Ρόδος: Μάχη για τον μεγαλύτερο «Καλαφουνό»

ΣΤΗ ΡΟΔΟ, το μεγαλύτερο νησί της Δωδεκανήσου, πολλά είναι τα έθιμα που αναβιώνουν τις ημέρες του Πάσχα, τόσο στην ίδια την πόλη όσο και στα χωριά.

Τη Μεγάλη Πέμπτη, στην πόλη της Ρόδου, αλλά και στα χωριά, ψάλλονται τα εγκώμια και ύμνοι για την Παναγία από ομάδες νέων, αγοριών και κοριτσιών χωριστά. Ηδη, από το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, στα χωριά οι νέοι μαζεύουν ξύλα τα οποία στήνουν έξω από τις εκκλησίες και τα σταυροδρόμια των δρόμων για να ανάψουν τον «Καλαφουνό». Τα ξημερώματα της Μεγάλης Παρασκευής πηγαίνουν σ’ όλα τα μοναστήρια και ανάβουν τα καντήλια.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, κατά την περιφορά του Επιταφίου, ανάβουν τον «Καλαφουνό», αυτή τη μεγάλη φωτιά, η οποία, όπως εξηγεί στο «ΕτΚ» ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Ρόδου, Παναγιώτης Εγγλέζος, διατηρείται αναμμένη μέχρι την Κυριακή του Πάσχα, ώστε να καεί το ομοίωμα του Ιούδα. «Καίνε τον Ιούδα, μετά την Ανάσταση και την Κυριακή του Πάσχα, και μάλιστα, γίνεται ένας άτυπος διαγωνισμός για το ποιος θα ανάψει τον μεγαλύτερο ‘Καλαφουνό’, που σε πολλές περιπτώσεις φτάνει τα 20-30 μ. ύψος» αναφέρει ο κ. Εγγλέζος.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, στο χωριό Παστίδα (16 χλμ. από την πόλη) γίνεται Αναπαράσταση των Παθών του Χριστού, από νέους που είναι ντυμένοι με ρωμαϊκές στολές, ενώ η περιφορά του Επιταφίου τόσο στα λιθόστρωτα στενά της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου από τον Επιτάφιο του Αγίου Φανουρίου, όσο και στα χωριά είναι ιδιαίτερα κατανυχτική. Στην πόλη της Ρόδου, ο περισσότερος κόσμος, τόσο για την περιφορά του Επιταφίου όσο και για την Ανάσταση, συγκεντρώνεται στην εκκλησία του Ευαγγελισμού, στην πλατεία Δημαρχείου.

Το έθιμο των «βουρνών»

Στο πετρόχτιστο παραδοσιακό χωριό, Αγιος Ισίδωρος, χτισμένος στους πρόποδες του Ατάβυρου – του ψηλότερου βουνού της Ρόδου με υψόμετρο 1.210 μ.-,  αναβιώνει το έθιμο των «βουρνών».

Το έθιμο ξεκινάει το Μεγάλο Σάββατο και ολοκληρώνεται τη Δευτέρα του Πάσχα, με τους ανύπαντρους άντρες του χωριού να κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο και οι οποίοι είναι «αναγκασμένοι» να διατηρήσουν ορισμένους κανόνες: το Μεγάλο Σάββατο οι λεύτεροι φέρνουν «κουτσούρους» -μεγάλους κορμούς δέντρων-, με τους οποίους ανάβουν τον «Καλαφουνό» πριν την Ανάσταση και κρεμούν ένα ομοίωμα του Ιούδα στην πλατεία του χωριού. Την ίδια ημέρα εκλέγουν το προεδρείο τους, το οποίο θα είναι υπεύθυνο για το έθιμο και θα «δικάσει» όλους τους λεύτερους τη Δευτέρα του Πάσχα. 

Την Κυριακή του Πάσχα, μετά την Δεύτερη Ανάσταση, όποιος συμμετέχει τελευταία φορά στο έθιμο, επειδή πρόκειται να παντρευτεί, βάζει φωτιά στον Ιούδα. Τη Δευτέρα του Πάσχα γίνεται το «δικαστήριο», που είναι και η αποκορύφωση του εθίμου. Το προεδρείο δικάζει έναν – έναν τους συμμετέχοντες και όσοι δεν τήρησαν τους κανόνες του εθίμου τους επιβάλλονται χρηματικές ποινές. Οσοι αρνούνται να πληρώσουν τους επιβάλλεται η εσχάτη των ποινών, που είναι η βούρνα, δηλαδή, τους ρίχνουν σε μία γούρνα με νερό, ενώ τα χρήματα που συγκεντρώνονται δίνονται για κοινωφελείς και φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Μάλιστα, για εκείνες τις ημέρες, όλοι όσοι κατάγονται από το χωριό, επιστρέφουν στα σπίτια τους, για το έθιμο, και από τους 100 περίπου μόνιμους κατοίκους, το Πάσχα, φτάνουν τους 700.

Το λάβαρο

Ενα άλλο έθιμο που αναβιώνει στη Ρόδο, και συγκεκριμένα στο χωριό Απόλλωνα (40 χλμ.), όπως ενημερώνει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Ρόδου κ. Εγγλέζος, είναι «ο πλειστηριασμός της Ανάστασης», όπου το βράδυ της Ανάστασης και την Κυριακή του Πάσχα, βγάζουν σε πλειστηριασμό το λάβαρο της Ανάστασης, τα έσοδα του οποίου συγκεντρώνονται για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Στο ίδιο χωριό, τα Απόλλωνα, το βράδυ της Ανάστασης, εκτός από τα βεγγαλικά που εκτοξεύονται, οι κάτοικοι πυροβολούν στον αέρα με τα κυνηγητικά τους όπλα.

*

Δωρεάν λαμπάδες και αυγά: Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι της Ρόδου μοιράζουν στον κόσμο δωρεάν λαμπάδες και πασχαλιάτικα αυγά. Να σημειώσουμε, ότι οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι στο νησί ανέρχονται στους 57, εκ των οποίων, οι 54 ανήκουν στην Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Ρόδου.

Info

-Πώς θα πάτε: Στη Ρόδο φτάνετε αεροπορικώς από Αθήνα και Θεσσαλονίκη με απευθείας πτήσεις στο διεθνές αεροδρόμιο «Διαγόρας» (14 χλμ.) στην περιοχή Παραδείσι. Επίσης, ακτοπλοϊκώς από το λιμάνι του Πειραιά. Οργανωμένες εκδρομές στο νησί, διοργανώνουν ταξιδιωτικά γραφεία προσφέροντας ελκυστικά πακέτα με πρόσβαση, διαμονή, ξεναγήσεις, προγράμματα ‘fly & drive’ κτλ.

Tips

-Κυριακή του Πάσχα: Την Κυριακή του Πάσχα το μεσημέρι, στο χωριό Σάλακος (40 χλμ.), τα Ευαγγέλια που ακούγονται και σ’ άλλες γλώσσες, ψάλλονται από τους μαθητές των σχολείων.

-Δευτέρα του Πάσχα: Τη Δευτέρα του Πάσχα, στα χωριά του νησιού γιορτάζουν τον Αγ. Γεώργιο, με πανηγύρια, μεζέδες και μουσικές.

-Μεσαιωνική Πόλη: Η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου είναι χαρακτηρισμένη ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, από το 1988. Ο Δρόμος των Ιπποτών, το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου ή Καστέλο, οι ναοί του Τάγματος, τα μουσεία κτλ., ξεχωρίζουν, μεταξύ άλλων, στη Μεσαιωνική Πόλη.  

-Λίνδος: Παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός, νότια της Ρόδου (50 χλμ.), με λευκά σπίτια και ασβεστωμένα σοκάκια, με την Ακρόπολη –τον κυριότερο αρχαιολογικό χώρο του νησιού. Εντυπωσιακή η θέα από ψηλά, όπου βρίσκεται ο ναός της Αθηνάς Λινδίας.