκοιμηθη το 1991.

Πώς άρχισε να οργνανώνεται η μοναστική κοινότητα 

Νωρίς το πρωί της ξεκινησαμε για τη μεγάλη διαδρομη προς τη Μεγίστης Λαύρας. Αποχαιρετώντας τα Καυσοκαλυβια βρεθήκαμε στη σπηλιά του Ακάκιου. Ο Όσιος Ακάκιος, που ασκήτεψε στην περιοχή μέχρι το 1730, οργάνωσε τη μοναστική κοινότητα των διάσπαρτων καλυβών σε Σκήτη- της Αγίας Τριαδος που σήμερα περιλαμβάνει 35 καλύβες-και καθόρισε τον τρόπο ζωης και οργάνωσης των μοναχών. Εκεί ψηλά, σαν αετοφωλιά, βρίσκεται η σπηλιά του Αγίου Νείλου…το επόμενο προσκύνημα μας…

Δρόμος ανηφορικός μέσα απο την πυκνή βλάστηση και με συντροφιά τα κελαϊδίσματα των πουλιών φτάνουμε στην κορυφή. Κι ύστερα παίρνουμε και πάλι τον κατήφορο με τη θέα μέχρι τη Σιθωνία ακόμα και τις Σποραδες να σου κόβει την ανάσα.

Τα κατηφορικά σκαλοπάτια απο πέτρα, δύσκολα αλλά φροντισμένα για την ασφάλεια των επισκεπτών.Προορισμός δυσπρόσιτος και απόκρημνος κι αναρωτιέσαι σε ποιες συνθήκες ασκήτεψε εδώ τον 17ο αιώνα ο ιερομόναχος απο την Κυνουρία, Άγιος Νείλος ο Μυροβλύτης.

Όταν βρέθηκαν τα λείψανα του η σπηλιά ανέβλυζε μύρο, που κατα τους μοναχούς της εποχης, το άρωμα έφτανε μέχρι τη θάλασσα.Tο μονοπάτι για τη Σάρα του Αγίου Όρους σου προκαλεί δέος και θέλει τόλμη να το διασχίσεις. Απόκρημνη και ερημική πλαγιά με τους θεόρατους βράχους να κρέμονται πάνω απο το κεφάλι σου. Κάποιες άλλες εποχές παρεσυραν τα πάντα μέχρι τη θάλασσα.

Περνάμε ανάμεσα από τους κατρακυλισμενους βράχους και τα συντρίμμια από τον μεγάλο σεισμό του 1905, με θύματα αρκετούς ασκητές και ψαράδες και δύσκολα αποφεύγουμε τις σκέψεις, μήπως σαλέψει και πάλι το βουνό.

Μοναχικοί διαβαταρηδες της ερήμου…τα καταφέραμε. Kι αρχίζουμε ξανά την ανηφόρα, μέσα απο το πυκνό και δασώδες μονοπάτι.

Φτάνουμε στον αυχένα. Στο βάθος αχνοφαίνεται η Λημνος. Μπροστά και δεξιά μας η Βίγλα, το νοτιότερο άκρο της χερσονήσου, εδώ που ακουμπάει στο απέραντο γαλάζιο του Βορείου Αιγαίου.

Το φυσικό περιβάλλον του Αγίου Όρους εντάσσεται στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών, Natura 2000. Το κελάρισμα των νερών και τα κελαιδισματα των πουλιών η καλύτερη συντροφιά για τους οδοιπόρους. Εντυπωσιακές λατρευτικές γωνιές ξεπηδούν στην πανέμορφη διαδρομή, πριν αντικρίσουμε το τεράστιο και επιβλητικό συγκρότημα της Μονής Ιβήρων.

Πολύπλοκα κτίρια που περιβάλλονται απο ογκώδεις τοίχους ορθώνονται μπροστά μας.. Τρίτη στην ιεραρχία της Αθωνικής Πολιτείας, η Μονη Ιβήρων ιδρύθηκε το 980 απο μια ομάδα Γεωργιανών μοναχών ,προερχόμενη απο τη Λαυρα, υπό τον μοναχο Ιωάννη Τουρνικιο. Στο τέλος του 15ου αιώνα είχε περισσότερους Έλληνες μοναχούς, κι έτσι πέρασε στην ελληνική κυριαρχία.

Προσέφερε πολλά στην επανάσταση του 1821 και συνδέθηκε με τη Φιλική Εταιρεία και τον Εμμανουηλ Παπά, ο οποίος διετελεσε τότε Διοικητής του Αγίου Όρους. Η Μονή Ιβήρων έχει 16 παρεκκλήσια και περί τους 60 μοναχούς. Κυρίαρχο παρεκκλήσι είναι η Παναγία η Πορταΐτισσα με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας να αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες προσκυνητές κάθε χρόνο. Κατά την παράδοση, η Θεοτόκος Μαρία, ταξιδεύοντας για την Κύπρο με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, έπεσαν σε σφοδρή θαλασσοταραχή, παραπλέοντας τον Άθω. Ζήτησαν καταφύγιο στον κόλπο όπου βρίσκεται σήμερα η Μονή Ιβήρων.

Η Παναγία εντυπωσιάστηκε απο το μέρος και ζήτησε απο τον Χριστο να της το παραχωρήσει, όπως και έγινε. Για αυτό και ο Άθως αποκαλείται το Περιβόλι της Παναγίας. Απο την Ιβήρων, το μονοπατι μας οδηγεί πότε δίπλα στη θάλασσα και πότε μέσα από την οργιώδη βλάστηση και τις παραλίες, στον επόμενο προορισμό μας τη Μονη Σταυρονικήτα. Εντυπωσιακή,σε μορφή κάστρου η Μονη Σταυρονικήτα, χτισμένη πάνω σε βράχο, με θέα τον Στρυμωνικο κόλπο, είναι το μικρότερο μοναστήρι του Αγίου Όρους Iδρύθηκε τον 10ο αιώνα και συμφωνα με μια από τις εκδοχές από δυο μοναχούς: τον Σταύρο και τον Νικήτα, η κατά άλλη εκδοχή απο κάποιον Σταυρονικήτα, αξιωματικό του Τσιμισκή. Σήμερα λειτουργεί κοινοβιακά, από το 1968. Είναι αφιερωμενη στον Άγιο Νικόλαο τον Στρείδα.

Ονομάζεται ετσι επειδή η εικόνα του βρέθηκε μετά από εκατοντάδες χρόνια στη θάλασσα, αναλλοίωτη, μ' ένα στρείδι κολλημένο στο μέτωπο του Αγίου. Κι όταν το ξεκόλλησαν είδαν να ρέει αιμα. Βορειότερα της μονής ένα εξίσου υπέροχο μονοπάτι οδηγεί στη Μονη Παντοκράτορος κι ακόμη πιο βόρεια βρίσκεται το Βατοπέδι, ο επόμενος προορισμός μας.

Στον 4ο αιώνα ,τοποθετείται η αρχή της ύπαρξης της Μονής του Βατοπεδιου, από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο.

Συμφωνα με την παράδοση, ο γιος του Αρκαδιος διασώθηκε από ναυάγιο και βρέθηκε σε μια περιοχη γεμάτη βάτα. Και σε εκείνο το σημείο χτίστηκε η μονή κατ/εντολή του Αυτοκράτορα. Αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου η Μονη σήμερα ειναι ένα τεράστιο κτιριακό συγκρότημα με δομημένη επιφάνεια 35.000 τμ. και συνεχή έργα αναπαλαίωσης και αναστήλωσης των δομών της.

Παραλληλα υλοποιεί, όπως και άλλες Μονές, ένα τιτάνιο έργο συντήρησης και ψηφιοποίησης των χειρογράφων και των κειμηλίων της. Η σύγχρονη ιστορία της Μονής αρχίζει το 1990, με την εγκατάσταση της νέας αδελφότητας στο Βατοπεδίου και την υιοθέτηση του κοινοβιακου συστήματος.

Η υπό κατάρρευση Μονή αναγεννάται. Η διορατικότητα της ηγεσίας της Μονής, υπό τον ηγούμενο Εφραίμ και τον Πατέρα Αρσένιο, το μοναστικό επιχειρείν στις σύγχρονες απαιτήσεις της εποχής με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και η ευρωπαϊκή στήριξη για τη συντήρηση και ανακαίνιση των δομών, οδήγησε το Βατοπέδι σε μια εκπληκτική αναγέννηση και μοναστηριακή άνθηση… Ένα Μοναστήρι με εξαιρετική επικοινωνιακή πολιτική και σημαντική επιρροή πολύ μακριά απο τα τειχη του… Για τις ενεργειακές της ανάγκες καινοτομεί και γίνεται πλέον πιο «πράσινη».

Το μοναστήρι έχει αποκτήσει ένα πρωτοποριακό υβριδικό μικροδίκτυο με φωτοβολταϊκά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στα επόμενα σχέδια, η επέκταση των δομών με μονάδα βιομάζας που θα αξιοποιεί την οργανική ύλη της περιοχής. Το οδοιπορικό μας κάπου εδώ τελειώνει…Σε εννέα μέρες περπατήσαμε περισσότερα απο 90 χλμ.

Βιώσαμε τη φιλοξενία, ζήσαμε τη βυζαντινή μυσταγωγία με τα μοναδικά ψαλτικά ακουσματα απο μελίρρυτες φωνές, γίναμε μάρτυρες σε ανερμήνευτες για μας τους κοσμικους καταστάσεις ,διασχισαμε άγρια και κακοτράχαλα μονοπάτια, λατρέψαμε την Αγιορείτικη κουζίνα και φεύγουμε γεμάτοι, με την ψυχη να πεταρίζει. Γιατί κάθε φορά που φεύγεις απο τον ιερό αυτόν τόπο όλες αυτές οι εμπειριες, ανεξήγητα σε καλούν να επιστρέψεις εκεί... στο Περιβόλι της Παναγιάς.

Πηγή: euronews