Αμφίπολη: Ιστορία αιώνων, αρχαιολογικός πλούτος και παραδόσεις

Η Αμφίπολη, νότια του νομού Σερρών, στους πρόποδες του Παγγαίου όρους και στις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα, προσελκύει το ενδιαφέρον του περιηγητή, αφενός με τη μακραίωνη ιστορία του τόπου και την αρχαία πόλη, αφετέρου με τον περίφημο τύμβο «Καστά», το μεγαλύτερο αρχαιολογικό ταφικό μνημείο που ήρθε στο φως τον Αύγουστο του 2014, από την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη.

Η ανασκαφή αποκάλυψε την είσοδο του τύμβου, όπου βρέθηκε θύρα πάνω από την οποία υπάρχουν δύο μαρμάρινες Σφίγγες, στις οποίες λείπουν τα κεφάλια και τα φτερά. Στο εσωτερικό του τύμβου, πάνω σε πεσσούς, βρέθηκαν σκαλισμένες δύο Καρυάτιδες, ενώ τον Οκτώβριο του 2014 βρέθηκε επιδαπέδιο ψηφιδωτό στο δεύτερο θάλαμο με θέμα την Αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα.

Να σημειώσουμε, ότι οι πρώτες ανασκαφές του λόφου Καστά έγιναν το 1964, από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη, οπότε αποκαλύφθηκε η περίμετρος του τύμβου. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν μετά το 1971, αλλά επικεντρώθηκαν στην κορυφή του λόφου.

Η έδρα στο Ροδολίβος

Εδρα του δήμου Αμφίπολης είναι το Ροδολίβος, παραδοσιακός οικισμός με γραφικά σοκάκια, επιβλητικά αρχοντικά, λαογραφικό μουσείο. Εκεί, πραγματοποιείται, κάθε τελευταίο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου, η γιορτή κρασιού «Κουρήτος» που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ροδολίβους, για 15^η συνεχή χρονιά, σε συνεργασία με το Δήμο Αμφίπολης. Οι Κουρήτες ήταν αρχαίες θεότητες, προστάτες του Διόνυσου, ο δε «Κουρήτος» είναι το βαρέλι - πατητήρι που πατούσαν τα σταφύλια οι παλιοί.

Στο Ροδολίβος, ιδιαίτερα ενεργή δράση έχει και ο Μουσικοδραματικός Σύλλογος «ΑΠΟΛΛΩΝ», ο οποίος ιδρύθηκε το 1903, αλλά από το 1924 εμφανίζεται με τη σημερινή του ονομασία. Οπως ενημερώνει το «Εθνος της Κυριακής» ο πρόεδρος του Μουσικοδραματικού Συλλόγου «ΑΠΟΛΛΩΝ» Γιώργος Γεωργαλής, αποτελείται από τρία τμήματα: τη Φιλαρμονική με τη συμμετοχή 90 – 100 παιδιών, τη Μεικτή Χορωδία με 35 ενεργά μέλη που λειτουργεί από το 1994 και την Παιδική Χορωδία με 20 παιδιά Δημοτικού – Γυμνασίου που ξεκίνησε το 2015. Υπήρξε και θεατρικό τμήμα, από το 1922, το οποίο είχε ενεργό δράση έως το 1960.

Στη γενέτειρα του Καραμανλή

Σε απόσταση 3 χλμ. από το Ροδολίβος, βρίσκεται η Πρώτη, διατηρητέος οικισμός, γενέτειρα του Εθνάρχη Κωνσταντίνου Καραμανλή (σ.σ. γεννήθηκε 8 Μαρτίου 1907). Εκεί, θα δείτε το σπίτι του (1875), το οποίο λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος (τηλ. 6976 125355 Πέτρος), το αγίασμα του Αγίου Γεωργίου στην πλατεία με τον πλάτανο και τις ταβερνούλες, το λαογραφικό μουσείο, τα μακεδονικά και νεοκλασικά σπίτια κ.ά.

Και στην Πρώτη, ενεργή δράση έχει ο Σύλλογος Φιλόμουσων «Η ΠΡΟΟΔΟΣ», που ιδρύθηκε την 01/01/1925 και σήμερα λειτουργούν τμήματα Φιλαρμονικής και χορευτικού (παιδικό, εφήβων, ανδρών-γυναικών, γερόντων). Διοργανώνει δε το έθιμο της «Ντερβένας» στις Αποκριές. Σε απόσταση 7 χλμ. από Πρώτη είναι το μοναστήρι της Αγίας Ανάληψης, μετόχι της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας.

Η ίδρυση της πόλης

Η αρχαία πόλη της Αμφίπολης ιδρύθηκε το 438/7 π.Χ., στην εποχή του Περικλή, από τον Αθηναίο στρατηγό Άγνωνα, στη θέση της παλαιότερης πόλης της Ηδωνίδας «Εννέα οδοί». Η ίδρυση της πόλης υπήρξε μεγάλη επιτυχία για τους Αθηναίους, των οποίων μόνιμος στόχος ήταν η εξασφάλιση του ελέγχου της πλούσιας ενδοχώρας του Στρυμόνα και των μεταλλείων του Παγγαίου.

Ωστόσο, στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του Πελοποννησιακού Πολέμου (422 π.Χ.) η Αμφίπολη αποσκίρτησε από την μητρόπολη Αθήνα και παρέμεινε αυτόνομη πόλη ως την ένταξή της στο Βασίλειο της Μακεδονίας από τον Φίλιππο Β΄ (357 π.Χ.). Η έντονη εμπορική ζωή της πόλης αντικατοπτρίζεται στις πλούσιες σειρές νομισμάτων της και την εγκατάσταση σ’ αυτήν βασιλικού νομισματοκοπείου στην εποχή των Μακεδόνων.

Από εκεί πέρασε – μέσω της Εγνατίας Οδού (Via Egnatia)- ο Απόστολος Παύλος το 49/50 μ.Χ., πηγαίνοντας από τους Φιλίππους στη Θεσσαλονίκη. Σ’ ότι αφορά τον αρχαιολογικό χώρο, η αρχαία ξύλινη γέφυρα, η οποία συνέδεε την πόλη της Αμφίπολης με το λιμάνι της, μέσω του ποταμού Στρυμόνα, ταυτίζεται με τη γέφυρα που αναφέρει ο Θουκυδίδης ότι κατέλαβε ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας το 424 π.Χ.

Τα αρχαία τείχη, το Γυμνάσιο, ανάμεσα στον εξωτερικό και εσωτερικό περίβολο των τειχών, η Ελληνιστική Οικία, οι Μακεδονικοί τάφοι που βρέθηκαν στην ευρύτερη περιοχή, η Ρωμαϊκή Επαυλη με τα ψηφιδωτά δάπεδα με μυθολογικές παραστάσεις, η Παλαιοχριστιανική Αμφίπολη που εντοπίσθηκε στην ακρόπολη της αρχαίας πόλης συμπεριλαμβάνονται στην αρχαιολογική κληρονομιά της Αμφίπολης (τηλ. 23220 32474).

Info

-Απόσταση: Από Αθήνα φτάνετε οδικώς ακολουθώντας την εθνική οδό για Θεσσαλονίκη (500 χλμ.) και στη συνέχεια την Εγνατία Οδό για Καβάλα – Σέρρες. Μέχρι το Ροδολίβος θα διανύσετε 615 χλμ. Αεροπορικώς, στο αεροδρόμιο Καβάλας «Μέγας Αλέξανδρος» στην Χρυσούπολη και από εκεί οδικώς (80 χλμ.). Από Θεσσαλονίκη, το Ροδολίβος απέχει 115 χλμ.

-Διαμονή: Στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Αμφιπόλεως θα βρείτε ξενώνες, μικρές οικογενειακές ξενοδοχειακές μονάδες, αυτόνομα διαμερίσματα. Για διαμονή προσφέρεται και η παραλιακή ζώνη (σ.σ. κοντά στην Αμφίπολη η παραλία Νέων Κερδυλίων) αλλά και από την πλευρά του νομού Καβάλας, στην παραλία του Οφρυνίου. Ενδεικτικά, «Λείβηθρον Ρόδων» παραδοσιακός ξενώνας στο Ροδολίβος, «Φαράγγι» ξενοδοχείο στη Συμβολή, «Γη του Ορφέα» ξενοδοχείο 3 αστέρων στην Κορμίστα, «Villa Anastasia» ανεξάρτητα διαμερίσματα Νέα Φυλή – Παλαιοκώμη κ.ά.

Tips

1. Λέων της Αμφίπολης: Στη δυτική όχθη του Στρυμόνα, κοντά στην παλιά γέφυρα, στέκει επιβλητικός ο Λέων της Αμφίπολης, μαρμάρινο γλυπτό, ύψους 5,20 μ., που απεικονίζει λιοντάρι σε στάση καθισμένου αίλουρου με όρθια τα μπροστινά του πόδια. Η κατασκευή του τοποθετείται στα τέλη του 4^ου αρχές του 3^ου αιώνα π.Χ.
2. Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφίπολης: Ευρήματα από την αρχαία πόλη φανερώνουν συνέχεια ζωής από τη Νεολιθική εποχή μέχρι και τα βυζαντινά χρόνια. Στον προθάλαμο της έκθεσης εκτίθενται η ασημένια λειψανοθήκη και το χρυσό στεφάνι από φύλλα ελιάς που βρέθηκαν σε κιβωτιόσχημο τάφο, στο σημείο που είναι τώρα κτισμένο το μουσείο. Ωρες λειτουργίας 08.00 – 20.00. Εισιτήριο 6 ευρώ (τηλ. 23220 32474).
3. Αγγίστα: Οικισμός κοντά στην Πρώτη, στο λόφο του οποίου είναι κτισμένος υπήρχε αρχαία κωμόπολη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το λαογραφικό μουσείο καθώς και ο Σταθμός με το πεντάτοξο πέτρινο γεφύρι, μήκους 59 μ., στον ποταμό Αγγίτη με οξύκορφα τόξα και το ύψος της μεγαλύτερης καμάρας να φτάνει τα 5,50 μ.
4. Φαράγγι Αγγίτη: Με συνολικό μήκος 15 χλμ. βρίσκεται ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Παγγαίου και του Μενοίκιου όρους. Η είσοδος του φαραγγιού ξεκινάει από τη Συμβολή και η έξοδος είναι πάνω από την Κρηνίδα (παλιά Βιτάστα), στα 3,3 χλμ. Η περιοχή προσφέρεται για ράφτινγκ, κανό, ορεινή ποδηλασία, πεζοπορία.
5. Παναγία Εικοσιφοίνισσα: Στο δρόμο Σερρών – Καβάλας, στη βόρεια πλευρά του Παγγαίου, σε υψόμετρο 753 μ., βρίσκεται η Ιερά Μονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας, το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι σε Ελλάδα και Ευρώπη. Απέχει 18 χλμ. από το Ροδολίβος (τηλ. 2510 516581, 25920 61566).
6. Προϊστορικές βραχογραφίες: Στους πρόποδες του Παγγαίου, μεταξύ Νέας Φυλής και Μικρού Σουλίου βρίσκονται οι προϊστορικές βραχογραφίες παλαιολιθικής εποχής.
7. Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Κατσικίσιο τυρί, καβουρμάς, κρασί, τσίπουρο, γλυκά κουταλιού με ιδιαίτερη γεύση το τριαντάφυλλο, μαρμελάδες, τραχανάς, μέλι, ελαιόλαδο, πίτες, μπουγάτσα, συνταγές με καβουρμά, ντόπια κρέατα, τζιγεροσαρμάδες, λουκάνικα Τζουμαγιάς, σαρμαδάκια κ.ά.